|
Αγαπητέ αναγνώστη,
Ζούμε σε περίεργες εποχές για τον πλανήτη. Σε πολλές χώρες μόλις τώρα βγαίνουμε από έναν αυστηρό κατ' οίκον περιορισμό, όπου για μήνες έπρεπε να θυσιάσουμε την ελευθερία μας για να παραμείνουμε υγιείς και χωρίς επαφή. Ωστόσο, πράγματι κάτι συνέβη και το λιγότερο που μπορούμε να κάνουμε είναι να το αναγνωρίσουμε παρά να προσποιούμαστε ότι δεν συνέβη τίποτα και να προσπαθούμε να γυρίσουμε σε μία προηγούμενη γνώριμη κανονικότητα. Η εμφάνιση του ιού έχει αποδείξει δυνατά και καθαρά την ευαλωτότητά μας ή καλύτερα μας την υπενθυμίσε. Η φυσική μας ύπαρξη περιέχει ευαλωτότητα. Είμαστε ευαίσθητοι οργανισμοί που είναι μες ευέλικτοι και καλά προσαρμοσμένοι, αλλά ταυτόχρονα μπορούν εύκολα να πληγωθούν και να καταστραφούν. Επιπλέον, μπορούμε εύκολα να πεθάνουμε εξαιτίας ενός ατυχήματος ή μιας θανατηφόρας ασθένειας. Όσο πιο κοντά φτάνουμε στο θάνατό μας ή στο θάνατο ενός αγαπημένου μας προσώπου, τόσο περισσότερο κάνουμε συνειδητοποιήσεις για τη ζωή μας ή έχουμε την ευκαιρία να το κάνουμε, τουλάχιστον. Από πνευματική οπτική, ο ιός, κατασκευασμένος ή όχι, δεν εμφανίστηκε "τυχαία" αυτή τη στιγμή. Το ανθρώπινο είδος περπατάει έναν αλαζονικό δρόμο εδώ και καιρό καιρό, όπου υποθέτουμε ότι όλη η ύπαρξη είναι εδώ για να μας εξυπηρετήσει και αυτό δεν είναι αλήθεια. Συνυπάρχουμε με τη φύση και ο ένας με τον άλλο. Κανείς δεν είναι ανώτερος ή κατώτερος από τον άλλο. Η απειλή του ιού και ο τρόπος με τον οποίο τον διαχειριζόμαστε, μας δείχνει ότι η ζωή είναι πολύ μεγαλύτερη από ό, τι νομίζαμε ότι ήταν. Έτσι εξελίσσεται το ανθρώπινο πνεύμα. Ήμασταν συνηθισμένοι να συνεχίζουμε και να ζούμε τη ζωή μας στην άγνοια. Αγνοώντας τον αντίκτυπο των επιλογών μας στον πλανήτη και στους άλλους, αγνοώντας τη βαθύτερη φύση και τις επιθυμίες μας, αγνοώντας τον σκοπό μας σε αυτή τη ζωή. Πάνω στον πλανήτη γη και ως φυσικές υπάρξεις λειτουργούμε εντός ορίων. Τα σώματά μας είναι περιορισμένα, οι φυσικές μας ενέργειες είναι περιορισμένες, οι πόροι του πλανήτη μας είναι περιορισμένοι, αλλά ζούμε με την λανθασμένη πεποίηθηση ότι είναι απεριόριστες. Αυτό είναι ένα από τα κύρια παράδοξα της ζωής μας στη γη. Είμαστε απεριόριστες, ατελείωτες, άμορφες ψυχές που έχουν μια φυσική, περιορισμένη, συγκεκριμένης μορφής εμπειρία. Μπορούμε είτε να ενσωματώσουμε αυτήν την φαινομενκή αντίφαση, είτε μπορούμε να συνεχίσουμε να επιλέγουμε να την αγνοούμε, αγνοώντας ταυτόχρονα τα οφέλη μιας τέτοιας ολοκλήρωσης. Παρατηρώ όλο και περισσότερους ανθρώπους πρόσφατα, μετά από αυτή την "κρίση", να αλλάζουν τον τρόπο ζωής τους, να επιλέγουν πιο υγιεινές συνήθειες, να κάνουν αλλαγές σταδιοδρομίας, να διαλύουν ανεπαρκείς σχέσεις, να ερωτευόνται ανθρώπους που νόμιζαν ότι δεν θα μπορούσαν ποτέ και να σχηματίζουν νέες, πιο ουσιαστικές συνδέσεις. Με άλλα λόγια να αποζητούν και να δημιουργούν μια νέα, πιο βελτιωμένη έκδοση του εαυτού τους. Συλλογικά, περάσαμε από την "κόλαση" βιώνοντας μια άγνωστη παγκόσμια απειλή που θα μπορούσε να μας στερήσει το πιο σημαντικό πράγμα, τη ζωή μας και την ευτυχία μας. Μείναμε σε εσωτερικούς χώρους για να προστατευθούμε από το να μολύνουμε ο ένας τον άλλο, από το να πληγώνουμε και να απειλούμε ο ένας τον άλλον, ενώ, σε κάποιο επίπεδο το κάνουμε αυτό για τόσο πολύ καιρό. Στερούμε από τους ανθρώπους την τροφή και την εκπαίδευση, στερούμε από τους ανθρώπους τα ανθρώπινα δικαιώματά τους να ζήσουν τη ζωή που θέλουν να ζήσουν, στερούμε από τους ανθρώπους τη ζωή τους αποφασίζοντας να παραμελήσουμε ή ακόμα και να τους την αφαιρέσουμε. Για τους κβαντικούς φυσικούς είναι γνωστό εδώ και χρόνια ότι το σύμπαν είναι μια μήτρα, ένα matrix. Αυτό που κάνουμε, πιστεύουμε και πράττουμε αντικατοπτρίζεται πίσω σε εμάς και το σύμπαν γνωρίζει όλους τους καλύτερους τρόπους να το κάνει μαγικά! Ρωτήστε όλους αυτούς τους ανθρώπους που αρρώστησαν από αυτοάνοση ή ψυχική ή άλλες ασθένειες, που χρησιμοποιούν το αλκοόλ και ναρκωτικά ως αυτοίαση, που κρύβουν από τους συντρόφους τους, την οικογένειά τους και τους φίλους τους την αλήθεια για το ποιοί είναι. Θα σας πουν το ίδιο πράγμα, εάν είναι ειλικρινείς, ότι έχουν παραμελήσει τον εαυτό τους, ότι δεν (ξέρουν πώς να) αγαπούν τον εαυτό τους αρκετά για να δημιουργήσουν σημαντικές και ικανοποιητικές ζωές. Όταν αγαπάμε πραγματικά τον εαυτό μας και συνδεόμαστε βαθιά με την ύπαρξή μας, τότε είναι αδύνατο να μην αγαπάμε τους άλλους, είναι αδύνατο να μην θέλουμε το καλύτερο (και να προσπαθούμε ενεργά να το κάνουμε να συμβεί) για κάθε άνθρωπο και ζωντανά όντα ως σύνολο, είναι αδύνατο να μην φροντίζουμε τον πλανήτη μας. Είναι σαν να λέτε σε μια μητέρα να μην αγαπά τα παιδιά της. Ίσως δεν τα αγαπά πάντα εξίσου, επειδή είναι άνθρωπος και έχει τη δική της ιδιοσυγκρασια, αλλά τα αγαπά όλα με κάποιο τρόπο. Ως ίσα μέρη ενός συνόλου, το Όλο, είμαστε αδελφοί και αδελφές, είμαστε συγκατοίκοι, είμαστε συν-δημιουργοί, είμαστε όλοι πάροχοι και δέκτες, είμαστε όλοι ισχυροί και ευάλωτοι, όλοι μαζί και ξεχωριστοί, όλοι μοναδικοί και όμοιοι, όλοι όμορφοι και άσχημοι, όλοι σαν θεός και σαν διάβολος, όλοι ελκυστικοί και τρομακτικοί. Αλλά όλοι ζωντανοί και όλοι με εγγενείς ικανότητες να ευδοκιμήσουν! Πραγματικά, μια ψυχή δεν έχει σταθερά όρια, μπορούμε να βιώσουμε έλξη με οποιονδήποτε συνδεόμαστε βαθιά, μπορούμε να γίνουμε ό, τι θέλουμε για να βιώσουμε κάτι νέο, δεν υπάρχει τέλος σε αυτήν την επιθυμία ανακάλυψης νέων βιωμάτων. Τα όρια καθορίζονται μόνο από τη σωματικότητά μας και την ταύτισή μας με αυτό που νομίζουμε ότι είμαστε. Μέχρι να το συνειδητοποιήσουμε αυτό, θα συνεχίσουμε να κρυβόμαστε πίσω από ταυτότητες, περιορισμούς, στερεότυπα, ανεκπλήρωτες ζωές, ψέματα και ούτω καθεξής, αγνοώντας εντελώς όλες τις δυνατότητες και την ομορφιά που προέρχεται από μία ζωή ελευθερίας. Με αγάπη, Παναγιώτης
0 Comments
Αγαπητέ αναγνώστη,
Αυτές τις ημέρες είναι το ορθόδοξο Πάσχα, η γορτή του του θανάτου και της ανάστασης μετά από μαρτύριο. Λόγω του συμβολισμού τους αυτές οι μέρες κάθε χρόνο είναι μία ευκαιρία για να αφήσουμε κάτι να πεθάνει μέσα και να αναστηθεί κάτι διαφορετικό, να γεννηθεί κάτι καινούργιο. Συνηθίζουμε αυτές τις μέρες να τις περνάμε με τις οικογένειές μας και ίσως αυτό να μας φέρνει αντιμέτωπους με δυσκολίες και συμπεριφορές που ζούσαμε σε παιδική ηλικία. Μπορεί να μην μας έβλεπαν, να μην μας κατανοούσαν, μπορεί για κάποιους να ήμασταν ασυνήθιστοι, περίεργοι και δύσκολοι. Οι άνθρωποι συνήθως σχετιζόμαστε με κάτι που μας είναι οικείο, δεν το φοβομαστε, μας θυμίζει εμάς, ξέρουμε πώς να το διαχειριστούμε και το κατανοούμε. Αντίθετα, κάτι που είναι διαφορετικό και άγνωστο μπορεί να μας δυσκολεύει να το κατανοήσουμε και να συνδεθούμε μαζί του. Και μετά έχουμε δύο τουλάχιστον βασικές επιλογές: Είτε να δείξουμε περιέργεια να το γνωρίσουμε ακόμα και αν δεν ξέρουμε το πώς ή ακόμα και αν μας φέρνει αντιμέτωπους με δικές μας δυσκολίες, είτε να το απορρίψουμε σχεδόν ολοκληρωτικά αγνοώντας τί πραγματικά είναι. Και είναι αυτή η αδιαφορία ξανά και ξανά που συναντώ στη θεραπευτική σχέση. Αυτή την αδιαφορία που καλείται να αντιμετωπίσει ένα παιδί ως πραγματικότητά του. Οι άνθρωποι που σε φροντίζουν να επιβιώσεις, οι ίδιοι άνθρωποι δεν ενδιαφέρονται για το τί είσσαι πραγματικά. Το παιδί μεγαλώνοντας πρέπει με κάποιο τρόπο να νοηματοδοτήσει αυτήν την αντίφαση, να γεφυρώσει νοηματικά αυτήν την απόσταση ώστε να διατηρήσει μια λογική συνέχεια γύρω και μέσα του. Έτσι, είτε γίνεται εμμονικό με τις ανάγκες του, θεωρώντας ότι έχουν πάντα απόλυτη προτεραιτότητα έναντι των άλλων, είτε παγώνει και δεν ασχολείται πιά με τα συναισθήματα και τις επιθυμίες του και επικεντρώνεται στο πώς θα ικανοποιήσει τις επιθυμίες των άλλων γύρω του, ώστε, όντας ευχαριστημένοι οι ίδιοι, ενδεχομένως να προσέξουν και το ίδιο. Αυτή η ψυχοσύνθεση χτίζεται μέρα με την μέρα σαν τον σκελετό ενός κτιρίου που για να γκρεμιστεί μετά χρειάζεται μπουλντόζα. Έτσι το παιδί γίνεται ένας ενήλικας που χτιζει σχέσεις και μια ζωή ολόκληρη πάνω σε αυτό το μοτίβο, αυτό του καλού παιδιού. Το 'καλό παιδί' που δεν δημιουργεί πρόβλημα, που δεν ζητάει, που δεν ζητάει βοήθεια γιατί ξέρει ότι δεν θα τη πάρει όπως θέλει, δεν αναστατώνει κανέναν με τις απαιτήσεις του, γιατί πολύ απλά δεν έχει και, αν είχε, δεν θα τις ικανοποιούσε κανείς. Αυτόν τον ενήλικα θα το βρείτε συχνά να είναι μόνος του ή σε σχέσεις όπου ο άλλος θα έχει πιό πολύ σημασία. Θα τον βρείτε σε δουλειές που θα πετυχαίνει πολλά ή μόνιμα θα ζητάει από τον εαυτό του να τα πετυχαίνει όλα εξίσου καλά. Δεν θα έχει τέλος αυτή η ανάγκη για επίτευγμα, γιατί αυτή θα είναι πάντα η ευκαιρία του ενήλικα και του παιδιού μέσα του που δεν μεγάλωσε ποτέ, για να τον δούν, να τον καταλάβουν, να τον αγαπήσουν. Γι αυτό τα κάνει όλα αυτά, για την προσοχή, το ενδιαφέρον, την αγάπη και μπορεί να πάει μακριά για να τα πάρει... σχεδόν μέχρι την τρέλα! Πολλές φορές η εξακολουθητική καταπίεση οποιουδήποτε συναισθήματος, επιθυμίας, και ανάγκης ενός ανθρώπου μπορεί να οδηγήσει στην α-σθένεια, εκεί που χάνεται η λογική (παράνοια), το νόημα (κατάθλιψη), η χαρά (αυτοκτονικές τάσεις), η ισορροπία (διπολική διαταραχή). Εκεί που ο άνθρωπος γίνεται τόσο μικρός που σχεδόν δεν μπορεί να πάρει ανάσα (κρίσεις πανικού), εκεί που ο φόβος για καθετί εκτός του ελέγχου του, γίνεται τόσο μεγάλος που τον παραλύει. Εκεί που φόβος του θανάτου και της απώλειας με όποια μορφή παραμονεύει σε κάθε βήμα. Πόσο δύσκολη και φοβική μπορεί να γίνει η ζωή ενός ανθρώπου όταν δεν έχει πάρει την ασφάλεια, την κατανόηση και την αγάπη που χρειάζεται για να εξελιχθεί συναισθηματικά, νοητικά και πνευματικά! Τα καλά νέα είναι ότι αυτοί οι μηχανισμοί, ακριβώς επειδή είναι επίκτητοι και δεν αποτελούν αναπόσπαστο κομμάτι της ψυχής ενός ανθρώπου, μπορούν και να αλλάξουν! Φυσικά χρειάζεται δέσμευση και σκληρή δουλειά. Ο,τιδήποτε βαθιά χρήσιμο και σημαντικό, δεν χαρίζεται, θυμηθείτε την τελευταία φορά που δώσατε για ένα δίπλωμα, πόσος κόπος, πόση αγωνία και πόση χαρά που ανταμοίβει αυτόν τον κόπο όταν το πήρατε. Στην προσωπική ανάπτυξη και εξέλιξη εκτός από την θαρραλέα και επίπονη δουλειά, υπάρχει ένα ακόμα στάδιο, αυτό της συγχώρεσης. Όταν έρχεται κάποιος αντιμέτωπος με τις 'αποτυχίες' στη ζωή του, με τα όσα θα ήθελε, άξιζε και δεν πήρε, τότε αρχίζει ένα δικαστήριο μέσα του για να αποδωθεί δικαιοσύνη και να τιμωρηθεί όποιος βρεθεί ένοχος. Υπάρχει θυμός και μίσος, είναι αυτή η δυνατή ενέργεια της φωτίας, που λέει 'μ' αδίκησες, με πρόδωσες, δεν με είδες, αξίζω, είμαι δυνατός, είμαι όμορφος, δεν είμαι κακός, δεν υπάρχει κάτι κακό στο πώς αισθάνομαι και στο τί νιώθω'. Χωρίς αυτό το στάδιο του θυμού, του πένθους για το τί δεν υπήρξε, της καταστροφής, του 'μαρτυρίου', δεν μπορεί να υπάρξει το προαναφερθέν στάδιο, αυτό της συγχώρεσης. Συγχωρώ σημαίνει κατανοώ, αποδέχομαι, βλέπω. Βλέπω ότι και ο άλλος είναι πληγωμένος και δεν μπορούσε, βλέπω ότι ζουμε ακόμα σε κοινωνίες και οικογένειες όπου ο ένας τρόπος ύπαρξης παίρνει μεγαλύτερο σεβασμό και αγάπη από έναν άλλο τρόπο ζωής. Οπότε σε ένα βαθμό όλοι είμαστε πληγωμένοι, όλους κάπου δεν μας έχουν δεί και εκτιμήσει, κάποτε που δεν ήθελαν και κάποτε που δεν μπορούσαν. Κάθε χρόνο στην Ανάσταση η ευχή μου είναι ίδια από μικρό παιδί. Αγάπη προς οτιδήποτε υπάρχει. Η αγάπη έχει και κατανόηση και σεβασμό και αποδοχή και δυσκολία. Αγαπώ σημαίνει βλέπω και ζω εμένα και τον άλλο ως ίσους, όχι ίδιους, ίσους απέναντι στη ζωή, στις ευκαιρίες, στην ύπαρξη. Καλή Ανάσταση σε όλους! Με αγάπη, Παναγιώτης Αγαπητέ αναγνώστη,
Με κάθε άρθρο προσπαθώ να επεξεργαστώ ένα θέμα, να ανακουφίσω έναν πόνο και να μοιραστώ τη διαδικασία μου κατανόησης της ύπαρξης. Το σημείο εκκίνησης είναι συχνά ένα ανησυχητικό συναίσθημα που δεν μου επιτρέπει να ηρεμήσω ή να είμαι σε ειρήνη. Ξέρω ότι πρέπει να ακολουθήσω αυτό το συναίσθημα μέχρι να με οδηγήσει σε έναν τόπο κατανόησης και, ως εκ τούτου, ειρήνης. Είναι σαν να είσαι με ένα φίδι που μέχρι να μάθεις πώς λειτουργεί, αισθάνεσαι διαρκώς υπό την απειλή του! Σήμερα, έχω συναντήσει το φίδι της "ευθύνης και της αυτο-κακοποίησης". Ένα ισχυρό και επικίνδυνο φίδι του οποίου το δηλητήριο είναι σημαντικά πιο ισχυρό και ικανό από των άλλων. Ξέρω αυτό το φίδι αρκετά καλά. Δεν ξέρω αν προέρχεται, αλλά σίγουρα ευδοκιμεί στην Ελλάδα. Πώς αλλιώς μπορεί κανείς να εξηγήσει τον συνεχή συντηρητισμό που συνεχίζει να αναδύεται και να κυβερνά αυτή τη "ενδιάμεση" χώρα; 'Ενδιάμεση' επειδή ανήκει ταυτόχρονα στην Ανατολή και στη Δύση, δύο αντίθετα του φάσματος της φυσικής ύπαρξης. Νομίζω ότι έχω περιγράψει εκτενώς σε προηγούμενα άρθρα πώς οι σύγχρονοι Έλληνες - στην πλειοψηφία τους τουλάχιστον-συμπεριφέρονται σαν ανεύθυνοι έφηβοι που αρνούνται να μεγαλώσουν και να δημιουργήσουν μια ενήλικη ζωή. Κατηγορούν συνεχώς κάποιον άλλο για πράγματα που έχουν και οι ίδιοι ευθύνη, καλούν πάντα κάποιον άλλο να τους βοηθήσει όταν οι αποφάσεις τους έχουν πάει άσχημα, θέλουν κυρίως να διασκεδάζουν με μια εύκολη ζωή, θέλουν κυρίως να αισθάνονται χαρά και όχι όλα αυτά τα άλλα αρνητικά συναισθήματα, θέλουν να είναι αρεστοί και ελεύθεροι, μη βλέποντας ότι αυτά τα δύο δεν πάνε πάντα μαζί, αποφεύγουν με κάθε κόστος οποιαδήποτε συνέπεια για τις πράξεις τους και ούτω καθεξής. Όπως ένας "φροντιστικός γονέας", προσπαθώ εκτενώς να κατανοήσω τους λόγους πίσω από αυτή τη συμπεριφορά και να βρω τρόπους να απαντήσω σε αυτή με έναν εύστοχο και ώριμο τρόπο. Σήμερα μελετώντας την ανοχή που δείχνουν οι Έλληνες σε όλους τους ολοκληρωτικούς κανόνες που τους έχουν επιβληθεί εδώ και καιρό, έκανα μία συνειδητοποίηση! Η (συλλογική) ελληνική ψυχή πάσχει από το "σύνδρομο της Στοκχόλμης". Το "σύνδρομο της Στοκχόλμης" πήρε το όνομά του από μια ληστεία στη Σουηδία το 1973 όπου 4 άτομα κρατήθηκαν όμηροι για 6 ημέρες από δύο ληστές. Μετά την απελευθέρωσή τους αρνήθηκαν να καταθέσουν εναντίον των απαγωγέων τους και μάλιστα βοήθησαν να συγκεντρώσουν χρήματα για την υπεράσπισή τους. Είναι το σύνδρομο όπου ένα κακοποιημένο άτομο κατά τη διάρκεια μιας χρονικής περιόδου αναπτύσσει συναισθήματα δεσμού για τον κακοποιό του. Οι ψυχολόγοι και οι επαγγελματίες του ιατρικού τομέα το χαρακτήρισαν ως ψυχολογική απάντηση, "έναν μηχανισμό αντιμετώπισης ή έναν τρόπο να βοηθηθούν τα θύματα να χειριστούν το τραύμα μιας τρομακτικής κατάστασης"(www.healthline.com/health/mental-health/stockholm-syndrome#history). Πώς σχετίζεται αυτό με την ελληνική ψυχολογία; Σκεφτείτε τους εαυτούς σας ότι εδώ και δεκαετίες ζούν υπό την ψευδαίσθηση ότι υπάρχει πρόοδος στη χώρα σας, ότι όλοι έχουν μια καλύτερη ζωή, ότι υπάρχει εξέλιξη και ανάπτυξη σε όλα τα επίπεδα της κοινωνίας και ούτω καθεξής, ενώ ταυτόχρονα υπάρχει τεράστια κυβερνητική διαφθορά, ψέματα, κατάχρηση εξουσίας, κλοπή δημόσιου χρήματος, άρνηση ανθρωπίνων δικαιωμάτων και ούτω καθεξής. Αυτές είναι δύο διαφορετικές πραγματικότητες. Από τη μία πλευρά, θα αισθανόσασταν ανυψωμένοι, ελεύθεροι, ισχυροί και, από την άλλη πλευρά, ανίσχυροι, εξαπατημένοι, ξεγελασμένοι και καταθλιπτικοί. Αυτή είναι η θαυμάσια σχιζοειδής θέση που η ελληνική ψυχή βιώνει εδώ και λίγο καιρό. Για δεκαετίες οι πολιτικοί ζητούν τις ψήφους μας με τα ίδια ψέματα ξανά και ξανά και εκλέγουμε τους ίδιους ξανά και ξανά. Είναι σαφές για μένα τώρα ότι πρέπει να αισθανόμαστε σαν όμηροι ενός πολιτικού συστήματος που είναι υπεύθυνο για τη ζωή μας και έχουμε αναπτύξει συναισθήματα και δεσμούς μαζί τους ως μηχανισμό αντιμετώπισης του συνεχούς τραύματος. Ένας όμηρος είναι δέσμιος και ανίσχυρος, η ζωή του εξαρτάται από κάποιον άλλο παρά τη θέλησή του. Όταν κάποιος κρατείται σε αιχμαλωσία, έχει δύο επιλογές, είτε να διαμαρτυρηθεί και να αγωνιστεί για δικαιοσύνη και ελευθερία είτε να υποκύψει στην εξουσία και να παίξει ένα σκοτεινό και επικίνδυνο παιχνίδι για να επιτύχει μια μέρα την επιθυμητή απελευθέρωση. Και οι δύο στρατηγικές έχουν συνέπειες, για παράδειγμα, αν κάποιος αγωνίζεται για την ελευθερία του, μπορεί να σκοτωθεί. Η τελευταία στρατηγική, ωστόσο, μπορεί να αποδειχθεί επικίνδυνη με διαφορετικό τρόπο, καθώς ο όμηρος μπορεί πράγματι να ξεχάσει την επιθυμία για ελευθερία και να καταλήξει να είναι "όμηρος με θέλησή του". "Δική του θέληση" επειδή η κατάσταση στην οποία ζεί μπορεί να έχει αποκτήσει κάποιο νόημα και οφέλη γι ' αυτόν, ξεχνώντας ότι συνολικά η κατάσταση του τον περιορίζει. Όταν τα χρήματα συνέχιζαν να έρχονται, σχεδόν όλοι έγιναν διεφθαρμένοι στην Ελλάδα. Είναι σαν ένα Σαββατοκύριακο με τους "γονείς μακριά", όπου φυσικά οι έφηβοι θα πίνουν συνεχώς, θα παίρνουν ναρκωτικά και θα διασκεδάζουν. Αυτό το Σαββατοκύριακο κράτησε για δεκαετίες στην Ελλάδα! Τελικά, οι γονείς ξεχάστηκαν και έγινε μια τοξική κατάσταση όπου το αλκοόλ και τα ναρκωτικά έγιναν μια κανονική ρουτίνα αυτο-κατάχρησης. Σταματήσαμε να αμφισβητούμε τις αρχές, σταματήσαμε να επικρίνουμε εποικοδομητικά τις αποφάσεις, σταματήσαμε να ζητάμε δικαιοσύνη, ειλικρίνεια και διαφάνεια, σταματήσαμε να γνωρίζουμε τι είναι σωστό και λάθος για εμάς. Σταδιακά γίναμε μουδιασμένοι, μπερδεμένοι, ναρκωμένοι εξαιτίας της ενοχής που έχουμε ότι και εμείς συμμετείχαμε στο πάρτυ (και στις εκλογές!), έτσι πώς μπορούμε να κατηγορήσουμε κάποιον άλλο; Μάθαμε να είμαστε μέρος αυτής της ευκαιριακής omerta σε αντίθεση με την επένδυση στο δικό μας και στο μέλλον των παιδιών μας. Εκπλήσομαι ξανά και ξανά όταν οι άνθρωποι στα κοινωνικά μέσα δικτύωσης απλώς επαναλαμβάνουν κυβερνητικές ομιλίες παραλείποντας πληροφορίες που αλλάζουν εντελώς την συνολική εικόνα. Όπως για παράδειγμα τον αυξανόμενο αριθμό των κρουσμάτων covid, χωρίς την πληροφορία ότι υπάρχει ένα σύστημα υγείας χωρίς ενίσχυση. Είναι σαν να ζουν σε μια σπηλιά για τόσο πολύ καιρό και δεν φαντάζονται καν την πιθανότητα να δούν προς την κατεύθυνση του φωτός; φανταστείτε πόσο απειλητικό πρέπει να είναι και πόσο μπορεί να αλλάξει τη η ζωή τους! Εδώ δεν αναφέρομαι σε κάποιο συγκεκριμένο πολιτικό κόμμα, αλλά στον μηχανισμό άρνησης και μονομέριας για ο,τιδήποτε διαφορετικό που απειλεί την όποια ιστορία που λέμε στον εαυτό μας. Το πιο δύσκολο πράγμα που πρέπει να κατανοήσουμε είναι ότι ο ίδιος μηχανισμός λειτουργεί, πρώτα από όλα, εσωτερικά. Καθώς οι οικογενειακοί δεσμοί είναι μια από τις ισχυρότερες αξίες της ελληνικής κοινωνίας, δεν θυμώνουμε τμε ους γονείς μας από φόβο μήπως τους αναστατώσουμε και χάσουμε την αγάπη τους, δεν τους λέμε και δεν τους δείχνουμε ποιοι είμαστε από φόβο της απόρριψης και της απώλειας υποστήριξης, δεν διαφωνούμε και δεν αντιμετωπίζουμε τις συνέπειες των πράξεών μας από φόβο μην μείνουμε μόνοι και χωρισμένοι από τη μονάδα. Καταλήγουμε να γινόμαστε όμηροι του εαυτού μας και καταπιέζουμε τον εαυτό μας μέρα με τη μέρα. Μαθαίνουμε να πιστεύουμε ότι είμαστε αυτό που άλλοι θέλουν να είμαστε. Ταυτιζόμαστε συνεχώς με το θύμα, επειδή ξεχάσαμε ότι είμαστε και οι ίδιοι θύτες εναντίον του εαυτού μας και των αγαπημένων μας. Πίσω πάλι σε έναν άλλο φαύλο κύκλο όπου φαίνεται να μην υπάρχει τέλος. Όταν έψαξα για μια λύση, μια διέξοδο, το κύριο πράγμα που ήρθε στο μυαλό ήταν... η συγχώρεση. Ίσως αυτό μας εμποδίζει να παραδεχτούμε τα λάθη μας, τις αδυναμίες μας, τα ελαττώματά μας, τις παραλείψεις μας, τις πράξεις μας. Ναι, έχουμε πληγώσει τους εαυτούς μας. Οι κυβερνήσεις και οι δημόσιες αποφάσεις είναι μόνο ένα εξωτερικό σύμπτωμα, η ασθένεια ζει πολύ βαθύτερα μέσα μας και εκεί πρέπει να γίνει η θεραπεία και η κάθαρση. Το να συγχωρούμε τον εαυτό μας είναι το εισιτήριο πίσω στον εαυτό μας, στην ολότητά μας. Είμαστε άνθρωποι, είμαστε επιρρεπείς σε λάθη, δεν ξέρουμε τα πάντα, αλλιώς δεν θα υπήρχε τίποτα να μάθουμε στη ζωή. Είμαστε, επίσης, άνθρωποι όταν παραδεχόμαστε τα "λάθη" μας, όταν παραδεχόμαστε ότι οι πράξεις μας βλάπτουν τον εαυτό μας και τους άλλους και αναλαμβάνουμε την ευθύνη για αυτές τις ενέργειες. Συγχώρεση σημαίνει να γίνουμε απόλυτα ειλικρινείς, να κατανοούμε τους εαυτούς μας και να τους προσφέρουμε επιλογές, να αναγνωρίζουμε ό,τι δεν μας εξυπηρετεί πια και να είμαστε γενναίοι να αλλάξουμε διαδρομή, να τους δώσουμε τη ζωή και τις ευκαιρίες που αξίζουν πέρα από τους περιορισμούς του παρελθόντος. Να προσφέρουμε όλα αυτά τα πράγματα και σε άλλους ανθρώπους. Η τελική ευθύνη είναι πράγματι προς τον εαυτό μας και τις ψυχές μας. Κάναμε ό, τι μπορούσαμε; Αγαπάμε τον εαυτό μας και τους άλλους αρκετά ή απλά εκμεταλλευόμαστε τα πάντα για την ευχαρίστησή μας; Δίνουμε τους αγώνες της καρδιάς μας ή διαλέξαμε την εύκολη διαδρομή; Προσπαθούμε για αυτό που είναι σημαντικό για εμάς ή ακολουθούμε αυτό που είναι σημαντικό για τους άλλους; Συγχωρούμε και, ταυτόχρονα, τιμωρούμε τους απαγωγείς ή συνεχίζουμε να ζούμε αλληλοεξαρτώμενοι μαζί τους φοβούμενοι ότι αν κάποιος τιμωρηθεί, τότε θα είμαστε οι επόμενοι χωρίς τέλος σε αυτό; Τολμάμε να καθαρίσουμε την ψυχή μας από τα βάρη της και να την αφήσουμε να ταξιδέψει πληγωμένη, περήφανη και λαμπερή ή συνεχίζουμε να την πληγώνουμε προσποιούμενοι ότι είναι καθαρή, λειτουργική και "ολόκληρη". Με αγάπη, Παναγιώτης Αγαπητέ Αναγνώστη,
Σήμερα θα προσπαθήσω να συνδυάσω μερικά σημαντικά θέματα που αισθάνομαι ότι είναι αυτές τις μέρες παρόντα μπροστά στα μάτια μας και, όμως, κάπως κρυμμένα από το να τα βλέπουμε πραγματικά. Η "ψυχή" δεν είναι ένας εύκολος όρος για να οριστεί, καθώς υπάρχει ένα μυστικιστικό στοιχείο σε αυτήν. Μπορούμε να επιχειρήσουμε να κατανοήσουμε μια ψυχή σαν ένα άμορφο σφουγγάρι που συνεχώς απορροφά και απελευθερώνει στοιχεία από και προς το περιβάλλον της. Όπως κάθε ζωντανός οργανισμός λειτουργεί με μια διαδικασία "εισόδου" και "αποβλήτων". Αποτελείται από συγκεκριμένα υλικά (ιδιότητες) όπως σκληρότητα, πυκνότητα, χρώμα, μυρωδιά και ούτω καθεξής. Μέσα από διάφορες αλληλεπιδράσεις και διαδικασίες αυτές οι ιδιότητες αλλάζουν συνεχώς, ως εκ τούτου, μπορούμε να πούμε ότι η ψυχή είναι ένα δυναμικό και όχι ένα στατικό και σταθερό ον. Κάθε εμπειρία και τα συναισθήματα που την συνοδεύουν έχουν αντίκτυπο και συνέπεια σε αυτό το "σφουγγάρι". Η δράση που κάνουμε ως απάντηση είναι μόνο η κορυφή του παγόβουνου. Είναι η εκδήλωση μέρους του εσωτερικού κόσμου κάποιου και όχι ολόκληρου του κόσμου του. Είναι ο τρόπος για να υπάρξει κάποιος εκείνη τη στιγμή ως απάντηση στην αρχική εμπειρία. Η εμπειρία και το συναίσθημα του αρχικού 'γεγονότος', αλληλεπιδρούν με την υπάρχουσα δομή του σφουγγαριού και με κάποιο τρόπο την επηρεάζουν. Επιπτώσεις που μπορεί να είναι μόνιμες ή προσωρινές, βαθιές ή επιφανειακές, διαχειρίσιμες ή συντριπτικές και ούτω καθεξής. Σε κάθε περίπτωση, υπάρχει μια αλλαγή, η εμπειρία έχει αφήσει το σημάδι της και γίνεται μέρος της ιστορίας των μετασχηματισμών που περνάει αυτή η ψυχή. Είναι πραγματικά μαγικό αν το σκεφτούμε, ότι με κάθε εμπειρία αλλάζουμε, γινόμαστε κάτι καινούργιο, μια νέα σύνθεση, μια νέα συνθήκη, ένα νέο δυναμικό! Με βάση αυτή τη νέα σύνθεση ανταποκρινόμαστε στην συγκεκριμένη εμπειρία και τις ακόλουθές της. Μέσω της δράσης κάποιος ασκεί τη δύναμή του, την ισχύ του, τη εξουσία του πάνω σε κάτι. Δείχνουμε τον εαυτό μας, κάνουμε τον εαυτό μας γνωστό, μέσω των ενεργειών μας υπάρχουμε. Επίσης, υπάρχουμε μέσα από τις εσωτερικές μας εμπειρίες, τον εσωτερικό μας κόσμο. Όταν οι εμπειρίες, τα συναισθήματα και οι πράξεις κάποιου δεν φαίνονται και αναγνωρίζονται από τον εαυτό τους ή/και από κάποιον άλλο, τότε είναι σαν να μην υπάρχουν. Φανταστείτε ότι υπάρχει ένα παιδί που προσπαθεί να έρθει σε επαφή με το περιβάλλον του για να εκφράσει τις ανάγκες του, τα συναισθήματά του και δεν υπάρχει απάντηση σε αυτά από τους γονείς του. Τι θα γίνει μετά; Δεν υπάρχει καθρέφτης, καμία αναγνώριση, κανένα φως που ρίχνεται στο σκοτάδι του, παραμένει κρυμμένο στη σπηλιά του, κυρίως σωματικά μόνο ζωντανό. Αυτό το παιδί θα μεγαλώσει σε έναν ενήλικα με πολύ λίγη, εάν καθόλου, επαφή με τις βαθιές εσωτερικές εμπειρίες του και την επίδρασή τους στην ψυχή του. Με λίγη ή καθόλου επαφή και με τις αντίστοιχες εμπειρίες άλλων ανθρώπων, δέσμιο σε έναν περιορισμένο κόσμο. Αυτός ο περιορισμένος εσωτερικός κόσμος, κατά συνέπεια, θα εκδηλωθεί με τις σκέψεις, τα συναισθήματα και τις ενέργειές που θα αντιπροσωπεύουν την εσωτερική τους πραγματικότητα. Μπορείτε να δείτε παραδείγματα αυτού στον σημερινό κόσμο; Πώς ίσως έχουμε δώσει προτεραιότητα στα χρήματα σε σχέση με άλλες αξίες όπως η υγεία και η εκπαίδευση; Πώς ίσως εξακολουθούμε να θεωρούμε κάποιους ανθρώπους λιγότερο άξιους με λιγότερα δικαιώματα από εμάς; Πώς ίσως αντιμετωπίζουμε συχνά ο ένας τον άλλον με κατάκρίση και έλλειψη σεβασμού; Όλοι μας, είτε το γνωρίζουμε και το τιμούμε είτε όχι, έχουμε τη δυνατότητα μιας πολύ πλούσιας εσωτερικής και εξωτερικής ζωής. Εάν η ύπαρξη μιας τέτοιας ζωής είναι μία από τις αξίες μας, τότε, φαντάζομαι ότι θα προσπαθήσουμε συνειδητά να την θρέψουμε, να την τροφοδοτήσουμε, θα σπείρουμε και θα θερίσουμε ξανά και ξανά, ανεξάρτητα από το πόσο δύσκολο μπορεί να είναι αυτό. Θα πάρουμε την ευθύνη του πεδίου της ύπαρξής μας, της ψυχής μας και θα την τιμήσουμε κρατώντας τη ζωντανή, καλά διατηρημένη και σε ανάπτυξη. Για οποιονδήποτε λόγο, αυτό μπορεί να μην είναι ο στόχος για όλους στη γη. Μερικοί άνθρωποι μπορεί να δίνουν προτεραιότητα σε άλλα πράγματα όπως η επιβίωση, η συσσώρευση πλούτου, η ευχαρίστηση και ούτω καθεξής. Είναι η άσκηση της ελευθερίας τους να το πράξουν, είναι δικαίωμά τους και είναι δικαίωμα άλλων ανθρώπων να δώσουν προτεραιότητα σε άλλες αξίες. Τι συμβαίνει τότε όταν αυτά τα δύο σύνολα ανθρώπων ζουν δίπλα-δίπλα; Μπορούν να επιλέξουν να ζούν χωριστά, μπορούν να πολεμούν ασταμάτητα μεταξύ τους ή μπορούν να έρθουν σε μια βασική συμφωνία. Μπορούμε να πιάνουμε τον εαυτό μας να αισθανόμαστε θυμωμένοι και να μισούμε κάποιους για αυτό που αντιπροσωπεύουν, για το τι έχουν κάνει ή δεν μας έχουν κάνει και δικαίως, αν αυτή η εμπειρία έχει προκαλέσει κάποια επώδυνη αλλαγή στην ψυχή μας και τον τρόπο με τον οποίο υπάρχουμε στον κόσμο: μπορεί να τραυματιστούμε, ίσως να έχουμε λιγότερη εμπιστοσύνη στους ανθρώπους, ίσως να φοβόμαστε περισσότερο ότι κάτι κακό θα μας συμβεί ξανά και ούτω καθεξής. Αυτά τα συναισθήματα δημιουργούν μια σκοτεινή επίδραση στην ψυχή μας, ότι η ζωή είναι επικίνδυνη και οι άνθρωποι μπορούν να μας βλάψουν ανά πάσα στιγμή. Όσο αληθινό και αν μπορεί να είναι αυτό, μπορούμε επίσης να αποφασίσουμε να εξακολουθούμε να διακινδυνεύουμε να εμπιστευόμαστε άλλους ανθρώπους που εκπληρώνουν με αυτόν τον τρόπο τις επιθυμίες μας, χωρίς να αφήνουμε τις εμπειρίες του παρελθόντος να καθορίζουν τις μελλοντικές μας αποφάσεις. Σε ένα ενστικτώδες επίπεδο το παιδί που δεν το βλέπουν για αυτό που βιώνει, εκφράζει και θέλει, φωνάζει και ορίεται, απαιτεί αυτό που του αξίζει, δεν παραιτείται μέχρι να πετύχει αυτό που θέλει. Αυτή είναι η άγρια φύση των παιδιών που συχνά σιωπάμε με γλυκά, με απότομες φωνές, με έντονες προσταγές κ.ά. Το κάνουμε συχνά επειδή μας θυμίζει την εξημερωμένη άγρια φύση μας που ξεχάσαμε για να ζήσουμε μια μέτρια και συμβατική ζωή. Είναι το άθροισμα όλων αυτών των καταπιεσμένων άγριων που υποκύπτει σε "ανώτερες δυνάμεις" και περιορισμούς, που λέει σε άλλους ανθρώπους ότι αυτό που κάνουν όταν διαμαρτύρονται είναι λάθος, αυτό που κάνουν όταν δημιουργούν μια διαφορετική ζωή από τη δική μας είναι ανησυχητικό, αυτό που κάνουν όταν προτείνουν κάτι νέο είναι μάταιο. Μια ψυχή όπως σχεδόν ο,τιήποτε άλλο δεν είναι απαραίτητα καλή ή κακή από μόνη της. Ανθίζει μάλλον όταν γίνεται ορατή και αγαπιέται ή μικραίνει όταν κρύβεται και μισιέται! Όταν γινεται ορατή και αγαπιέται, δεν έχει κανένα λόγο να επιτεθεί ή να περιορίσει τον εαυτό της ή οποιονδήποτε άλλο, επειδή ξέρει πόσο σημαντική είναι η ελευθερία και ο σεβασμός γι ' αυτήν. Όταν γινεται ορατή και αγαπιέται, δεν επιβάλλει σε άλλους ανθρώπους να κάθονται ακίνητοι, επειδή ξέρει πόσο σημαντική είναι η εξέλιξη. Όταν γινεται ορατή και αγαπιέται, δεν λέει σε κανέναν άλλο ποιόν και πώς να αγαπά και ποιον όχι, επειδή γνωρίζει το εύρος της αγάπης. Όταν γινεται ορατή και αγαπιέται, μπορεί να δεχτεί την επιβίωση, τις αποτυχίες και τα μαθήματα ως σημαντικά μέρη της ζωής, καθώς εκτιμά τη δική της και τη ζωή όλων των άλλων όπως ξεδιπλώνονται. Το να είναι κανείς άγριος δεν σημαίνει απαραίτητα να ζεί στα άκρα, όπως μας έχουν πει οι συλλογικά εξημερωμένες πλευρές μας. Η αγριότητα είναι μια αναγκαιότητα της ψυχής, ένα από τα υλικά του "σφουγγαριού". Θέλει να είναι ελεύθερη να εκφραστεί, να εξερευνήσει, να διμαρτυρηθεί, να γίνει, να αλληλεπιδράσει, να μάθει και να αναπτυχθεί μέσα από την εμπειρία της ζωής και των άλλων. Διαφορετικά, γίνεται άθλια, αγανακτισμένη, άσχημη, απογοητευμένη, χαμένη και νεκρή. Αυτή η Αγριότητα πάει πέρα από το ουρλιαχτό και τις απαιτήσεις του παιδιού στη συνάντηση και στην ενότητα με την αληθινή και ελεύθερη φύση του Εαυτού. Πότε ήταν η τελευταία φορά που ακούσατε την αγριάδα σας; Με αγάπη, Παναγιώτης Αγαπητέ αναγνώστη,
Η ελληνική κοινωνία συνεχίζει να συγκλονίζεται από τις συνεχείς αποκαλύψεις ανθρώπων που δέχτηκαν ως ανήλικοι ή ενήλικες σεξουαλική παρενόχληση ή/και κακοποίηση από ανθρώπους εξουσίας στον τομέα τους. Δεν υπάρχει καμία αμφιβολία ότι τέτοιου τύπου συμπεριφορές, ειδικά όταν πρόκειται για ανήλικους είναι κατακριτέες και αξίζουν τιμωρίας. Δε νομίζω να υπάρχει κανείς που να χαρακτηρίζει αυτές τις πράξεις ως σωστές, έντιμες και ηθικές ή να μη ζητά την τιμωρία αυτών που τις τέλεσαν. Όχι μόνο για τη δικαιοσύνη των θυμάτων, αλλά και για τον παραδειγματισμό των συγκεκριμένων και άλλων, ώστε να αποφευχθούν αντίστοιχα περιστατικά στο μέλλον. Το σχόλιό μου εδώ δεν αφορά σε κάτι που, για μενα, είναι προφανές, το καταδικαστέο των πράξεων, αλλά αυτό το κρυφό, το 'ανάμεσα στις λέξεις', αυτό που μας ξεφεύγει για να γίνει η εικόνα ολόκληρη (αν κάτι τέτοιο μπορεί να επιτευχθεί ποτέ). Η ελληνική κοινωνία, δε, έχει παράδοση στο να αποφεύγει το 'τυφλό' της σημείο, αυτό που τη δυσκολεύει και δε ξέρει να αντιμετωπίσει. Ακούω εδώ και μέρες τις περιγραφές των θυμάτων, τα σχόλια δημοσιογράφων που έχουν αναλάβει το ρόλο ντεντέκτιβ (δεν αποδίδουν δικαιοσύνη, αλλά συλλέγουν πληροφορίες για εκείνη), τις γνώμες και σκέψεις ανθρώπων που έχουν κάποιο δημόσιο βήμα συμπεριλαμβανομένων και των κοινωνικών δικτύων. Τα αφήνω όλα να περάσουν από μέσα μου σα μιά μηχανή που έχει μάθει απο το κρέας να βγάζει κιμά και από το ρούχο, τον λεκέ προς χάρη της αλήθειας και της προσωπικής σοφίας, αν θέλετε. Αυτό που δεν ακούω ή δεν ακούω αρκετά είναι (και πάλι) η ατομική και συλλογική ευθύνη. Μπορείτε να με χαρακτηρίσετε εμμονικό με την ευθύνη, αλλά το θεωρώ ίσως τον πιό σημαντικότερο παράγοντα που ορίζει έναν ενήλικα, έναν ώριμο, δηλαδή, άνθρωπο που έχει κάποια εφόδια να διαχειριστεί αποτελεσματικά και προς όφελός του τη ζωή του και τις αντιξοότητές της. Ανήλικοι βιάζονταν και κακοποιούνταν για χρόνια μέσα στην κοινωνία, κάτω από και μέσα στη 'μύτη' της, όταν η ίδια γλένταγε στα μπουζούκια και κυνήγαγε πώς θα βγάλει περισσότερα λεφτά. Επαναλαμβάνω ότι δε παίρνω στιγμή την προσοχή από το εγκληματικό των πράξεων, αλλά ρωτώ: που ήταν οι γονείς, οι δάσκαλοι, τα αδέρφια, οι φίλοι, οι συνάδελφοι, οι γείτονες, οι διευθυντές κ.λ.π.; Πώς μία κοινωνία διαφυλάσσει την υγεία, σωματική, ψυχική και πνευματική, των ανήλικων και ενήλικων πολιτών της; Πώς γίνεται επί σειρά ετών παιδιά να βρίσκουν τη δύναμη να λένε ψέματα στις οικογένειές τους για το πού πηγαίνουν, αλλά να μη βρίσκουν το δρόμο να τους πουν επίσης και την αλήθεια, που μπορεί να μην καταλάβαιναν πόσο τους πλήγωνε, αλλά εξακολουθούσε να ήταν η αλήθεια που τους συνέβαινε; Μου φαίνεται εξαιρετικά δύσκολο να συνέβαινε αυτό στο μικρό μου αδερφό και να μην είχα καταλάβει κάτι. Όχι γιατί είμαι διάνοια ή πεφωτισμένος, αλλά γιατί είχα τα μάτια μου εκεί, σ έναν άνθρωπο που αγαπώ και ήταν σε τρυφερή ηλικία, του μίλαγα, προσπαθούσα να καταλάβω πώς σκέφτεται και τί μπορεί να τον απασχολεί (γενικά). Γενικά, είναι πιό εύκολο να καταδικάζουμε κάποιον ως το 'πρόβλημα', το 'μαύρο πρόβατο', τον απόλυτο φταίχτη ξεχνόντας ότι και αυτός μεγάλωσε και ζει στην ίδια κοινωνία με εμάς και τρέφεται απο την υγεία και την αρρώστια της, όπως και εμείς. Ξεχνάμε εύκολα ότι όλοι δυνητικά είμαστε ικανοί για όλα και ότι το 'τέρας' ζεί με ένα τρόπο μέσα σε όλους μας. Και το ξέρουμε βαθιά αυτό, γιατί ακριβώς θυμώνουμε τόσο πολύ με τέτοια πράγματα. Γιατί σε ένα βαθμό προσπαθούμε να καλύψουμε αυτό που δεν κάναμε συνολικά για να το αποτρέψουμε, αλλά και την παραδοχή ότι ο πολιτισμός ή η όποια εξημέρωση, δεν είναι μία εφάπαξ, αλλά μία συνεχή διαδικασία. Θεωρώ βαθιά υποκριτικό και παθογενές (όσο και καθαρτικό) το γεγονός ότι μεγάλο μέρος της ελληνικής κοινωνίας μηδενίζει τώρα ανθρώπους που προηγούμενα είχε ως 'θεούς' και προσκύναγε. Ναι, δεν ήξερε τί έκαναν πίσω από κλειστές πόρτες, αλλά και δε θέλησε να μάθει. Άκουγε ύποπτους ψιθύρους και δε μίλησε ποτέ. Είναι πιό εύκολο να βάζει κάποιος άλλος το χέρι στην υπόνομο από εμάς. Δε με ενδιαφέρει να 'δικάσω' εδώ κανέναν, αλλά θεωρώ σημαντικό να τονίσω τη σημασία της ευθύνης και του αναστοχασμού. Η κακοποίηση, όποια μορφή και να έχει, αποτελεί την παραβίαση ορίων και συχνά παρουσιάζεται ως 'διπλό μήνυμα'. Κανένας κακοποιητής δε θα πεί 'τωρα σε κακοποιώ', αλλά θα προσπαθήσει να παρουσίασει την πράξη του ως 'σωστή', είτε επειδή είναι απόρροια αγάπης, είτε επειδή το θύμα θα έχει κάποιο όφελος κλπ. Για αυτό συχνά τα θύματα, ειδικά οι ανήλικοι, δυσκολεύονται να καταλάβουν τι συμβαίνει, γιατί τους παρουσιάζεται ως πράξη ενδιαφέροντος και αγάπης που έρχεται σε αυθεία αντίθεση με τη δική τους εμπειρία. Γεγονός που προκαλεί σύγχυση, ενοχές κλπ. Στην κλινική ορολογία, μορφή κακοποίησης (abuse) είναι και η παραμέληση (neglect) και φαίνεται ότι σε πολλές περιπτώσεις αυτό συνέβη ως δεύτερο επίπεδο κακοποίησης στα θύματα από το περιβάλλον τους. Και πονάει πολύ ατομικά και συλλογικά να το σκεφτεί, να το ενσωματώσει και να το αλλάξει κανείς αυτό. Δε μαθαίναμε/μαθαίνουμε στα παιδιά μας να αγαπάνε τον εαυτό τους πέραν και πάνω από κάθε φιλοδοξία και να ορθώνονται ίσοι απέναντι σε κάθε ειδικό από οποιονδήποτε χώρο και σε κάθε εξουσία. Δε μαθαίναμε/μαθαίνουμε στα παιδιά μας πώς είναι κάθε στιγμή να έχουν επιλογές, την επιλογή να μείνουν ή να φύγουν από μία κατάσταση και να ορίζουν τα ίδια τη ζωή τους ανα πάσα στιγμή. Δε μαθαίναμε/μαθαίνουμε τα παιδιά μας να εξασκούν τη δική τους κρίση, να πιστεύουν το ένστικτό τους και, κυρίως, να εμπιστεύονται τον εαυτό τους ότι και αξίζουν και μπορούν να έχουν αυτο που θέλουν. Δε μαθαίναμε/μαθαίνουμε στα παιδιά μας να εμπιστεύονται εμάς και άλλους κοντινούς τους ανθρώπους, ώστε να μοιραστούν ό,τι τους συμβαίνει, γιατί αγαπάμε πιό πολύ τις γνώμες, τα ταμπού και τους φόβους μας. Δε μαθαίναμε/μαθαίνουμε στα παιδιά μας να διεκδικούν το σεβασμό, το δίκαιο, την αξιοπρέπειά και αξιοκρατία γιατί πάντα θα υπάρχει 'ένας γνώστός' που θα φέρει το επιθυμητό αποτέλεσμα. Δεν δημιουργήσαμε/δημιουργούμε ισχυρούς κανόνες, νόμους και δίχτυα ασφαλείας όπου οι άνθρωποι μπορούν να παραδέχονται τα "κακώς γεγονότα" και να βρουν δικαιοσύνη και θεραπεία. Για αυτά τα αποτελέσματα, όπου ο σκοπός αγιάζει τα μέσα, διατηρούμε εδώ και χρόνια μία κοινωνία σε ηθική σήψη και παρακμή που τώρα βλέπουμε την έκτασή της και μας επιστρέφεται ως καθρέφτης. Τα σκουπίδια που βλέπουμε να ξεβράζει η θάλασσα και ακόμα δε μαζεύουμε, δεν έπεσαν εκεί αλλά πολύ πιό πριν. Είναι όντως τώρα μία ευκαιρία, όχι μόνο να μιλήσουν θύματα, όχι μόνο να τιμωρηθούν κάποιοι άνθρωποι, αλλά και να επανασχεδιάσουμε ουσιαστικά τις αξίες και αρχές μας συνολικά ως κοινωνία. Αρκετά ζήσαμε στο ψέμα του ρόλου, ήρθε η ώρα να ενσαρκώσουμε την αλήθεια μας! Με αγάπη, Παναγιώτης Αγαπητέ αναγνώστη,
Είναι ενδιαφέρον ότι ενώ συνηθίζω να γράφω τα άρθρα πρώτα στα αγγλικά, αυτό θέλει να γραφτεί πρώτα στα ελληνικά για κάποιο λόγο. Ίσως επειδή αφορά πολύ στην ελληνική κοινωνία και τις πρόσφατες παρατηρήσεις μου από αυτήν. Μπορεί για κάποιους να είναι γκρίνια ή άχρηστες σκέψεις, θεωρώ όμως σημαντικό κανείς να σκέφτεται και να προβληματίζεται για το τί συμβαίνει γύρω του, εάν θέλει να εξελιχθεί. Στα τελευταία άρθρα μου φαίνεται καθαρά ο προβληματισμός γύρω από τις φιγούρες εξουσίας που περιτριγυριζόμαστε όλοι. Όταν είμαστε παιδιά, εξουσία είναι οι γονείς και η οικογένειά μας, όλοι αυτοί οι 'μεγάλοι' που διαρκώς μας λένε τί πρέπει να κάνουμε, τί είναι σωστό και τί λάθος και ποιοί πρέπει να είμαστε εάν θέλουμε μία θέση στην κοινωνία, στην οικογένεια, στην αγάπη, στον ήλιο! Αργότερα εξουσία είναι οι παιδαγωγοί και οι δάσκαλοι, οι καθηγητές. Όλοι εκείνοι οι 'σοβαροί' άνθρωποι που έχουν σπουδάσει και έχουν κάτι να μας μάθουν πάνω σε ένα συγκεκριμένο θέμα. Καλούμαστε έτσι να μάθουμε τη γνώση που έχει να μας μεταδώσει αλλά και το σεβασμό στον φέροντα (και φέροντες) αυτή τη γνώση. Μετέπειτα εξουσία είναι ο ανώτερος μας στη δουλειά, ο διευθυντής ή ο μάνατζερ που έχει (ή όχι) μεγαλύτερη εμπειρία από εμάς, που φαίνεται να ξέρει κάτι περισσότερο από εμάς για το αντικείμενο της δουλειάς μας ή είναι σε υπεύθυνη θέση για να διαχειρίζεται την πρόοδο και την εκτέλεση ενός έργου. Έχω περάσει από όλα αυτά τα προαναφερθέντα περιβάλλοντα και έχω τις εμπειρίες και τις απόψεις μου ως προς αυτά. Οι ανώτερες εξουσίες σε ένα δημοκρατικό πολίτευμα, τουλάχιστον, θα έλεγε κανείς πώς αποτελούν τα δικαστήρια για την παράβαση των νόμων, η κυβέρνηση για την εκτέλεση των νόμων και η βουλή για τη θέσπιση των νόμων. Αυτό είναι και το πλαίσιο κανόνων μέσα στο οποίο συνενούμε άμεσα ή έμμεσα όλοι να ζούμε ώς μέλη μίας κοινωνίας. Σε τακτικά, δηλαδή, διαστήματα εκλέγουμε αθρώπους που θα διαχειριστούν άμεσα ή έμμεσα τις ανωτέρω εξουσίες για εμάς προς όφελός της κοινωνίας. Αυτό είναι το μάκρο επίπεδο της κοινωνίας που αφορά πολλούς ανθρώπους, τη μεγάλη εικόνα, αν θέλετε. Υπάρχει όμως και η μικρή εικόνα, το μίκρο επίπεδο που βιώνουμε όλοι στην καθημερινότητά μας, στην επαφή μας ο ένας με τον άλλο, στις ανθρώπινες σχέσεις μας, στις συναλλαγές μας κλπ. Αυτό το επίπεδο άπτεται μερικώς των νόμων και της εφαρμογής του και επαφίεται κατά μεγάλο μέρος του σε προσωπικούς κανόνες και αίσθηση κανόνων και δικαίου. Είναι πραγματικά αδύνατο να υπάρχει ένας αστυνομικός για κάθε πολίτη για να βεβαιωθεί ότι ζεί βάση των νόμων που κάποιοι έχουν θεσπίσει για τον ίδιο και τους συμπολίτες τους έτσι ώστε να ζουν ειρηνικά και με ευημερία. Αν οι νόμοι, όμως, δε γίνονται σεβστοί ή ψηφίζονται προς εξυπηρέτηση μόνο μίας μερίδας της κοινωνίας, τότε ποιανού ευθύνη είναι αυτή; Ξέρουμε ποιανού ευθύνη είναι η θέσπιση και η παράβασή τους, αλλά η εφαρμογή τους; Η απάντηση για μενα θα γυρνάει πάντα στο ίδιο: η ευθύνη είναι ατομική! Είναι πραγματικά εντυπωσιακό με πόση υποκρισία μπορεί να ζεί ο άνθρωπος. Φωνάζει, θυμώνει, ορίεται όταν αδικείται και απαιτεί να του φέρονται με σεβασμό όταν ο ίδιος π.χ. λερώνει το περιβάλλον που ζεί ή παρκάρει στο μέρος όπου ένας συμπολίτης του θα μπορούσε να χρησιμοποιήσει για να διασχίσει τον δρόμο. Ο ίδιος στεναχωριέται για την πείνα και τις δυστυχίες άλλων ανθρώπων στον κόσμο, αλλά ψηφίζει κυβερνήσεις που ενισχύουν πολέμους, πουλάνε όπλα και επαναλαμβάνουν μία εθνικιστική ρητορική μίσους προς άλλους λαούς. Ο ίδιος διατείνεται τη δικαιοσύνη, την ασφάλεια, την υγεία και με τις πράξεις του κάνει το αντίθετο σε προσωπικό και συλλογικό επίπεδο. Προσωιπκά, έχω βρεί μία κάποια ησυχία με τη σκέψη ότι το 'παιχνίδι' εδώ στη γη δεν είναι για κανέναν μόνιμο. Ακόμα και ο πιό άδικος, εγωιστής, αλλαζόνας και ανέντιμός άνθρωπος μπορεί να κάνει ό,τι θέλει αλλά δε θα ζήσει για πάντα εδώ (ευτυχώς!). Το ίδιο ακριβώς και τα 'θύματά' του. Οι πράξεις όμως του καθενός αφήνουν αποτυπώματα τόσο στους ίδιους όσο και σε άλλους που αργά ή γρήγορα θα βιώσουν τις συνέπειές τους, ειδικά εάν έχουν κάποια εξουσία. Κυριότερα αφήνουν αποτυπώματα στη δική τους και στις ψυχές των εμπλεκομένων που θα τα πάρουν και μαζί τους, εν πολλοίς αυτό που αναφέρεται ως κάρμα, και περιέχει τα αποτυπώματα όλων, ευεργετικών και επώδυνων πράξεων. Με πνευματικούς όρους εξουσία από μόνος του δεν έχει κανείς. Απέναντι στη ζωή (και στο θεό, αν πιστεύετε) είμαστε όλοι όσοι. Δεν υπάρχουν φτωχοί, πλούσιοι, ισχυροί, ανίσχυροι. Μόνο σ' αυτό το 'παιχνίδι' εδώ στη γή δημιουργήσαμε αυτές τις συνθήκες, γιατί καλούμαστε να μάθουμε τί σημαίνει το να ελέγχει κανείς άλλους ή να ελέγχεται από άλλους. Φυσικά και χρειάζεται κάποιου είδους ιεραρχία (κατανομή ρόλων) σε ένα σύστημα για να λειτουργήσει αποτελεσματικά. Ο τρόπος άσκησης των ρόλων όμως και προς όφελος τίνος είναι που κάνει έναν αξιόλογο ηγέτη από έναν μη αξιόλογο. Ο γονέας, ο δάσκαλος, ο μάνατζερ, η κυβέρνηση είναι απλοί διαχειριστές ενός ατόμου ή μιάς κατάστασης για ένα χρονικό διάστημα, όχι για πάντα, και γι αυτό θα αξιολογηθούν κάποια στιγμή από τον εαυτό τους και από άλλους. Δεν αναφέρομαι σε καμία δευτέρα παρουσία ή το φόβο της κόλασης. Αναφέρομαι στην (επί) γνωση ως τη μόνη δύναμη και κίνητρο ζωής. Έχω δουλέψει με ανθρώπους που επιτέθηκαν ή σκότωσαν κάποιον όντας ψυχικά ασταθείς και μετά από χρόνια στέρησης της ελευθερίας και θεραπείας, τους δόθηκε η δυνατότητα μίας ευκαιρίας να αποκτήσουν μία πιό ελεύθερη ζωή. Κάποιοι δυσκολεύτηκαν πολύ να παραδεχτούν αυτό που έχουν κάνει και να αναγνωρίσουν τον πόνο που προκάλεσαν σε καποιον. Κάποιοι δυσκολεύονται να χρησιμοποιήσουν αυτή την ευκαιρία, γιατί η κοινωνία και οι ίδιοι είναι πολλοί διαφορετικοί μεταξύ τους για να κατανοήσουν και να απαντήσουν ώριμα και ενήλικα στην όλη τους κατάσταση. Παρόμοιες μπορεί να είναι και οι εμπειρίες, όπως η κακοποίηση (παραβίαση ορίων) που μπορεί να έχουν νιώσει μόνο κάποια μέλη της κοινωνίας. Το πώς συνδέεται ο καθένας με μία τέτοια αφήγηση είναι πολύ προσωπικό και σχετίζεται με τα βιώματά του. Σε καμία περίπτωση, όμως, σε μία δημοκρατική και πολιτισμένη κοινωνία οποιαδήποτε παραβίαση ορίων δε μπορεί να θεωρείται σωστή. Και, δυστυχώς, οι κοινωνίες μας έχουν μία μακρά παράδοση παραβίασης ορίων σε μάκρο και μίκρο επίπεδο. Κάτι ανάλογο συμβαίνει όταν σχολιάζουμε τις επιλογές ή τα επιτεύγματα κάποιου. Οι άνθρωποι συνηθιζουμε να συν-κρινόμαστε μεταξύ μας για το ποιός είναι 'περισσότερο' ή 'λιγότερο' από κάτι. Αυτή η σύγκριση θα είχε νόημα, εάν είχαμε όλοι την ίδια αφετηρία, τις ίδιες προσλαμβάνουσες, τα ίδια εφόδια, την ίδια ιδιοσυγκρασία, τις ίδιες επιθυμίες, πράγμα αδύνατο. Γιατί, λοιπόν, θεωρούμε σωστό να συγκρίνουμε πορείες και αποτελέσματα ανθρώπων, όταν μοιάζουν μεταξύ τους ελάχιστα; Δεν είναι μία μορφή 'παραβίασης' όταν δεν μπορούμε να δούμε κάποιον για αυτό το μοναδικό πλάσμα με τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά που είναι; Γιατί περιμένουμε από τους ανθρώπους να δρούν με τον ίδιο τρόπο σε παρόμοιες καταστάσεις ενώ οι ίδιοι οι άνθρωποι δεν είναι ίδιοι μεταξύ τους; Η απάντηση μπορεί να είναι και τόσο απλή, όσο το ότι έχουμε μάθει να σχετιζόμαστε με τον όμοιό μας και μόνο. Δε μας ενδιαφέρουν οι εμπειρίες και οι ιστορίες άλλων, άρα και μένουμε σε απόσταση ασφαλείας για κριτική. Ή, χειρότερα, ο,τιδήποτε δύσκολο δεν έχουμε επεξεργαστεί από τις εμπειρίες μας, το προβάλλουμε στον άλλο γινόμενοι οι ίδιοι από θύματα θύτες, επίσης μία μακροχρόνια προβληματική θέση, γιατί δεν ελευθερώνεται κανείς επί γενιές από αυτή τη δυναμική και συνεχίζει διαρκώς να πληγώνει νέους ανθρώπους, κάπως σαν έναν ιό! Προσωπικά πιά, θαυμάζω και συνδέομαι περισσότερο με τους ανθρώπους που έχουν γνωρίσει και αντιμετωπίσει πράγματα, τα σκοτάδια τους, τα τραύματά τους, τη διαφορετικότητά τους, τον ίδιο τους τον εαυτό, για να φτάσουν εκεί που έχουν φτάσει- όπου και αν ειναι αυτό- και λιγότερο με αυτούς που ακολουθούν σχεδόν 'αμάσητη' την πεπατημένη που έχουν μάθει από τα κυρίαρχα πρότυπα της κοινωνίας που ζουν. Ολονών μας δίνεται (ή επιλέγουμε) μία θέση στο 'παιχνίδι' γη. Για κάποιους αυτή η θέση είναι ισχυρότερη από κάποιους άλλους, όμως οι κανόνες του παιχνιδιού είναι ίδιοι για όλους. Ότι υπάρχει τέλος, υπάρχει σκηνικό και κανόνες που τους φτιάχνουν οι άνθρωποι. Και είναι τόσο τρομακτική αυτή η δύναμη που έχει ο καθένας να αυτοορίζεται, με κόστος φυσικά,που προτιμάμε τις περισσότερες φορές να υπακούμε μόνιμα στις εξουσίες και τα 'προ(σ)τάγματα' των άλλων. Είναι πιο δύσκολο το να ψάξουμε να βρούμε τον γονέα, το δάσκαλο, τον μάνατζερ, τον κυβερνήτη, τον παππά μέσα μας από το να υποκλιθούμε στις αυθεντίες των άλλων, ακόμα και αν μας πηγαίνουν στη δυστυχία μας. Ποιός έχει λοιπόν την εξουσία για τη ζωή σου; Ποιός παίρνει αποφάσεις; Ποιός τις εφαρμόζει; Με ποιές αξίες θέλεις να ζείς τη ζωή σου; Πώς αισθανεσαι για τις αξίες που επικρατούν τώρα στην κοινωνία που ζεις; Τί κάνεις για αυτό; Σε τί είδους κοινωνία θέλεις να ζείς το παιδί σου ή κάποιος που αγαπάς; Ποιά αποτυπώματα θα ήθελες να αφήσεις εδώ και όχι να τα πάρεις μαζί σου; Τί σπαρταράει στη ψυχή σου που δεν το έχεις ακούσει και ζήσει ακόμα; Εάν βρείς το χρόνο και τη δύναμη να σκεφτείς αυτές τις ερωτήσεις και οι όποιες απαντήσεις δείχνουν σε πολλές κατευθύνσεις, τότε πιθανότατα να ζείς τεμαχισμένος/η/ο ανάμεσα σε ορφανά 'θέλω' και 'πρέπει' που αναζητούν γονείς! Να είστε σίγουροι ότι όταν οι άνθρωποι αντιμετωπίζονται με σεβαστοί και εκτίμηση για αυτό που είναι και θέλουν, θα βρίσκουν πάντα το δρόμο προς τον ανώτερο εαυτό τους και το φώς. Με αγάπη, Παναγιώτης Αγαπητέ Αναγνώστη,
Φαίνεται ότι όσο περισσότερο μένουμε σε καραντίνα, τόσο πιο ενδιαφέροντα πράγματα συμβαίνουν. Τις τελευταίες ημέρες έχουν γίνει σε όλα τα ελληνικά μέσα ενημέρωσης αποκαλύψεις ότι άνδρες σε θέσεις εξουσίας έχουν καταχραστεί τη δύναμή τους για να κακοποιήσουν και να προσβάλλουν άνδρες ή γυναίκες συναδέλφους τους. Φάνηκε ότι ο "ασκός του Αιόλου" έχει ανοίξει και όλο και περισσότεροι άνθρωποι, κυρίως γυναίκες, βγαίνουν για να μιλήσουν για τη λεκτική, σωματική ή συναισθηματική κακοποίηση που έχουν βιώσει. Το "γιατί τώρα;" είναι μία ερώτηση που χρησιμοποιείται συχνά στη θεραπεία για να τοποθετήσει ένα προς συζήτηση ζήτημα μέσα σε ένα πλαίσιο και να δώσει κάποια προοπτική στην παρούσα κατάσταση, αλλά αισθάνομαι ότι σε αυτό το θέμα, το ερώτημα είναι κάπως άσχετο. Επειδή "τώρα είναι η ώρα να μιλήσούμε ελεύθερα και η κοινωνίας να ακούσει" πολλά θύματα δηλώνουν. Ίσως έχουν δίκιο, καθώς φαίνεται μια καλή ευκαιρία λόγω της υποχρεωτικής ενδοσκόπησης που επιβάλλει η καραντίνα και των επακόλουθων συνειδητοποιήσεων. Το όλο θέμα έγινε τεράστιο πολύ γρήγορα και μου θύμισε ένα άρθρο που ήθελα να γράψω για διασημότητες και την επιρροή τους. Παρατηρώ εδώ και πολλούς μήνες πώς διάφοροι ηθοποιοί, τηλεοπτικοί παρουσιαστές, τραγουδιστές και άλλοι διάσημοι άνθρωποι διαφημίζουν μέσω των κοινωνικών τους δικτύων διάφορα προϊόντα, από κράκερς και τυρί μέχρι τηγάνια και αυτοκίνητα. Για ένα λεπτό σκέφτηκα ότι ήμασταν πίσω στη δεκαετία του '90, όπου οι διαφημίσεις κατά τη διάρκεια ενός προγράμματος διαρκούσαν περισσότερο από το ίδιο το πρόγραμμα. Σκέφτηκα με τον εαυτό μου: "Δεν μπορεί ακόμα να συμβαίνει; Οι άνθρωποι αγοράζουν στα αλήθεια πράγματα που τους προτείνουν οι αγαπημένοι τους ηθοποιοί;'' και έμεινα να επεξεργάζομαι αυτή τη σκέψη για λίγο. Μπορώ να καταλάβω πώς οι άνθρωποι έχουν την ανάγκη να θαυμάσουν κάποιον ειδικό, να πάρουν ελπίδα και θάρρος από ανθρώπους που έχουν επιτύχει κάτι αρκετά μεγάλο στη ζωή τους, αλλά ο βαθμός στον οποίο συμβαίνει αυτό δεν μου γίνεται εύκολα κατανοήσιμο. Αυτό ήταν, επίσης, ακριβώς αυτό που σκεφτόμουν όταν σπούδαζα μέσα μαζικής ενημέρωσης, επικοινωνία και διαφήμιση: "οι άνθρωποι δεν ξέρουν τί χρειάζονται και τί τους αρέσει και χρειάζονται κάποιον διάσημο για να τους πει τί να αγοράσουν;! Και μετά στράφηκα στην ψυχοθεραπεία... Καταλαβαίνω ότι οι άνθρωποι χρειάζονται καθοδήγηση. Χρειαζόμαστε ένα δάσκαλο στο σχολείο για να μας μεταδώσει κάποια γνώση, χρειαζόμαστε τους γονείς μας ως οδηγούς για να μας δείξουν τι είναι καλό και κακό στη ζωή στις νεαρές ηλικίες, είναι υπεύθυνοι για να μας κρατήσουν ζωντανούς και κάπως λειτουργικούς, ικανοποιημένους και ίσως ευτυχείς. Αργότερα κάνουμε τις πρώτες μας δουλειές και υπάρχει κάποιος ανώτερος που "ξέρει καλύτερα" και ήταν στη δουλειά για περισσότερο από εμάς. Θαυμάζουμε αυτό το άτομο και το κοιτάμε με δέος, καθώς έχει επιτύχει κάτι που θέλουμε να επιτύχουμε και εμείς, για να γίνουμε ειδικοί της τέχνης μας, όποια κι αν είναι αυτή! Δεν υπάρχει τίποτα απαραιτήτως λανθασμένο στο να έχουμε πρότυπα και ανθρώπους που θαυμάζουμε. Χρειαζόμαστε πραγματικά αυτούς τους ανθρώπους ως βοηθούς για να ρίχνουμε φως στο μονοπάτι μας. Συνήθως, αυτοί οι άνθρωποι κατέχουν ιδιότητες και επιτεύγματα που θέλουμε για τον εαυτό μας πολύ έτσι, μέσω αυτών, συνδεόμαστε με τη δυνατότητα της ευτυχίας και της επιτυχίας. Τι συμβαίνει, όμως, όταν οι αξίες τους είναι αντίθετες με τις δικές μας; Τι συμβαίνει όταν το ίδιο πρόσωπο που κοιτάμε και σεβόμαστε, μας προσεγγίζει με τρόπο που ξεπερνά τα προσωπικά ή / και επαγγελματικά μας όρια; Τι κάνουμε τότε; Φαντάζομαι ότι αισθανόμαστε σοκ, σύγκρουση και απογοήτευση ότι το πρόσωπο που ήταν μια σημαντική φιγούρα για εμάς, αποδεικνύεται ότι είναι κάποιος που όχι μόνο δεν μας αρέσει, αλλά και που πρέπει να προφυλαχτούμε. Ο 'καθοδηγητής' μας γίνεται η απειλή μας, ένας εχθρός που πρέπει να σταθούμε απέναντί του και να θέσουμε τα σαφή μας όρια. ενώ είμαστε οι "αρχάριοι", οι "νεοφερμένοι" και οι "κανούργιοι" στην εργασία και στη ζωή. Φαντάζομαι ότι μερικοί άνθρωποι θα αποφασίσουν αμέσως να εγκαταλείψουν την κατάσταση ή τον τόπο ή θα την πολεμήσουν μέχρι να βρουν δικαιοσύνη και ειρήνη μέσα τους. Κάποιοι άλλοι άνθρωποι μπορεί να μην κάνουν τίποτα, επειδή χρειάζονται τη δουλειά ή φοβούνται να αμφισβητήσουν την εξουσία, αισθάνονται σύγχυση, ντροπή και ενοχή για αυτό που συνέβη κατηγορώντας τους εαυτούς τους για ο,τιδήποτε μπορεί να οδήγησε στην κατάσταση. Η βασική αιτία και στις δύο προαναφερθείσες καταστάσεις για μένα είναι παρόμοια, "η υπευθυνότητα της εσωτερικής αρχής". Ειδικά, αλλά φυσικά όχι αποκλειστικά, η ελληνική νοοτροπία υποθέτει ότι ένας γονέας, ένας δάσκαλος, μια αρχή, μια διασημότητα δεν πρέπει να αμφισβητούνται καθώς είναι ειδικοί κάποιου είδους. Αυτό οδηγεί αυτόματα σε εσωτερίκευση αυτού του ατόμου ως ανώτερου, "ξέρουν κάτι περισσότερο για να με χαρακτηρίζουν έτσι" κλπ. Βλακείες! Όταν πιστεύουμε ότι κάποιος είναι καλύτερος από εμάς λόγω της θέσης τους, της γνώσης τους, της εμπειρίας τους, της εμφάνισής τους, των επιτευγμάτων τους κλπ, είναι σαν να τους δίνουμε τη δύναμη να την ασκήσουν σε εμάς όπως θέλουν. Δεν μιλώ εδώ για σεβασμό. Ο σεβασμός είναι μια πολύ υγιής αξία που ένα άτομο μπορεί να κερδίσει με τις ενέργειές του και ό, τι αντιπροσωπεύει. Μιλώ για τη δική μας άποψη για τον εαυτό μας. Ευτυχώς με την πάροδο των ετών, υπήρξαν βελτιώσεις και δεν χτυπάμε, για παράδειγμα, τα παιδιά στα σχολεία όπως οι γονείς μας συνήθιζαν να βιώνουν για να γίνουν "καλοί άνθρωποι". Η μετάδοση της γνώσης και των αξιών μέσω του φόβου ή των σκληρών συμπεριφορών αποτελεί κάτι τόσο ξεπερασμένο και έχει αποδειχθεί σαφώς ότι πονάει περισσότερο από το υποτιθέμενο καλό που κάνει. Στην πραγματικότητα, πονάει σε πολλαπλά επίπεδα, απο τα οποία το πιο σημαντικό για μένα είναι ότι το άτομο χάνει τη σύνδεση με τη δική του 'εξουσία'. Μαθαίνουν από την αρχή ότι είναι εδώ για να υπακούσουν τους γονείς τους, τους δασκάλους τους, τον Θεό, όποιον έχει κάποια δύναμη. Φυσικά, ακολουθώντας την τακτική του φόβου, της επιβολής και της τιμωρίας, δημιουργούμε είτε υπακοή είτε αντίσταση. Η υπακοή δημιουργεί "σκλάβους" και ανθρώπους που μαθαίνουν να βάζουν τις ανάγκες των άλλων ανθρώπων πάνω από τις δικές τους. Η αντίσταση δημιουργεί "αντάρτες" που διαμαρτύρονται συνεχώς ενάντια στην εξουσία, τις αρχές και της γνώμη τους. Και τα δύο άκρα μπορεί να είναι προβληματικά για ένα άτομο και δημιουργούν ένα διαχωρισμό στη συνείδητότητά μας, όπου ένα ανέκφραστο, ασυνείδητο μέρος μας προβάλλεται σε κάποιον (καλό ή κακό) άλλο έξω από εμάς. Ένας "υγιής" και ελεύθερος ενήλικας είναι κάποιος που μπορεί να ασκήσει τη δική του ελεύθερη βούληση, να επιλέξει τι θα κάνει με βάση τις δικές του αξίες και όχι με βάση αυτό που έχει μάθει "πρέπει να κάνει". Είμαστε όλοι απίστευτα μοναδικοί και ξεχωριστοί, επομένως δεν μπορούμε να έχουμε κανόνες που ισχύουν για όλους μας χωρίς εξαιρέσεις. Αυτό που μπορούμε να μάθουμε και να ζητήσουμε, όμως, τόσο από τον εαυτό μας όσο και από τους άλλους είναι η αξιοπρέπεια, ο σεβασμός των δικών μας πεποιθήσεων, των ορίων, των αξιών και των επιθυμιών για το πώς διαθέτουμε τον εαυτό μας. Είναι αυτή η 'αυτο-εξουσία' που πραγματικά κρίνει και αποφασίζει αν μια εμπειρία είναι προς όφελός μας ή όχι, και τότε μπορούμε να αναλάβουμε τη σχετική δράση. Είναι αυτή η 'εσωτερική αρχή' που μπορεί να αποφασίσει αν έχει αξία για εμάς να αγοράσουμε το προϊόν που ο αγαπημένος μας ηθοποιός μας παρουσιάζει τόσο ειδυλλιακά. Μπορεί να αποτελεί δια βίου διαδικασία το να συνειδητοποιήσουμε ποιες μάσκες φορούμε, από πού προέρχονται, αν μας ταιριάζουν ή όχι, επιλέγοντας τη μάσκα που αισθάνόμαστε περισσότερο ότι μοιάζει στον αυθεντικό εαυτό μας. Είναι πάντα μια πολύ προσωπική επιλογή... Με αγάπη, Παναγιώτης Αγαπητέ Αναγνώστη,
Όπως πάντα η αλληλεπίδρασή μου με τον κόσμο, οι παρατηρήσεις και η δική μου διαδικασία αποτελούν υλικό και αυτού του άρθρου. Σήμερα, αισθάνομαι ότι έχω ένα ισχυρό μήνυμα το οποίο προήλθε από πολλές πλευρές και αφορά στο ζήτημα της εμπιστοσύνης. Στην ελληνική γλώσσα το ουσιαστικό "εμπιστοσύνη" προέρχεται από "εν-πίστη" που σημαίνει την ισχυρή πίστη σε κάτι ή κάποιον. Αμέσως αυτό περιγράφει κάτι που είναι, ταυτόχρονα, ανθρώπινο και πέρα από αυτό. Το ανθρώπινο μέρος σημαίνει ότι κάποιος "πιστεύει ακράδαντα" ότι δεν πρόκειται να ξεγελαστεί, ότι πρόκειται να φροντιστεί, ότι του λένε την αλήθεια, ότι μπορεί να βασιστεί σε κάποιον ή κάτι και ούτω καθεξής. Το πέρα από το ανθρώπινο μέρος σημαίνει "έχοντας πίστη στο Θεό, στη ζωή, σε κάτι πέρα από αυτόν, πίστη ότι τα πράγματα θα είναι εντάξει, ότι θα επιλυθούν, ότι υπάρχει ελπίδα στις πιο δύσκολες στιγμές κλπ". Αυτή είναι μια πιο θρησκευτική και πνευματική προοπτική που αναγνωρίζει ότι δεν είμαστε οι μοναδικοί καθοριστικοί παράγοντες των πάντων στη ζωή μας. Θα συζητήσω λίγο περισσότερο την ανθρώπινη πτυχή εδώ, καθώς σε αυτό το ανθρώπινο και φυσικό πεδίο τα πράγματα τείνουν να δείχνουν την ακαταστασία τους. Η πίστη στον φυσικό κόσμο μπορεί να ισχύει σε πολλές περιπτώσεις από την πίστη ότι μια λάμπα δρόμου δεν πρόκειται να πέσει πάνω μας έως το να έχουμε εμπιστοσύνη σε ένα ειλικρινή πρόσωπο, μια σχέση και ούτω καθεξής. Η εμπιστοσύνη μπορεί επίσης να εφαρμοστεί και στον εαυτό μας: Πόσο σίγουροι αισθάνεστε για τον εαυτό σας; Πόσο εμπιστεύεστε τον εαυτό σας ότι πρόκειται να δημιουργήσει μια ζωή ευτυχίας; Πόσο εμπιστεύεστε τον εαυτό σας ότι πρόκειται να είναι επιτυχής ή να δημιουργήσετε μια σχέση που πρόκειται να τον ικανοποιεί; Μερικοί άνθρωποι με μεγάλη βεβαιότητα θα απαντήσουν ότι είναι πολύ σίγουροι μέσα τους ότι μπορούν να επιτύχουν ό, τι στοχεύουν και ότι υπάρχουν πολύ λίγα πράγματα που δεν μπορούν να έχουν ή να δώσουν στον εαυτό τους. Αυτοί οι άνθρωποι είναι πιο πιθανό να προέρχονται από ασφαλές υπόβαθρο, όπου τους είπαν ότι μπορούν πράγματι να επιτύχουν ό, τι θέλουν και με κάποιο τρόπο αυτό αποδείχθηκε και στις μετέπειτα εμπερίες τους. Άλλοι άνθρωποι θα απαντήσουν με αβεβαιότητα και ίσως με περισσότερο "λίγο" από "πολύ" ότι εμπιστευόμενοι τον εαυτό τους. Αυτοί οι άνθρωποι, όπως μπορείτε να φανταστείτε, πιθανότατα προέρχονται από πιο ασταθή περιβάλλοντα όπου η αξία τους δεν τους καθρεφτίστηκε και οι ανάγκες τους δεν ικανοποιήθηκαν επαρκώς. Κάποιοι από εσάς μπορεί να σκέφτεστε ότι "η κάρτα" για το τραυματισμένο παιδί και τη δύσκολη παιδική ηλικία έχει παιχτεί υπερβολικά και ίσως έχετε, εν μέρει, δίκιο, επειδή οι "αποτυχίες" της παιδικής ηλικίας μπορούν συχνά να χρησιμοποιηθούν ως δικαιολογίες για κάποιον να μην προχωρήσει στη ζωή του. Η έμφασή μου εδώ, όμως, είναι ότι καθώς μεγαλώνουμε, φορώντας το κοστούμι του ενηλίκα, συνεχίζουμε να διατηρούμε μια σχέση με τον εαυτό μας με βάση τις πρώτες μας εμπειρίες, είτε θετικές είτε αρνητικές. Η σχέση με τον εαυτό μας είναι η πιο κρίσιμη και σημαντική σχέση που θα έχουμε ποτέ στη ζωή μας. Αυτή η σχέση καθορίζει τις "επιτυχίες" ή τις "αποτυχίες" στη ζωή μας. Μπορεί να έχουμε τις καλύτερες ιδέες, τις μεγαλύτερες προθέσεις και δεξιότητες, αλλά αν δεν εμπιστευόμαστε τον εαυτό μας να μετακινηθούμε, τότε όλα τα άλλα αφήνονται στην τύχη ή στο άγνωστο. Στη σχέση με τον εαυτό μας, αισθάνομαι ότι η εμπιστοσύνη διαδραματίζει βασικό ρόλο, διότι σχεδόν σημαίνει "μεταφορά". Όταν λέμε "εμπιστεύομαι" τον εαυτό μου "κρατάμε" τον εαυτό μας, το ίδιο πράγμα που κάνουν τα πόδια μας στο υπόλοιπο σώμα μας κάθε μέρα. Είναι αυτό το μέρος του εαυτού μας που μπορούμε να βασιστούμε και μας διασφαλίζει ότι μπορούμε να κάνουμε ό, τι θέλουμε να κάνουμε. Είναι ο πνευματικός μας σκελετός που μπορούμε να πάμε σε στιγμές φόβου, απελπισίας, αδυναμίας, άγχους, απώλειας και καταστροφής. Είναι αυτή η θεά που σε ένα πεδίο μάχης θα βοηθήσει να βγάλει το χρυσό από τις ψυχές. Η έλλειψη εμπιστοσύνης είναι η δυσπιστία και η απουσία υποστήριξης. Η έλλειψη εμπιστοσύνης οδηγεί σε ένα πολύ δύσκολο και ασταθές έδαφος όπου οτιδήποτε μπορεί να συμβεί ανά πάσα στιγμή και αυτό είναι πραγματικά τρομακτικό. Όταν υπάρχει έλλειψη αυτοπεποίθησης τότε ο εαυτός γίνεται ο εχθρός και υπάρχει μια συνεχής μάχη μεταξύ αντικρουόμενων μερών τα οποία, απλά, δεν έχουν μάθει να δουλεύουν μαζί, έχουν μάθει κυρίως ότι για να επιβιώσουν πρέπει να "σκοτώσουν" το άλλο με κάθε κόστος. Καταλαβαίνετε πόσο φαύλο και απειλητικό αυτό μπορεί να αποδειχθεί για την ευημερία κάποιων ανθρώπων; Είναι ένας μεγάλος μύθος ότι η εμπιστοσύνη είναι ένα από αυτά τα πράγματα που κάποιος είτε το έχει είτε όχι, μαθαίνεται και ασκείται. Ένα μικρό παιδί όταν προσπαθεί να κάνει τα πρώτα του βήματα, κρατάει τα πράγματα μέχρι να αισθανθεί αρκετά δυνατό για να τα αφήσει και στη συνέχεια... πέφτει! Αυτός είναι ο τρόπος με τον οποίο όλοι μάθαμε πώς να περπατάμε, πέφτοντας! Αν κρατούσαμε πάντα τα πράγματα, δεν θα είχαμε πάρει ποτέ το ρίσκο να περπατήσουμε. Είναι εγγενές στο ανθρώπινο σύστημα να εμπιστεύεται. Το μικρό παιδί κάπου βαθιά μέσα του ξέρει ότι μπορεί να περπατήσει, απλά πρέπει να συνεχίσει να προσπαθεί μέχρι να είναι αρκετά ισχυρό για να το πετύχει. Πόσο διαφορετικός θα ήταν ο κόσμος μας, αν όλοι συνειδητά το συνειδητοποιούσαμε όταν ήμασταν μικροί! Υπάρχει, επίσης, ένα άλλο επίπεδο στην ιστορία του μικρού παιδιού, ένα πιο κρυμμένο. Το μικρό παιδί κάθε φορά που πέφτει, απογοητεύεται, δυσανασχετεί, ίσως αισθάνεται αμήχανα και ντροπή, αλλά με κάποιο τρόπο χωρίς να "μιλήσει" στον εαυτό του, μπορεί να υποστηρίξει τον εαυτό του και να του δώσει το θάρρος να ξεπεράσει ή καλύτερα να αντισταθμίσει αυτά τα συναισθήματα και να προσπαθήσει μια ακόμη φορά. Είναι, επίσης, σημαντικό το πώς το περιβάλλον αντιδρά σε αυτά, με ενθάρρυνση ή απογοήτευση; Έχω δει τόσους πολλούς ανθρώπους (συμπεριλαμβανομένου και εμού κατά καιρούς) που αγωνίζονται να προσφέρουν αυτή την υποστήριξη στον εαυτό τους σε μόνιμη βάση. Για κάποιον που ποτέ δεν έχει πραγματικά "πέσει", δεν υπάρχει ανάγκη για υποστήριξη, αλλά για ανθρώπους που έχουν πραγματικά "πέσει" ή αισθάνθηκαν ότι δεν υποστηρίχθηκαν από το περιβάλλον τους, τότε χρειάζεται πολύ θάρρος για να υποστηρίξουν τον εαυτό τους και να μάθουν ότι "είναι εντάξει να πέσουν", ότι δεν είναι τέλειοι και είναι εντάξει να λάβουν υποστήριξη, ότι μπορούν να ζητήσουν αυτό που χρειάζονται και όχι μόνο για αυτό που τους προσφέρεται. Αυτό, αναπόφευκτα, με επιστρέφει στην άνευ όρων αγάπη. Αν προσπαθήσουμε να δεχτούμε και να αγαπάμε τις βαθύτερες, πιο άσχημες, πιο σκοτεινές, ενοχλητικές και ιδιόμορφες πλευρές μας, τότε αυτομάτως γίνονται όμορφες, ελαφρύτερες και αξίζει να ζήσουμε πλευρές του εαυτού μας, τις οποίες μπορούμε να εμπιστευτούμε και να μην φοβόμαστε. Η έλλειψη εμπιστοσύνης σε μεγάλη κλίμακα μπορεί να δημιουργήσει ένα μη υγιές κοινωνικοπολιτικό περιβάλλον όπως αυτό στην Ελλάδα. Είχα πρόσφατα ένα ραντεβού με την εφορία για να εκδόσω και να επικυρώσω ένα επίσημο έγγραφο που χρειαζόμουν. Λόγω των περιορισμών covid, έκλεισα ένα ραντεβού με έναν υπάλληλο για μια συγκεκριμένη ώρα και ημερομηνία για να πάω. Παρουσιάστηκα στην συμφωνημένη ώρα και ημερομηνία στην πόρτα, μόνο για να διαπιστώσω ότι ο εργαζόμενος δεν πήγε να εργαστεί εκείνη την ημέρα και δεν είχε γίνει καμία εναλλακτική ρυθμίση για το ραντεβού μου. Έχασα για άλλη μια φορά την εμπιστοσύνη μου στις ελληνικές αρχές. Η έλλειψη οργάνωσης στην Ελλάδα είναι παγκοσμίως γνωστή και μοιάζει με αυτή μιας χώρας του τρίτου κόσμου, όπου μόνο αν είναι κανείς τυχερός ή γνωρίζει κάποιον, θα βοηθηθεί, αλλιώς μπορεί να περάσει ώρες και μέρες προσπαθώντας να βρεί μια λύση στο πρόβλημα που το κράτος δημιουργεί για τον ίδιο και αδυνατεί να λύσει. Αυτές οι καταστάσεις πάντα με οδηγούν σε ένα αίσθημα αβοήθητου, την οποία γνώριζα καλά μεγαλώνοντας και ήταν ένας από τους λόγους που έφυγα από τη χώρα όσο πιο γρήγορα μπορούσα, λαχταρώντας να βιώσω έναν άλλο τρόπο ύπαρξης. Όπως και το μικρό παιδί, ήξερα ότι υπήρχε ένας καλύτερος τρόπος ύπαρξης, τον οποίο ανακάλυψα τόσο μέσα μου όσο και έξω από μένα (ευτυχώς!). Το ραντεβού μου έγινε τελικά χάρη στην καλοσύνη ενός άλλου υπαλλήλου που ήταν, ήδη, είχε ήδη αρκετή δουλειά και φρόντισε ώστε ότι όλοι οι παρόντες να μάθουν γι ' αυτό (ξέρετε, με τον ελληνικό δραματικό και τραγικό τρόπο!). Η παρατήρηση και η επακόλουθη ερώτηση παραμένουν όμως: υπήρξαν τόσοι πολλοί πολιτικοί κατά τη διάρκεια των ετών, υπήρξαν τόσες αλλαγές και κανείς δεν σκέφτηκε ποτέ να απλοποιήσει αυτές τις διαδικασίες; Το ελληνικό κράτος ήταν και εξακολουθεί να είναι ένα πολύ δύσπιστο κράτος, υπάρχουν τόσες πολλές σφραγίδες που πρέπει να τοποθετηθούν σε ένα έγγραφο για να εγκριθεί που οποιαδήποτε βασίλισσα θα ζήλευε! Ταυτόχρονα, υπάρχουν τόσες πολλές παρανομίες που περνούν ατιμώρητες σε καθημερινή βάση από τους πολίτες, που μετατρέπουν τη σχέση κράτους-πολίτη σε μια σχέση μαφίας, όπου η μητέρα καλύπτει τα παιδιά της και αντίστροφα. Δεν υπάρχει κοστούμι ενηλίκων εδώ, μην προσπαθήσετε καν να το αναζητήσετε, υπάρχουν κυρίως δύο παιδιά που τσακώνονται ή αγαπούν το ένα το άλλο ανάλογα με την περίσταση. Όταν δημιουργούμε και μπαίνουμε σε μια ενήλικη θέση, τότε μπορούμε να αναγνωρίσουμε όλα τα μέρη μας, να τιμήσουμε αυτά και τα συναισθήματά μας και να λάβουμε αποφάσεις που αντικατοπτρίζουν τις αξίες και τις προσδοκίες μας. Σε αυτή τη θέση μπορούμε να έχουμε την ελευθερία και τη δύναμη να επιλέξουμε αν θέλουμε να συμπεριφερόμαστε με παιδικό ή πιο αυστηρό τρόπο σε καταστάσεις, σε αντίθεση με το να ωθούμαστε μόνο σε έναν πόλο χωρίς επιλογή. Η δημιουργία εμπιστοσύνης μέσα μας, μας επιτρέπει να ζούμε με υποστήριξη και αγάπη ανά πάσα στιγμή. Η εμπιστοσύνη δεν είναι τυφλή, χρειάζεται συνεχή τροφή και μπορεί να μας κατευθύνει όπου θέλουμε να πάμε. το μεγάλο ερώτημα κάθε φορά είναι πού θέλουμε να πάμε; Μπορεί να μην είναι ένα συγκεκριμένο μέρος, αλλά μπορεί να είναι μια κατεύθυνση, ένα μονοπάτι και μια διαδρομή. Όταν το αναγνωρίσουμε, τότε μπορούμε να συγκεντρώσουμε όλη μας τη δύναμη και τις ποιότητές και να κάνουμε την προσπάθεια να φτάσουμε εκεί, όπως και το μικρό παιδί. Ελπίζω ότι το ελληνικό κράτος και οι έλληνες πολίτες θα απαντήσουν συνειδητά σε αυτό το ερώτημα για τον εαυτό τους κάποια μέρα! Με αγάπη, Παναγιώτης Αγαπητέ Αναγνώστη,
Σήμερα γράφω για κάτι που έχω βιώσει πολύ σε προσωπικό και επαγγελματικό επίπεδο και αισθάνομαι ότι δεν μιλάμε συχνά για αυτό ή δεν το καταλαβαίνουμε αρκετά. Εκτός από περίεργα σχόλια και απόψεις που είχα ακούσει, έμαθα ουσιαστικά για τη "διπολική διαταραχή" κατά τη διάρκεια της ψυχοθεραπευτικής μου εκπαίδευσης, μεταξύ άλλων κλινικών διαγνώσεων για ασθένειες ψυχικής υγείας. Υπάρχουν αυτοί οι κατάλογοι που έχουν δημιουργήσει ψυχιατρικές ενώσεις και ιδρύματα με συμπτώματα και κριτήρια διάγνωσης. Εάν ένα άτομο ταιριάζει στην πλειοψηφία ή σε όλα τα κριτήρια, τότε του δίνεται η "ετικέτα": "διπολικός" ή πρότερα "μανιοκαταθλιπτικός". Αυτή η διάγνωση σε πολύ βασικούς όρους περιγράφει ένα άτομο με ακραία διαδοχικά επεισόδια "υψηλής" και "χαμηλής" διάθεσης. Η "υψηλή" διάθεση (μανία) μπορεί να περιλαμβάνει μια πολύ ανυψωμένη και ευτυχισμένη κατάσταση όπου το άτομο μπορεί να ξοδέψει πολλά χρήματα άσκοπα, να παίξει τυχερά παιχνίδια, να πάρει ναρκωτικά, να διαλύσει σημαντικές σχέσεις και, γενικά, να παρουσιάσει συμπεριφορές που δεν ανήκουν στον "κανονικό" εαυτό του. Στη "χαμηλή" διάθεση (κατάθλιψη) το άτομο πέφτει σε σοβαρή κατάθλιψη με αισθήματα αδυναμίας, ντροπής και ενοχής που απορέουν από τις συνέπειες των ενεργειών του κατά τη διάρκεια του επεισοδίου της "υψηλής" διάθεσης. Μήπως κάποιο από αυτά τα χαρακτηριστικά ακούγεται οικείο; Πάντα ήμουν καχύποπτος με τις διαγνώσεις κυρίως επειδή επικεντρώνονται σε συμπτώματα, κριτήρια και "προβληματικές" συμπεριφορές και όχι στις αιτίες αυτών των συμπεριφορών και, πιο σημαντικά, σε λύσεις για την αλλαγή τους. Με τα χρόνια και βλέποντας σοβαρές περιπτώσεις ανθρώπων που έβαζαν τη ζωή τους σε κίνδυνο, έφτασα να εκτιμήσω τη συμβολή της ψυχιατρικής και των φαρμάκων στη διαχείριση σοβαρών μορφών ασθενειών ψυχικής υγείας. Έχω δει ανθρώπους να γίνονται πιο σταθεροί όταν είναι σε φαρμακευτική αγωγή για διπολική διαταραχή (κυρίως με σταθεροποιητές διάθεσης) ίσως εν μέρει επειδή αισθάνονται ότι κάνουν κάτι γι' αυτό. Η γωνία από την οποία επεξεργάζομαι το θέμα έχει να κάνει περισσότερο με την ψυχολογία και τη διαμόρφωση της συμπεριφοράς και πώς, τελικά, ένα άτομο μπορεί να έχει μια πιο σταθερή και ολοκληρωμένη ζωή. Φανταστείτε ότι έχετε μπροστά σας ένα μικρό παιδί για το οποίο η υπερηφάνεια είναι μια σημαντική αξία για αυτό. Θέλει να είναι καλός στο σχολείο και θέλει να είναι και άτακτος. Είναι έξυπνος και δεν του αρέσει όταν του 'τη' λένε, καθώς το παίρνει πραγματικά κατάκαρδα, ειδικά όταν κατηγοείραι για κάτι που δεν έχει κάνει. Είναι πολύ ευαίσθητος στα συναισθήματα των άλλων ανθρώπων και τείνει να βάζει τα συναισθήματά του δεύτερα για να μην προκαλέσει τριβές και δυσάρεστες συμπεριφορές στους ανθρώπους που αγαπά. Φανταστείτε τώρα ότι αυτό το παιδί μεγαλώνει σε μια οικογένεια όπου υπάρχει λίγο χάος (λες και μπορεί μια οικογένεια να υπάρξει εύκολα και αλλιώς!). Η μητέρα και ο πατέρας μαλώνουν συχνά, δίνουν αντιφατικά μηνύματα στα παιδιά για το τι είναι καλό ή κακό και τι αναμένεται από αυτά ή όχι, χωρίς να δίνουν εξηγήσεις, δεν υπάρχει δικαιοσύνη στο οικογενειακό σύστημα και τα μέλη της κατηγορούνται άδικα και δεν υπάρχει επαρκής και σταθερή καθοδήγηση σε αρχές της ζωής όπως η ελευθερία, η ευθύνη, η συναισθηματική αναγνώριση και έκφραση, η σαφήνεια των ρόλων, οι αποδεκτές συμπεριφορές, η αγάπη και ούτω καθεξής. Αισθάνομαι ότι ο κατάλογος των δυσλειτουργικών συμπεριφορών θα μπορούσε να είναι ατελείωτος, αλλά 'παίρνετε μία γεύση'. Γνωρίζω ότι πολλοί γονείς θα σκεφτούν τώρα:"...αλλά έκανα το καλύτερό που μπορούσα, πώς θα μπορούσα να ξέρω ότι το παιδί μου αισθάνθηκε σύγχυση ή πρόκειται να έχει κάποια σοβαρά διπολικά χαρακτηριστικά; Ξέρετε πόσο δύσκολο ήταν για μένα να μεγαλώσω στο οικογενειακό περιβάλλον που μεγάλωσα και, επίσης, να δημιουργήσω τη δική μου οικογένεια; Φυσικά ο γονέας έχει τη δική του εμπειρία και αξιολόγηση των δεξιοτήτων του γονεϊκής μέριμνας. Σκοπός μου εδώ δεν είναι η καταδίκη, αλλά η κατανόηση. Το γεγονός ότι κάποιος αισθάνθηκε παραμελημένος, πληγωμένος και δεν έλαβε αυτό που χρειαζόταν ως παιδί δεν σημαίνει ότι δεν μπορεί να κάνει το ίδιο στα δικά του παιδιά, αν δεν έχει επίγνωση του αντίκτυπου των πράξεών του. Όταν ένα παιδί με το παραπάνω υπόβαθρο και χαρακτηριστικά της προσωπικότητας γίνεται ενήλικας μπορούμε να φανταστούμε ότι στη ζωή του θα υπάρχει αρκετή σύγχυση. Μπορεί να μην γνωρίζει ποιόν υπηρετεί πραγματικά, τον εαυτό του ή κάποιον άλλο; Δεν θα ξέρει πιθανώς πώς να έχει πρόσβαση σε υποστήριξη και καθοδήγηση από το περιβάλλον του, καθώς δεν θα γνωρίζει ότι ένα υποστηρικτικό και σταθερό περιβάλλον μπορεί να είναι διαθέσιμο σε εκείνον. Μπορεί ακόμα να μην έχει εμπιστοσύνη στο πώς να πάρει μία απόφαση αλλά και πώς να διαμορφώσει σχέσεις που θα μπορούν να επιβιώσουν δύσκολα συναισθήματα που προκαλούνται από διαφωνίες ή διαμάχες. Όταν ένα παιδί λαμβάνει αντικρουόμενα μηνύματα από το περιβάλλον του - όπως θα έκανε οποιοσδήποτε- βρίσκει τρόπους να γεφυρώσει το κενό και να ελέγξει την ένταση που αισθάνεται δημιουργώντας μια "ιστορία", όπως "ήταν δικό μου λάθος", "δεν ενδιαφέρονται για μένα" κ.λπ., παίρνοντας τη μία πλευρά της σύγκρουσης παραμελώντας την άλλη ή αποσύροντας την εμπιστοσύνη του στο περιβάλλον για καθοδήγηση και υποστήριξη συλλήβδην. Αυτό το αφήνει να αισθάνεται ευάλωτο στη ζωή του, καθώς όχι μόνο έχει μάθει ότι δεν υπάρχει κανένας αξιόπιστος άνθρωπος να εμπιστευτεί, αλλά, επίσης, εσωτερικεύοντας την προαναφερθείσα δυναμική, δεν είναι σε θέση να εμπιστευτεί τον ίδιο του τον εαυτό! Δεν είναι τυχαίο ότι ορισμένοι άνθρωποι αναπτύσσουν συγκεκριμένες ασθένειες, τόσο σωματικές όσο και ψυχικές, και άλλοι άνθρωποι διαφορετικές. Ή για να το πούμε καλύτερα, κάθε ψυχική ασθένεια, κάθε συμπεριφορά που υιοθετούμε, κάθε στρατηγική που χρησιμοποιούμε για να αντιδράσουμε στη ζωή είναι ο δικός μας μοναδικός τρόπος να ανταποκριθούμε στις εμπειρίες της ζωής μας. Στο παραπάνω παράδειγμα το άτομο δεν έχει επιλύσει και, ως εκ τούτου, δεν έχει μάθει πώς να επιλύει δύσκολες καταστάσεις και τα συναφή συναισθήματα, συμπεριλαμβανομένης και της ανάληψης την ευθύνης για το κόστος μίας επιλογής. Είναι πιο πιθανό ότι είτε θα το "καταπιεί "είτε ότι "δε θα το αγγίξουν" αυτά τα συναισθήματα ως μηχανισμός αντιμετώπισης συγκρουόμενων (τόσο εσωτερικών όσο και εξωτερικών) απαιτήσεων. Εδώ είναι, οι "υψηλές" και "χαμηλές" διαθέσεις. Φανταστείτε ότι πρόκειται να ανεβείτε σε ένα βουνό. Δεν το έχετε κάνει πριν και, φυσιολογικά, μπορεί να αισθάνεστε φοβισμένοι και, ταυτόχρονα, ενθουσιασμένοι, καθώς αυτό θα είναι κάτι νέο. Αν ξεκινήσετε την αναρρίχηση και τα πράγματα είναι πιο δύσκολα από ό, τι νομίζατε ότι θα ήταν, τότε τι θα κάνατε; Μια πιθανή ενήλικη (ώριμη) αντίδραση θα ήταν να αισθανθείτε λυπημένοι που δεν εκπληρώσατε την επιθυμία σας, αλλά θα εξακολουθούσατε να επαινείτε τον εαυτό σας για την προσπάθεια που έκανε και ίσως να τον ενθαρρύνετε να το ξανακάνει στο μέλλον. Ένα άλλο άτομο μπορεί να εγκαταλείπε την προσπάθεια και να κατηγορούσε βάναυσα τον εαυτό του ότι είναι δειλός, επειδή δεν προσπάθησε αρκετά κλπ. ή θα μπορούσε να συνεχίσει την αναρρίχηση χάνοντας την επαφή με το φόβο, τον τρόμο, την κόπωση και την αδυναμία του, με αποτέλεσμα να υπερεκτιμήσει τις ικανότητές του και ενδεχομένως να πιθανόν να καταλήξει να τραυματιστεί. Αυτό είναι σε πολύ γενικούς όρους το δίπολο μεταξύ "υπερ-επίτευξης" και "κάτω από πίεση". Στην πραγματικότητα, πολλοί επιτυχημένοι επαγγελματίες είναι λειτουργικά διαγνωσμένοι ή μη διαγνωσμένοι διπολικοί που έχουν παγώσει τα συναισθήματά τους και αισθάνονται μόνο ζωντανοί όταν επιτύγχάνουν. Ότιδήποτε άλλο είναι μια μισητή αποτυχία από την οποία προσπαθούν να φύγουν με κάθε κόστος. Η συνεργασία με ανθρώπους σε βαθύ, ψυχικό επίπεδο μπορεί να έχει δυσκολίες από μόνη της κατά περιόδους. Δουλεύοντας, όμως, με κάποιον που παρουσιάζει ισχυρά διπολικά χαρακτηριστικά μπορεί να είναι ακόμη πιο δύσκολο, καθώς η αίσθηση είναι ότι δεν υπάρχει σταθερό έδαφος, υπάρχει είτε πέταγμα είτε υπέδαφος; δεν υπάρχει σταθερότητα, καμία ελπίδα, δεν υπάρχει κάτι ασφαλές για να στηριχθεί και να γείωσει τον εαυτό του πάνω. Όσο τρομακτικό ή δύσκολο μπορεί να είναι αυτό, είναι τελικά η πραγματικότητα που όλοι μας ζούμε σε κάποιο βαθμό. Τίποτα δεν παραμένει αναλοίωτο. Οι σχέσεις τελειώνουν, οι δουλειές αλλάζουν, ο κόσμος αλλάζει και αυτό μπορεί να είναι πιο δύσκολο για μερικούς ανθρώπους από άλλους. Οι άνθρωποι που είναι υπερβολικά προσκολλημένοι στη σταθερότητα ή δεν την έχουν βιώσει ποτέ ως τέτοια, θα τείνουν να υποφέρουν περισσότερο. Όλοι χρειαζόμαστε ένα επίπεδο σταθερότητας για να οικοδομήσουμε τη ζωή μας, αλλά αν δώσουμε υπερβολική έμφαση στη σταθερότητα και την ζητήσουμε σε μέρη (ή ανθρώπους) που δεν μπορούν να την παράσχουν, τότε αυτό μπορεί να γίνει πρόβλημα. Η μεγαλύτερη πρόκληση για τους ανθρώπους είναι να συνειδητοποιήσουν ότι τελικά οι απαντήσεις (άρα και η υποστήριξη) βρίσκονται κυρίως μέσα μας, αν "σκάψουμε" αρκετά βαθιά στις καρδιές και την ύπαρξή μας. Υπάρχουν μερικοί παράγοντες που λειτουργούν ως φάροι για μένα όταν πρόκειται για ακραίες καταστάσεις της ύπαρξης γενικά, όχι μόνο για την διπολική. Ακολουθήστε τη δική σας αλήθεια Το αντίδοτό μου ή καλύτερα το μονοπάτι που επέλεξε να ακολουθήσει η ψυχή μου είναι αυτό της ειλικρίνειας, της ελευθερίας και της γείωσης. Μόνο όταν βρούμε τη δική μας φωνή, τη δική μας αλήθεια, τη δική μας δύναμη σε κάθε κατάσταση μπορούμε να νιώσουμε σαν 'στο σπίτι' μας και να χαλαρώσουμε. Για μερικούς ανθρώπους αυτό απαιτεί εκπαίδευση, καθώς μπορεί να μην έχουν συνηθίσει να εμπιστεύονται και να δίνουν 'δίκιο' στη φωνή της αλήθειας τους. Υπάρχει μεγάλη γενναιότητα και κίνδυνος όταν κάποιος στέκεται ειιλικρινής απέναντι στην αλήθεια και στις ανάγκες του, ενώ το πιθανό κόστος μπορεί να είναι οδυνηρό, όμως, λιγότερο σημαντικό από τα οφέλη. Μερικές φορές η ίδια η φωνή μπορεί να ακούγεται συγκεχυμένη και ασαφής και αυτό είναι εντάξει: οι αποφάσεις συχνά φέρνουν συγκρουόμενες επιλογές και συναισθήματα μαζί τους. Η παραμονή στη σύγκρουση θα βοηθήσει στην αποσαφήνιση των αξιών σας, αυτό που είναι πραγματικά σημαντικό για εσάς. Όταν έρθει αυτή η σαφήνεια, τότε να είστε έτοιμοι ότι θα αντέξετε να διαταραχτεί η παλιά σας ζωή και να 'μετακινήσετε βουνά'. Κάντε τη φωνή σας να ακουστεί Συχνά αισθανόμαστε ότι πρέπει να αντιμετωπίσουμε δύσκολες καταστάσεις μόνοι μας και υποχωρούμε στις σπηλιές μας. Το μοίρασμα των δυσκολιών μας μπορεί να βοηθήσει με δύο τρόπους, πρώτον, με την αίσθηση ότι αξίζει να ακουστούμε καθώς ακούμε τον εαυτό μας να περιγράφει τις προκλήσεις μας και, δεύτερον, με τη λήψη συμβουλών, πληροφοριών ή κάτι άλλου από κάποιον άλλο που είναι πιο αποστασιοποιημένος και ενδεχομένως πιο αντικειμενικός από εμάς. Άνευ όρων αγάπη και αυτο-φροντίδα Η μανία και η κατάθλιψη είναι και οι δύο σκληρές καταστάσεις. Υπάρχει μια κατάσταση, μια απαίτηση, μια ανάγκη που είναι τόσο δύσκολη για τον άνθρωπο που θα πρέπει να απομακρυνθεί από το κέντρο του (αν ξέρει καν πού είναι αυτό) προς στα βασανιστήρια της κόλασης ή στους ουρανούς του παραδείσου, όπου αισθάνεται ανέγγιχτος. Και στις δύο περιπτώσεις υπάρχει πολύ λίγη αγάπη, υπάρχει μόνο επιβίωση από τη μια κατάσταση στην άλλη, περιμένοντας να περάσει ο χρόνος σαν να βλέπει κανείς μια ταινία χωρίς να την καταλαβαίνει ή να συμμετέχει ενεργά με οποιονδήποτε τρόπο. Τι μπορεί να συμβεί αν προσπαθήσουμε να εμφυσήσουμε αγάπη σε κάθε βήμα αυτού του ταξιδιού; Γνωρίζω ότι αυτό είναι ευκολότερο να λέγεται παρά να γίνεται, ειδικά για τους ανθρώπους που έχουν ζήσει το μεγαλύτερο μέρος της ζωής τους νιώθοντας ότι υπάρχει κάτι λάθος με αυτούς ή ότι έχουν κάνει πάντα κάτι λάθος για να κατηγορηθούν. Εκπαιδεύστε τον εαυτό μας στιγμή τη στιγμή, μέρα με τη μέρα, εβδομάδα την εβδομάδα ότι είστε αρκετοί, κάνετε το καλύτερό σας ανά πάσα στιγμή, αξίζει να αγαπιέστε κάθε στιγμή χωρίς "αλλά". Είστε άνευ όρων άξιοι αγάπης, τελεία, χωρίς λόγο, μόνο γιατί υπάρχετε, μόνο για το ποιοι είστε στο σύνολό σας. Έχω πλήρη επίγνωση ότι για μερικούς ανθρώπους μπορεί να ακούγονται ασυναρτησίες, αλλά είναι στην πραγματικότητα αλήθεια. Είναι όταν χάνουμε την επαφή μας με αυτή την αλήθεια που αρχίζουμε να κρίνουμε σκληρά τους εαυτούς μας και τους κατηγορούμε για όλα όσα ''πηγαίνουν λάθος", ακόμα κι αν δεν είναι δικό μας λάθος ή είναι πέρα από τον έλεγχό μας. Γνωρίζετε την προσπάθεια και την εκπαίδευση που απαιτείται για έναν αθλητή να γίνει πρωταθλητής; Αυτή είναι η δέσμευση και η προσπάθεια που πρέπει να δείξουμε σε διαρκή βάση για την αυτο-φροντίδα και την αγάπη του εαυτού μας. Η αγάπη δεν είναι δεδομένη, είναι ενέργειες προς τον εαυτό μας κάθε μέρα! Η παιδική ηλικία μας μορφώνει τόσο ευχάριστα όσο και δύσκολα αυτό που έχουμε γίνει, το πώς αλληλεπιδράμε με τον κόσμο και πώς δημιουργούμε τη ζωή μας. Η βαθιά γνωριμία με τον εαυτό μας είναι το πρώτο βήμα της αλλαγής αυτού που είναι δυσλειτουργικό μέσα μας και μας κρατά πίσω. Οι όποιες εμπειρίες έχουν διαμορφώσει τη ζωή μας μέχρι στιγμής, ας μην τους επιτρέψουμε να διαμορφώσουν και το μέλλον μας... Με αγάπη, Πάναγιώτης Αγαπητέ Αναγνώστη,
Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι το 2020 ήταν ένα από τα πιο δύσκολα χρόνια των τελευταίων δεκαετιών για ολόκληρο τον κόσμο. Η παγκόσμια υγεία μας έχει τεθεί σε κίνδυνο, η "ομαλότητα" της ζωής μας έχει διακοπεί, βιώνουμε περιορισμούς στις ελευθερίες πράξεών μας, βλέπουμε πολλούς ανθρώπους να πεθαίνουν και πολλούς άλλους να αρρωσταίνουν σοβαρά, πολλοί άνθρωποι χάνουν τη δουλειά τους ή αναγκάζονται να κάνουν διαφορετικές επιλογές εργασίας, δεν μπορούμε να αγκαλιάσουμε και να αγγίξουμε τους αγαπημένους μας και ούτω καθεξής. Για μερικούς αυτή η επιδημία είναι απλά κάτι που συμβαίνει κάθε τόσο στην ανθρωπότητα καθώς ζούμε συνεχώς ανάμεσα σε ιούς. Για κάποιους άλλους, αυτό αποτελεί μέρος ενός παγκόσμιου σχεδίου χειραγώγησης των ανθρώπων. Για άλλους, αυτή είναι η συνέπεια της αλαζονείας της ανθρωπότητας που πήγε σε μέρη που αποδεικνύονται απειλητικά για την ύπαρξή της. Ο καθένας από εμάς μπορεί να δώσει την προσωπική μας εξήγηση και νόημα για τους λόγους για τους οποίους συνέβη η πανδημία και τι αντίκτυπο είχε η εμφάνιση και οι επιπτώσεις της στον εαυτό μας. Η πρόθεσή μου εδώ είναι να θέσω ένα πλαίσιο, μία δομή, μια πνευματική προοπτική σε αυτό που αντιλαμβάνομαι ότι συμβαίνει αυτό το έτος και συνεχίζει να ξεδιπλώνεται μπροστά στα μάτια μας. Πολλοί άνθρωποι που ενδιαφέρονται για την εξέλιξη του ανθρώπινου πνεύματος (συμπεριλαμβανομένου και εμού) έχουν παρατηρήσει εδώ και αρκετό καιρό ότι η ανθρωπότητα φαίνεται να οδεύει προς μια νέα φάση. Μερικοί άνθρωποι την αποκαλούν "εποχή του Υδροχόου" με τα δικά της νέα χαρακτηριστικά. Έχω γράψει εκτενώς σε προηγούμενα άρθρα σχετικά με το πώς το ανθρώπινο πνεύμα προχώρησε από απλούς σε πιο περίπλοκους τρόπους ύπαρξης. Για περισσότερο από έναν αιώνα τώρα η ανθρωπότητα έχει σταδιακά, αλλά σταθερά, αναπτύξει μεγάλη γνώση πάνω σε οτιδήποτε υλικό στοιχείο. Μπορούμε να αλλάξουμε την ατμόσφαιρα των σπιτιών μας, δημιουργήσαμε εξελιγμένα εργαλεία και έξυπνες μηχανές, μπορούμε ακόμη και να θεραπεύσουμε ασθένειες που προηγουμένως ήταν θανατική ποινή. Όλα αυτά είναι αποδείξεις της τεράστιας νοημοσύνης μας. Χρησιμοποιώντας ως βάση τη συνολικής μας γνώση και εμπειρία βελτιώνουμε συνεχώς και εξελίσσουμε τη ζωή μας όλο και περισσότερο. Γι ' αυτό αξίζουμε συλλογικά να αισθανόμαστε υπερήφανοι, χαρούμενοι και ευγνώμονες. Έχουμε εξελιχθεί πέρα από την επιβίωση. έχουμε γίνει ένα πλάσμα καινοτομίας, συνεχούς ανάπτυξης και προσαρμοστικότητας, έχουμε γίνει σε κάποιο βαθμό οι κύριοι της γης! Όλα αυτά είναι τόσο σπουδαία, ο πατέρας μας είναι πολύ περήφανος για εμάς, αλλά αν αποεπικεντρωθούμε από αυτό το πλαίσιο θα δούμε ότι το πλαίσιο είναι σχεδιασμένο για ο,τιδήποτε υλικό: το σώμα μας, τα σπίτια μας, το περιβάλλον μας. Τι γίνεται όμως με τα άλλα επίπεδα ύπαρξής μας; Έχουμε επίσης σκέψεις, συναισθήματα και πνευματικά ζητούμενα. Όταν βλέπουμε ένα βουνό μπορούμε να σκεφτούμε: "Ω τι μεγάλη, θαυμάσια πρόκληση να κόψουμε τα δέντρα του και να τα χρησιμοποιήσουμε ως χαρτί ή να δημιουργήσουμε μια τρύπα μέσα του, ώστε να μπορεί να περάσει ένας δρόμος για να συντομεύσει το ταξίδι μας στην άλλη πλευρά του". Μπορούμε επίσης να σκεφτούμε: "τι όμορφο σχήμα γης, τι θαυμάσια πηγή οξυγόνου για την υγεία μας, τι σοφός, γεμάτος ζωή γείτονας!' Είναι και οι δύο σκέψεις που με τη σειρά τους προκαλούν συναισθήματα, τα οποία συναισθήματα βασίζονται στις αξίες μας (πνεύμα). Στο πρώτο σύνολο σκέψεων, το υλιστικό, η αξία μας είναι κυρίως... ο εαυτός μας. Πώς οι ζωές μας πρόκειται να γίνουν καλύτερες και ευκολότερες, τι πρόκειται να κερδίσουμε από κάτι, πόσο χρήσιμο είναι κάτι ή κάποιος σε μας και ούτω καθεξής. Μπορεί να αρχίσετε να βλέπετε τώρα πόσο εγωιστική και εγωκεντρική τέτοια προσέγγιση μπορεί να είναι. Η νοοτροπία "όλα για μένα" δεν επικεντρώνεται μόνο στα προσωπικά οφέλη από μία αλληλεπίδραση, αλλά και ότι δε βλέπουμε το(ν) "άλλο" ως ξεχωριστό, αυτόνομο, αυτο-καθοριζόμενο ον. Στις υπερβολές αυτής της νοοτροπίας μπορούμε να βρούμε τον σπόρο των βλαβερών ενεργειών εναντίον ενός άλλου όντος. "Αν το άλλο άτομο δεν υπάρχει ξεχωριστά από μένα, τότε μπορώ να κάνω ό, τι θέλω σε αυτόν χωρίς να αισθάνομαι πόνο ή ενοχή" ένας εγκληματίας μπορεί υποσυνείδητα να σκεφτεί. Όταν ο άλλος γίνεται "λιγότερο από" εμάς, τότε μπορούμε να κάνουμε σε αυτήν ό, τι θέλουμε, να την χρησιμοποιήσουμε, να την αφήσουμε να πεθάνει, να της δώσουμε λιγότερους πόρους για να ζήσει μια ευτυχισμένη και ολοκληρωμένη ζωή γιατί μπορεί να αποτελέσει απειλή για εμάς και τον 'ξχωριστό' πολιτισμό μας. Η δεύτερη δέσμη σκέψεων (με επακόλουθα συναισθήματα που συνδέονται με αυτές) βασίζεται στην αξία της ομορφιάς, του σεβασμού, της ολότητας, της ισότητας, της ενότητας και της ειρήνης. Το υποκείμενο που σκέφτεται αυτές τις σκέψεις με κάποιο τρόπο κατανοεί ότι ζει με και λόγω της ύπαρξης όλων των άλλων γύρω του. Ένα φυτό, ένα έντομο, ένα ζώο, ένα άλλο άτομο, ακόμη και ένας ιός, είναι όλα δημιουργήματα θεϊκής φύσης και αξίζουν να ζουν και να γίνονται σεβαστά όπως όλα τα άλλα. Δεν υπάρχει αλαζονεία στη φύση. Τα σαρκοφάγα ζώα σκοτώνουν άλλα ζώα για να φάνε και να επιβιώσουν και όχι να κάνουν ρούχα και αξεσουάρ. Δεν αποσκοπώ σε καμία ηθική κρίση στα παραπάνω. Η ηθική, εξάλλου, είναι ένα άλλο ανθρώπινο κατασκεύασμα που παίρνει τη μορφή και το σχήμα που εμείς θα του δώσουμε. Η προσωπική μου ηθική αυτές τις μέρες με καθοδηγεί να δεχτώ ό, τι συμβαίνει μέσα και γύρω μου ως ένα σκόπιμο γεγονός που οδηγείται από αξίες και πώς να ζήσω με τις δικές μου αξίες και αλήθεια. Το Εγώ και το εγώ Για όσους από εσάς με γνωρίζετε (είτε αυτοπροσώπως είτε μέσα από τα γραπτά μου), ξέρετε ότι δεν είμαι σήμερα ένας άνθρωπος του χωρισμού αλλά της ενότητας. Είναι ένα πράγμα να πιστεύει κανείς μόνο στη μία πλευρά του νομίσματος και είναι άλλο να κάνει την προσπάθεια να καταλάβει και τις δύο πλευρές και στη συνέχεια να επιλέξει αυτό που αισθάνεται σωστό και αληθινό για τον ίδιο αυτή τη στιγμή. Έχω μια ισχυρή αίσθηση για το τι συμβαίνει και θέλω μόνο αυτό να επικοινωνήσω μαζί σας. Τι πρόκειται να κάνετε με αυτές τις πληροφορίες είναι εντελώς προσωπική σας υπόθεση. Αισθάνομαι ότι εξελισσόμαστε όπως κάναμε τόσες φορές τους προηγούμενους αιώνες. Για όσους πιστεύουν σε προηγούμενες ζωές, πιθανότατα έχετε βιώσει μια άλλη μετατόπιση της συνείδησης σας κάποια στιγμή στο παρελθόν. Φυσικά, όχι με τον ίδιο τρόπο καθώς κάθε φορά που ενσωματώνουμε πραγματικά ένα μάθημα οδηγούμαστε στο επόμενο. Σε κάθε εξελικτική (και μεταβαλλόμενη) διαδικασία υπάρχει ένα 'τράβηγμα' από πίσω, από τη γνωστή και ασφαλή κατάσταση που ήμασταν και μια 'ώθηση' στο νέο, άγνωστο, τρομακτικό και συναρπαστικό ταυτόχρονα που μας "καλεί" προς τα εμπρός. Είναι σαν να μεγαλώναμε σωματικά και τα ρούχα μας δεν μας ταιριάζουν πια. Μπορούμε να προσποιούμαστε ότι μπορούμε ακόμα να φορέσουμε το αγαπημένο μας πουλόβερ και όμως η πραγματικότητα είναι ότι είναι πολύ μικρό για εμάς τώρα και πρέπει να το αφήσουμε πίσω... Κάτι παρόμοιο συμβαίνει με το συλλογικό και το προσωπικό μας 'εγώ' τώρα. Ήταν / είναι μέρος του εξελικτικού μας ταξιδιού να περάσουμε από την υλική φάση, όπου όλα τα υλικά αγαθά, συμπεριλαμβανομένου του φαγητού που τρώμε, υιοθέτησαν το μεγαλύτερο μέρος της σημασίας της ζωής μας. Έγιναν η ευτυχία και η δυστυχία μας, η χαρά και η θλίψη μας, ο ενθουσιασμός και η κατάθλιψη, η ελπίδα και η απελπισία μας, οι μνήμες και το κενό μας, η ταυτότητά μας. Φυσικά, μας απογοήτευσαν, ή καλύτερα, το σχέδιό μας (η εκτεταμένη χρήση τους δηλαδή) απέτυχε. Είναι ένα πράγμα να κάνουμε μια δουλειά που μας αρέσει να κάνουμε και αισθανόμαστε ότι συμβάλλει προς όφελος της κοινωνίας στην οποία ζούμε και είναι άλλο πράγμα να ζούμε για να εργαζόμαστε να επιβιώσουμε και να συσσωρεύουμε πλούτο που δεν έχουμε χρόνο να απολαύσουμε και, τελικά, θα αφήσουμε πίσω μας όταν φύγουμε από αυτόν τον κόσμο. Είναι ένα πράγμα να απολαμβάνουμε την αναζωογονητική και ευεργετική επίδραση της θάλασσας στις διακοπές μας και είναι άλλο να χρησιμοποιούμε και να ρίχνουμε μέσα τα πλαστικά μας στη θάλασσα όντες αδιάφοροι για την επίδρασή τους σε αυτήν. Ανεξάρτητα από το πόσες φορές και πόσα μεγέθη πρόκειται να αγοράσουμε το ίδιο πουλόβερ, θα υπάρξει μια στιγμή που θα παραδεχτούμε ότι ναι, μας δίνει χαρά να το έχουμε και ταυτόχρονα η χαρά μας είναι κάτι διαφορετικό, μεγαλύτερο και ευρύτερο. Λυπάμαι, αλλά δεν μπορώ να το ονομάσω αυτό για σας... Πρέπει να ψάξετε βαθιά στην καρδιά σας για να το βρείτε. Πρέπει πραγματικά να καθίσετε στη σιωπή και να ρωτήσετε τον αληθινό εαυτό σας: "τι πραγματικά μου δίνει χαρά;", "τι με ενθουσιάζει και κάνει την καρδιά μου να κινείται;", "υπάρχει κάτι που μπορώ να προσφέρω στον κόσμο;'. Το 'Εγώ' θα προσπαθεί πάντα να δώσει μια απάντηση που θα γεμίζει αυτό το κενό, αυτή είναι η δουλειά του, να μην αφήνει λογικά κενά στην κατανόησή μας για τον κόσμο, αλλιώς ο κόσμος είναι τρέλα. Το 'Εγώ' λειτουργεί μέσω της ταύτισης με σκέψεις, συναισθήματα, αξίες: "Είμαι, άρα...'. κλπ. Τι γίνεται αν υπάρχει μια μεγαλύτερη αλήθεια από εμάς, μια αλήθεια που ξέρει πότε τρώμε επειδή είμαστε πεινασμένοι ή/και επειδή είμαστε λυπημένοι, όταν αγοράζουμε κάτι επειδή το χρειαζόμαστε ή/και επειδή μας λείπει μια αγκαλιά, όταν λέμε κάτι που εννοούμε να πούμε ή/και το λέμε επειδή είναι το "σωστό" πράγμα να πούμε, όταν κάνουμε κάτι επειδή θέλουμε πραγματικά ή/και επειδή "αυτοί είμαστε". Για μένα είναι σαφές ότι μπαίνουμε σε μια νέα εποχή που απαιτεί ολοκλήρωση και ισορροπία. Ζούμε σε μια "ασύρματη", "χωρίς χαρτί" και απομακρυσμένης εργασίας περίοδο, ας είμαστε προσεκτικοί ότι δεν θα γίνει α-συναισθηματική, ά-ψυχη και απομονωτική περίοδος. Η ζωή είναι μια διαδικασία να γίνουμε ποιοι είμαστε πραγματικά, ποιοι είμαστε ήδη με τις ατέλειες, τα χαρίσματα και τις αξίες μας... Ευτυχισμένο το Νέο Έτος, ευτυχισμένος ο νέος εαυτός! Με αγάπη, Παναγιώτης |
Παναγιώτης ΓουμαλάτσοςΨυχοθεραπευτής, Transformational Coach και Archives
May 2020
Categories |
RSS Feed
