Το Α-τύχη-μα Που Επαναλαμβάνεται

Αγαπητέ αναγνώστη,

Με βαθιά επίγνωση ότι το (συλλογικό) πένθος στην Ελλάδα είναι πολύ πρόσφατο και με αφορμή το τραγικό γεγονός θέλω να μοιραστώ διάφορες ευρύτερες σκέψεις.

Πολλοί γνώστες του αντικειμένου εξηγούν ότι, δυστυχώς, το ατύχημα ήταν ζήτημα χρόνου να συμβεί. Και αυτό γιατί επί χρόνια οι όποιοι υπεύθυνοι δεν πήραν ποτέ μέτρα για να εξασφαλιστεί στο βαθμό που είναι ανθρώπινα δυνατό, η ασφάλεια των επιβατών του τρένου.

Το φαινόμενο για τα ελληνικά δεδομένα δεν είναι καινούργιο στα μάτια μου σε προσωπικό και συλλογικό επίπεδο και αυτό αφορά στην έλλειψη αγάπης και φροντίδας συνολικά.
Το να οδηγεί κάποιος και να χρησιμοποιεί το κινητό του τηλέφωνο, να οδηγεί μηχανή χωρίς το προστατευτικό του κράνος, να σταματάει το αυτοκίνητό του όπου επιθυμεί είναι καθημερινές επιλογές ανθρώπων που βασίζονται στην ανάληψη προσωπικού ρίσκου για την ασφάλεια τόσο του ίδιου όσο και των συμπολιτών του.

Σε αυτή τη χώρα, δυστυχώς, μαθαίνουμε από νωρίς ότι το ατομικό συμφέρον προέχει κάθε τι συλλογικού, αντιγράφουμε στις εξετάσεις, χρησιμοποιούμε ρουσφέτια για αναξιοκρατικούς διορισμούς, αναθέτουμε έργα σε φίλους και συγγενείς με αντάλλαγμα τη μίζα κ.ό.κ.
Το ένστικτο της αυτοσυντήρησης και της προσωρινής ωφέλειας υπερισχύει ξανά και ξανά έναντι οποιουδήποτε εξευγενισμένου κριτηρίου δίκαιης και ισότιμης συνύπαρξης με τους άλλους ανθρώπους. Το ίδιο μαθαίνουμε να κάνουμε και στις σχέσεις λειτουργώντας ως 'αρπακτικά' για να πάρουμε από τον άλλο ό,τι μπορούμε χωρίς να υπολογίζουμε το πώς αισθάνεται και τελικά αποποιούμενοι οποιασδήποτε ευθύνη δέσμευσης στη φροντίδα απέναντι στον άλλο. Το μήνυμα είναι σαφές; 'η ζωή και οι επιθυμίες μου αξίζουν περισσότερο από αυτές του άλλου΄, όχι ισότιμα. Αξίζουν περισσότερο.

Το ίδιο βαθιά αρρωστημένο σύμπτωμα εμφανίστηκε και στο συμβάν με το τρένο. Ένας ανειδίκευτος διορισμένος, εταιρείες και συστήματα που έβαλαν πρώτα το ίδιον όφελος και κέρδος πάνω από την ασφάλεια και την επιβίωση άλλων ανθρώπων και οι ευθύνες όπως και ζωές χάθηκαν κάπου στη διαδρομή...

Έχω συζητήσει εκτενώς το θέμα της ευθύνης, αλλά φαίνεται ανεξάντλητο..
Κ αυτό γιατί είναι ένα μεγάλο θέμα που διαπερνά όλες τις εκφάνσεις της ζωής μας και συνδέεται στενά με τα θέματα της αγάπης και της φροντίδας.

Κύριο μέλημα των γονιών, για παράδειγμα, είναι η φροντίδα για την επιβίωση των παιδιών τους. Κοινώς, να φροντίσουν να φέρουν φαγητό στο τραπέζι, να τους παρέχουν ρούχα και παπούτσια, να μην κινδυνέψουν να σκοτωθούν από δική τους υπαιτιότητα.
Τί γίνεται όμως με την ψυχοπνευματική ανάπτυξη των παιδιών;
Πώς ένας γονιός φροντίζει να γνωρίσει πραγματικά ποιό είναι το παιδί του, τί της αρέσει, ποιά είναι τα ταλέντα της, ποιές είναι οι δυσκολίες του, ποιά τα συναισθήματά του, με ποιά κριτήρια διαμορφώνει τις επιλογές του, τί χρειάζεται και τί την ενδιαφέρει στη ζωή της;

Μέρος αυτού του ρόλου επαφύεται σχεδόν αποκλειστικά στην εκπαίδευση, λες και η συσσώρευση γνώσεων και πληροφοριών είναι η μόνη λύση. Και έτσι οι γονείς συχνά απέχουν από την ουσιαστική εκμάθηση των παιδιών τους για το τί σημαίνει, πώς είναι να είναι κανείς άνθρωπος. Οι γονείς αποφεύγουν ή δεν ξέρουν ή δεν θέλουν να μάθουν πώς είναι να είναι θετικά μοντέλα προς μίμηση και όχι απλά προμηθευτές τροφής όπως είναι τα ζώα σε μια ζούγκλα. Έτσι ο γονέας εκπληρώνει μόνος μέρος της ευθύνης-φροντίδας απέναντι στο παιδί του, φροντίζοντας μόνο μέρος της ύπαρξης και όχι ολόκληρη την ύπαρξή του.

Επακόλουθα τα παιδιά, ως μελλοντικοί ενήλικες, πολίτες και γονείς, μαθαίνουν να έχουν και οι ίδιοι απέναντι στον εαυτό τους και τους άλλους αυτή τη μισή ευθύνη και φροντίζουν τόσο όσο να επιβιώσουν και όχι να εξελιχθούν και να εξευγενιστούν. 
Ταυτόχρονα οι ζωές μας γίνονται πιό πολύπλοκες λόγω της τεχνολογίας, του τρόπου ζωής (πχ ταξιδιών), της διακίνησης πληροφοριών, των διαφόρων σχέσεων (μέσα κοινωνικής δικτύωσης κλπ).

Αποτελεί πρόκληση, λοιπόν, για τον άνθρωπο, το πώς θα συνεχίσει να υπάρχει μέσα σε όλη αυτή την πολυπλοκότητα που ο ίδιος δημιούργησε και με ποιά ηθικά ή μη και νοηματοδοτικά κριτήρια θα διάγει τη ζωή του.

Παραδώσαμε τα κλειδιά στα χρήματα, στο κέρδος, σε μια ανεξέλεγκτη φιλοδοξία υλικού πλούτου και ορίστε τα αποτελέσματα. Υπό αυτή τη σκοπιά, ο διορισμένος, μη εκπαιδευμένος σταθμάρχης, οι εμπλεκόμενες εταιρείες και τα συστήματα είναι αθωωμένα, γιατί ο καθένας έκανε αυτό που έμαθε, να εγγυάται την προσωπική του ευημερία, να κάνει περικοπές για να διατηρήσει το κέρδος, να μην επενδύσει στη λειτουργία ασφαλιστικών συστημάτων κλπ κλπ.
Με τον ίδιο τρόπο που ένας γονέας θα πεί ότι 'εγώ έφερα φαγητό στο τραπέζι, τί άλλο θέλετε να κάνω για το παιδί μου, δεν αρκεί αυτό;' 

Μάλλον ήρθε η ώρα (έχει έρθει προ πολλού δηλαδή) να δούμε συλλογικά και συνολικά αν αρκεί αυτό και τί τελικά είναι επαρκές!
Ποιός και τί τελικά οδηγούν το αυτοκίνητο, τρένο, αεροπλάνο, καράβι της ζωής μας και προς ποιά κατεύθυνση; Μας και Τους έχουμε εμπιστοσύνη; Το κάνουν με σεβασμό και αγάπη;

Και φυσικά αυτό είναι μια τεράστια διαδικασία, γιατί προϋποθέτει τον επαναπροσδιορισμό μέσω αναστοχασμού του σκοπού, του νοήματος και της λειτουργίας του ανθρώπου σε αυτόν τον κόσμο. Αν αντιλαμβανόμαστε τους εαυτούς μας ως ζώα σε κοινωνίες ζούγκλας που προσπαθούν απλά να επιβιώσουν, τότε η επίτευξη του προσωπικού συμφέροντος θα είναι πάντα πρώτο στη λίστα κριτηρίων δράσης και συμπεριφοράς.

Η θεωρία των παιγνίων (συγκεκριμένα το παιχνίδι του φυλακισμένου) έχουν δείξει εδώ και αρκετά χρόνια ότι σε βάθος χρόνου είναι πιο ωφέλιμη η συνεργασία από τον ανταγωνισμό για την επιβίωση των ανθρώπων. 
Κι όμως, απ ό,τι φαίνεται θα περάσουν ακόμα αρκετά χρόνια, και αν ποτέ, καταλάβουμε οι άνθρωποι ότι φροντίζοντας ο ένας τον άλλο, φροντίζουμε και τον εαυτό μας, γιατί συνολικά εγγυόμαστε την επιβίωση σε όλα τα επίπεδά μας (σωματικό, ψυχικό και πνευματικό) και την εξέλιξή μας. Το προσωπικό όφελος δεν είναι απαραίτητα αντίθετο του συλλογικού όπως μαθαίνουμε ξανά και ξανά.

Υπάρχουν πολλά παραδείγματα εταιρειών και γονέων που φροντίζοντας συνολικά τους υπαλλήλους και τα παιδιά τους έχουν τελικά περισσότερα κέρδη και χρηματικά, αλλά και ηθικά όπως η ικανοποίηση, οι καλύτερες σχέσεις και η ευζωϊα. 

Αλλιώς μπορούμε να επιλέγουμε να ταξιδεύουμε σε άλλους πλανήτες, να τρώμε gourmet φαγητό και ταυτόχρονα να σκοτώνονται παιδιά από κάθε είδους αμέλεια!
Η αμέλεια στην ψυχολογία θεωρείται μορφή κακοποίησης.. και είναι επιλογή μας!

Με αγάπη,
Παναγιώτης
​