|
Αγαπητέ αναγνώστη,
Λόγω καινούργιων πληροφοριών τον τελευταίο καιρό, είναι τόσα πολλά για τα οποία θέλω να γράψω και κατέληξα σε ένα κύριο θέμα της περιόδου για μένα, την διαδικασία της ψυχοθεραπείας μέσα απο την εμπειρία του ψυχοθεραπευτή (του γράφοντος δηλαδή). Παρατηρώ ότι έχουν γενικά γραφτεί πολλά σχετικά με τα προβλήματα τα οποία `δουλεύονται` σε ένα θεραπευτικό πλαίσιο. Λιγότερα όμως για το τί πραγματικά συμβαίνει σε έναν τέτοιο χώρο. `Ποιά η διαφορά της ψυχιατρικής, της ψυχολογίας, της ψυχανάλυσης και της ψυχοθεραπείας;', 'Δεν επηρεάζεσαι και βαραίνεις με αυτά που ακούς;', 'Σε ποιά προβλήματα ειδικεύεσαι;' είναι μερικές από τις ερωτήσεις που μου κάνουν συχνά οι άνιρωποι προσπαθώντας να ξεμπλέξουν ένα εξωτερικό κουβάρι γνώσης: 'Μα τί κάνει επιτέλους η ψυχοθεραπεία σε σχέση με τις άλλες;' και ένα εσωτερικό κουβάρι: 'Με φοβίζει η θεραπεία', 'Ενδιαφέρουσα δουλειά αλλά ευτυχώς δεν τη χρειάζομαι', έχω καλού φίλους, 'Λες να το χρειάζομαι;' 'Τί μπορεί να μου βγεί αν αρχίσω θεραπεία;', 'Το χρειάζονται πραγματικά οι άνθρωποι ή βρίσκονται εξαρτημένοι στη θεραπεία για να πληρώνουν τον θεραπευτή/ την θεραπεύτρια;' Σε καμιά περίπτωση δεν ισχυρίζομαι ότι η ψυχοθεραπεία θα λειτουργούσε σε όλους ή είναι ο μόνος τρόπος αυτογνωσίας. Επίσης, η ψυχοθεραπεία ούτε πρέπει, ούτε μπορεί να αντικαταστήσει μια φιλία αφού οι στόχοι και οι όροι της σαν σχέση είναι διαφορετικοί. Έυλογα και ανθρώπινα όλα τα ερωτήματα, οι σκέψεις και τα συναισθήματα. Σε έναν άγνωστο χώρο μπορεί να υπάρχουν τα πάντα, ένα απο αυτά και η απειλή, άρα ο μηχανισμός προστασίας και άμυνας ενεργοποιείται για να αντιμετωπιστεί η απειλή, να επιβιώσει ο άνθρωπος και να μην υπάρξουν απώλειες. Ακριβώς τον ίδιο μηχανισμό (μαζί με άλλους φυσικά) χρησιμοποιήσαμε και γίναμε το πιό ισχυρό όν στον πλανήτη επικυριαρχόντας στα υπόλοιπα. Και τί απειλείται στην θεραπεία (πρίν και κατά τη διάρκειά της); ... Η ταυτότητα, η αίσθηση του Εαυτού. Τι πιό φοβιστικό από το να εισέρχεσαι σε ένα χώρο όπου συμφωνείς να εξετάσεις το ποιός/ά ουσιαστικά είσαι, το πώς και γιατί έχεις κάνει επιλογές και πράγματα, το τί ουσιαστικά ζητάς απο τη ζωή σου κ.ά. Η ψυχοθεραπεία ξεκίνησε με τον Φρόιντ (ψυχανάλυση) ως μελέτη 'μη φυσιολογικών συμπεριφορών' που δεν μπορούσαν να εξηγηθούν βάση του τότε υπάχοντος μοντέλου κατανόησης της ανθρώπινης συμπεριφοράς. Η σχιζοφρένεια στη Δύση είναι νόσος ενώ σε άλλους πολιτισμούς την θεωρούν δώρο ενός ανθρώπου που επικοινωνεί με άλλους κόσμους Αργότερα, η ψυχοθεραπεία εξελίχθηκε με τη μελέτη των πρώτων σχέσεων ενός παιδιού ως διαμορφωτικoύς παράγοντες της ψυχολογίας και της συμπεριφοράς του (ψυχοδυναμική, 'θεωρία σύνδεσης', 'θεωρία σχέσεων αντικειμένου' κ.ά). Συνεχίστηκε με τη μελέτη των ανθρώπινων κινήτρων, στο τί σημαίνει να είσαι άνθρωπος (κίνημα ανθρωπισμού), στα υπαρξιακά προβλήματα του ανθρώπου (υπαρξισμός) και φυσικά καταλήγει στην πνευματικότητα (υπερπροσωπική ψυχολογία). Είναι εντυπωσιακό το ταξίδι βήμα βήμα του ανθρώπινου πνεύματος στην προσπάθεια κατανόησης του εαυτού του! Η ψυχοθεραπεία (αυτή τουλάχιστον που διδάχθηκα και προσφέρω) δεν αφορά μόνο στην ίαση, στο 'τί παέι στραβά' και θέλει 'φτιάξιμο', αλλά κυρίως μέσα απο την πληγή, την σχισμή και την ανάγκη που δεν καλύφθηκε, σε μια βαθύτερη ανακάλυψη του ποιοί είμαστε ουσιαστικά, τί κάνουμε σε αυτόν τον κόσμο και πώς μπορούμε να ζήσουμε πραγματικά ευτυχισμένοι και σε αρμονία με το περιβάλλον μας. Για κάποιους αυτή η αναζήτηση είναι χάσιμο χρόνου καθώς έχουν βρεί τις απόλυτες απαντήσεις τους στην απόλαυση απο την κατανάλωση κάτι υλικού, στην δομή της ζωής τους όπως είναι (π.χ. οικογένεια, δουλειά κλπ), στα προτάγματα της όποια θρησκείας τους κ.ά. Στο πώς νοηματδοτεί κάποιος τη ζωή του δεν υπάρχει σωστό και λάθος αλλά τί αισθάνεται ο ίδιος ο άνθρωπος ως σημαντικό, άξιο προσοχής και χρήσιμο. Ως ψυχοθεραπευτής δεν έχω μια λίστα στο μυαλό μου για το τι πρέπει να κάνει ο θεραπευόμενος που έχω μπροστά μου για να αισθανθεί καλά και να είναι ευτυχισμένος στη ζωή του. Δεν συνταγογραφώ φάρμακα, ούτε δίνω διαγνώσεις βάση εγχειριδίων όπως η ψυχίατρος. Δεν έχω ασχολήθεί με έρευνες και θεωρίες που εξηγούν σε πόσους ανθρώπους συμβαίνει κάτι αντίστοιχο και τί κάνουν αυτοί όπως κάνει ο ψυχολόγος. Έχοντας περάσει ο ίδιος πολύ χρόνο σε θεραπεία και σε προσωπική αναζήτηση για την ύπαρξή μου, κάθομαι, πρώτα απ' όλα, απέναντι σε κάποιον ως άνθρωπος (ναί μαζί με μια συγκεκριμένη εκπαίδευση, με τη δική μου βιοθεωρία και στάση ζωής κλπ) σε έναν άλλον άνθρωπο. Η συνάντηση αυτή δεν έχει καμιά ατζέντα απο μένα πέραν των συμφωνημένων όρων, γι αυτό ακριβώς και χρησιμοποιώ τη 'θεραπευτική συμφωνία' που εξηγεί ακριβώς του όρους της σχέσης. Ως ένας άλλος άνθρωπος, λοιπόν, που μπορεί να είναι λίγο παρακάτω στο ταξίδι εξερεύνησής του, έχω κι εγώ τους δικούς μου φόβους, τις ανασφάλειες, τις 'αδυναμίες' αλλά και τη δύναμη, τις ποιότητές μου, την 'αλήθεια' και τις αξίες μου. Όλα, δηλαδή, τα πράγματα που με κάνουν άνθρωπο και που τελικά μου επιτρέπουν να κάνω αυτή τη δουλειά, επειδή ακριβώς έχω επαφή και μπορώ εμπειρικά να αντιληφθώ και να συνυπάρξω σε μια πορεία αυτοεξερεύνησης και δημιουργίας ενός πιο αυθεντικού, ελεύθερου και δημιουργικού εαυτού. Φυσικά και η δική μου εμπειρία και εξέλιξη μπορεί να έχει περιορισμούς και για αυτό δεν διατείνομαι ότι μπορώ να βοηθήσω απαραίτητα οποιονδήποτε έρθει μπροστά μου. Ως ένας άλλος άνθρωπος, θυμάμαι και κατανοώ ότι δεν έχω την απόλυτη γνώση και ότι ο κάθε άνθρωπος ξέρει καλύτερα τον ίδιο και για τον ίδιο, μαθαίνω διαρκώς απο κάθε άνθρωπο γιατί όλοι είμαστε διαφορετικοί, αναγνωρίζω τις περιοχές εκείνεις που μπορώ να γίνω καλύτερος και σαν άνθρωπος και σαν επαγγελματίας, ακολουθώ πότε σαν θεατής και πότε σαν βοηθός άλλους ανθρώπους στο ταξίδι της ζωής τους. Το σύνολο αυτών των ταξιδιών, δηλαδή το πόσο αγγίζουμε και επηρεάζουμε καθημερινά ο ένας τον άλλον και με τρόπους που ίσως να μην κατανοούμε ακόμα, αποτελεί για μένα το σύνολο του ταξιδιού της ανθρωπότητας που είναι μέρος του ταξιδιού όλης της ύπαρξης. Με αγάπη, Παναγιώτης
0 Comments
Αγαπητέ αναγνώστη,
Αυτό είναι το πρώτο μου δημοσιευμένο κείμενο γραμμένο στα ελληνικά και- καθόλου τυχαία- είναι εμπνευσμένο από τις παρατηρήσεις και την εμπερία των τελευταίων μηνών που μένω στην Ελλάδα. Ακούω συχνά την λέξη 'συνήθεια' να χρησιμοποιείται με μια αίσθηση βάρους σαν να είναι κάτι πολύ δυνατό που μας κρατάει δέσμιους σε μια συγκεκριμένη, επαναλαμβανόμενη διαδρομή. Όπως κάθε τί όμως, για να είναι ολόκληρο, έχει και την άλλη του όψη. Και η άλλη όψη του 'τέρατος' της συνήθειας που μας 'καταπίνει' όταν μπαίνουμε σε αυτήν, είναι η δύναμη. Συνήθεια δεν είναι αυτός ο απρόσωπος, αθώoς και ανεξέλεγκτoς υπόγειος διάδρομος που μπαίνουν οι άνθρωποι αναίτια απλά με την πάροδο του χρόνου. Όταν οι άνθρωποι παγιώνουμε με συνεχή επανάληψη συμπεριφορές, καταστάσεις και συνθήκες (δυναμικές σχέσεων, καθημερινές πράξεις, απόψεις, ρουτίνες κλπ), δεν το κάνουμε τυχαία και χωρίς λόγο. Ουσιαστικά έτσι κατασκευάζουμε τους χώρους δύναμης και ασφάλειας μας. Μέσα σε αυτούς επιβεβαιώνεται η ύπαρξή μας, αισθανόμαστε ασφαλείς και ενισχύουμε καθημερινά την σταθερότητά μας. Ένας άνθρωπος με ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή (Obsessive Compulsive Disorder- OCD), για παράδειγμα, παρουσιάζει ίδιες συμπεριφορές σε μεγαλύτερο βαθμό. Ελέγχει πολλές φορές τις συσκευές πρίν φύγει απο το σπίτι, επαναλαμβάνει τις ίδιες ρουτίνες (π.χ. πλύσιμο χεριών) με τον ίδιο τρόπο και όλα αυτά με το ίδιο αίτημα, να απαντήσει στο συναίσθημα της αγωνίας και του φόβου για την μη τάξη. Στην παιδική ηλικία πολλών ανθρώπων η μη τάξη (η έλλειψη συστηματικών κανόνων οργάνωσης του περιβάλλοντος και των σχέσεων μέσα σε αυτό) συνδεόταν με επώδυνα συναισθήματα, όπως την αγωνία της τιμωρίας και του φόβου αφού το περιβάλλον (γονείς, άλλα σημαντικά πρόσωπα, σχολείο κλπ) δεν μπορούσε να εγγυηθεί την ομαλή και σταθερή πραγματικότητα και ασφάλεια μέσα σε αυτήν όπου ένας άνθρωπος μπορεί να δομήσει μια αίσθηση εαυτού. Το τί είναι 'σωστό', αποδεκτό και τελικά ωφέλιμο για το περιβάλλον (βλέπε συνολικά κοινωνία) και για εμάς μπορεί να ήταν πολύ ή καθόλου συγκεκριμένα ή/ και αντιφατικά μεταξύ τους. Το τί θέλουμε, τί μας αρέσει, τί νιώθουμε, τί κάνουμε κλπ και τα αντίθετά τους, αυτά που απορρίπτουμε, συνθέτουν μια αίσθηση συνέχειας του εαυτού συνειδητά ή ασυνείδητα. Όλα αυτά υπάρχουν κάτω απο την 'ομπρέλα' του 'αυτός είμαι' και επειδή γίνονται σε επανάληψη, εξακολουθώ να είμαι ο ίδιος. Η αίσθηση συνέχειας του εαυτού και όπως αυτή φανερώνεται μέσα απο τις πράξεις μας, μας δίνει το αίσθημα ασφάλειας και σταθερότητας στον κόσμο, που χρειαζόμαστε, για να συνεχίσουμε να οικοδομούμε την ζωή μας πάνω σ' ένα 'στέρεο έδαφος΄. Για φανταστείτε τί θα γινόταν αν κάθε μέρα ξυπνάγαμε και κάναμε διαφορετικά πράγματα ή τα ίδια πράγματα με διαφορετικό τρόπο ή είχαμε διαφορετικά 'θέλω' και τελικά ήμασταν πολύ διαφορετικοί; Πόσο πιο δύσκολος και χαοτικός θα γινόταν ξαφνικά ο κόσμος μας! Ή μήπως είναι και έτσι; Ή μήπως ξυπνάμε με διαφορετικές σκέψεις κάθε μέρα, σε διαφορετικό σημείο του κρεβατιού, λέγοντας 'καλημέρα' με διαφορετικό τρόπο, σε διαφορετικούς ανθρώπους κάνοντας ίσως παρόμοια πράγματα με διαφορετικό τρόπο ή σε διαφορετικό χρόνο και σ' έναν κόσμο αβέβαιο και συνεχώς μεταβαλλόμενο; Μήπως αυτοί δεν είναι λόγοι για να ταρακουνήσουν οποιαδήποτε αίσθηση συνέχειας εαυτού δημιουργήσαμε την προηγούμενη μερα; Το σχόλιο μου εδώ δεν στοχεύει να αποδείξει αν είναι 'καλή' ή 'κακή' η συνήθεια, αλλά να υπογραμμίσει ότι στον 'χώρο' της συνήθειας συμβαίνουν δυο πράγματα ταυτόχρονα: η 'παράδοση' σε μια ροή πράξης, αποτελέσματος και κατάστασης που κάποιες φορές βιώνεται ως 'αδυναμία αλλαγής' της συνήθειας (π.χ συνήθεια του τσιγάρου) και ταυτόχρονα η εξάσκηση της δύναμής μας (και ελέγχου) να ορίσουμε τον εαυτό μας και τον κόσμο μας μέσα απο το πεδίο δράσης μας, εκεί όπου το άγνωστο περιορίζεται στο ελάχιστο πιθανό. Σ' αυτό το ελεγχόμενο πεδίο, γινόμαστε οι 'βασιλιάδες του κάστρου' μας και ο,τιδήποτε άγνωστο, διαφορετικό και περίεργο αποτελούν απειλή, ειδικά όταν πρόκειται για δικά μας καταδιωκόμενα κομμάτια. Προς χάριν της επίγνωσης, της ανάπτυξης και της ελευθερίας μας, μήπως να αναρωτηθούμε την επόμενη φορά 'ποιόν' και 'τί' εξυπηρετεί αυτό που συμβαίνει και αυτό που κάνουμε; Με αγάπη και εκτίμηση, Παναγιώτης |
Παναγιώτης ΓουμαλάτσοςΨυχοθεραπευτής, Transformational Coach και Archives
March 2023
Categories |
RSS Feed