|
Αγαπητέ αναγνώστη,
Φαίνεται ότι η σημερινή κατάσταση με τον κορονοϊό προκαλεί ατελείωτες αναστοχατικές σκέψεις. Ίσως είναι η προς τα μέσα κατεύθυνση της προσοχής που το καθιστά δυνατό και νομίζω είναι μια θαυμάσια ευκαιρία για επαναπροσδιορισμό, ανακατεύθυνση και επανευθυγράμμιση. Τελευταία αναστοχάζομαι συχνά για τις σχέσεις και τη δυναμική τους. Με τις σχέσεις εδώ εννοώ οτιδήποτε με το οποίο κάνουμε επαφή. Όπως και να προσδιορίζουμε τον εαυτό μας, αργά ή γρήγορα κάνουμε επαφή με κάτι έξω από εμάς που ονομάζουμε εξωτερικό κόσμο και μπορεί να είναι πράγματα, οι άνθρωποι, το σύμπαν. Σε αυτή την επαφή σίγουρα επηρεάζουμε και επηρεαζόμαστε από το "αντικείμενο" ας το ονομάσουμε. Σκεφτείτε, για παράδειγμα, όταν αγγίζετε το νερό. Αυτό που συμβαίνει είναι ότι το νερό κινείται απορροφώντας τη δόνηση της αφής μας και, ομοίως, η ίδια αφή έχει αντίκτυπο σε εμάς. αισθανόμαστε ζεστό ή κρύο, ευχάριστο ή δυσάρεστο και μπορεί ακόμη να έχουμε την υπενθίμση μιας προηγουμένως καταγεγραμμένης ανάμνησης που συνδέεται κατά κάποιο τρόπο με αυτή την αίσθηση ή το συναίσθημα. Το ίδιο πράγμα, αλλά λιγότερο ορατό συμβαίνει με στερεά αντικείμενα, όπως ένα βράχος. Εξακολουθούμε να ερχόμαστε σε επαφή και να "ανταλλάσσουμε πληροφορίες", αλλά συμβαίνει με λιγότερο εμφανή τρόπο. Τι υπέροχη διάδραση των αισθήσεών μας είναι η ζωή! Κάνουμε συνεχώς επαφή με τόσα πολλά πράγματα, συνειδητά ή ασυνείδητα, (βλέπουμε, αισθανόμαστε, αγγίζουμε, ακούμε κ.λπ.) φανταστείτε λοιπόν το συνεχές διαδραστικό παιχνίδι που παίζουμε με τον κόσμο. Μερικές φορές οι εμπειρίες είναι ευχάριστες, άλλες φορές δυσάρεστες. Μερικές φορές δεν γνωρίζουμε πώς θα είναι και, όμως, επιθυμούμε αυτή την εμπειρία, αυτή μιας νέας επαφής, να "αισθανθούμε' τον άλλο. Στην περίπτωση των αντικειμένων η επαφή είναι ελαφρώς ευκολότερη καθώς χρειάζεται μόνο να σεβόμαστε τις ιδιότητες του αντικειμένου για να μπορέσουμε να έρθουμε σε επαφή μαζί του. Για παράδειγμα, αν θέλουμε να πλύνουμε τα χέρια μας, τότε πρέπει να επιλέξουμε μια ανεκτή θερμοκρασία του νερού, καθώς το πολύ ζεστό νερό θα μας επιτρέψει μόνο να κάνουμε στιγμιαία επαφή και να μην ολοκληρώσουμε την επιθυμία μας. Όταν πρόκειται για επαφή ανθρώπου με άνθρωπο, τότε τα πράγματα γίνονται λίγο πιο περίπλοκα, καθώς το άλλο "πράγμα" που επιθυμούμε ή "πρέπει" να έρθουμε σε επαφή μαζί του έχει μια πιο περίπλοκη δομή λειτουργιών και ιδιοτήτων. Για παράδειγμα, γνωρίζουμε ότι ένα παιδί δεν μπορεί να μας χτυπήσει πραγματικά σκληρά, καθώς δεν έχει τέτοια δύναμη (ακόμα τουλάχιστον), έτσι έχουμε μια ιδέα για το τι να περιμένουμε σε σχέση με αυτό. Ζώντας στενά μαζί, αναπόφευκτα, ερχόμαστε σε επαφή με άλλους ανθρώπους σε τακτική βάση. Μπορώ να επιλέξω να μην μιλήσω στο διαδίκτυο με τους φίλους μου που ζουν στο εξωτερικό, αλλά βγαίνοντας από το σπίτι μου δεν μπορώ να αποφύγω τους γείτονές μου ή τους περαστικούς. Αν είναι σε καλή διάθεση και είμαι στην ίδια, τότε μπορεί να χαμογελάσει ο ένας στον άλλο. Αν όχι, ίσως να μην κοιταχτούμε καθόλου ή ίσως να γνέψουμε αδιάφορα ο ένας στον άλλο. Αυτές είναι στιγμιαίες αποφάσεις που παίρνουμε βάση κάθε κατάστασης και των προθέσεών μας. Μπορεί να μην αισθανθούμε ποτέ να χαιρετήσουμε κάποιον που ζει κοντά μας. Στο πλαίσιο της ψευδαίσθησης της ύπαρξης ενός ξεχωριστού εαυτού, η ύπαρξη στενών σχέσεων με τους ανθρώπους είναι μια επιλογή. Δημιουργούμε αυτές τις σχέσεις επειδή θέλουμε, όχι επειδή είμαστε αναγκασμένοι. Θέλουμε να αγαπάμε και να αισθανόμαστε αγαπημένοι, βρίσκουμε ασφάλεια και ευχαρίστηση σε αυτές, επικοινωνούμε βαθιά, μαθαίνουμε, εξείσσόμαστε, μοιραζόμαστε και ούτω καθεξής. Πράγματι, οι στενές σχέσεις αποτελούν έναν από τους πιο μεγάλους χώρους έκθεσης που μπορεί κανείς να επιλέξει. Κάποιος είναι μάρτυρας που ξυπνάτε το πρωί, όταν είστε θυμωμένοι, γυμνοί και αδύναμοι, σας βλέπει όταν είστε χαρούμενοι και όταν είστε ηττημένοι και ανίσχυροι, σας βλέπει να είστε ισχυροί και να κάνετε λάθη, σας βλέπει να είστε διάφανοι και να κρύβεστε μακριά; σας βλέπει να είστε σοβαροί και να έχετε ενδιαφέροντα και να είστε ανόητοι και βαρετοί, σας βιώνει κλειστό και με αγάπη και αποστασιοποίημένη και 'ψυχρή'. Όλα αυτά είναι καταστάσεις που βιώνουμε κανονικά στην καθημερινή μας ζωή. Θέλω να πω, δεν υπάρχει τίποτα εγγενώς "λάθος" με οποιαδήποτε από αυτές τις καταστάσεις. Μπορούν να γίνουν "λάθος", "ανεπιθύμητες" και "απαράδεκτες" μόνο όταν κρίνονται ως τέτοιες. Κάποιος - είτε ο ίδιος ο εαυτός σας είτε κάποιος άλλος-έρχεται και λέει "δεν είναι εντάξει να είσαι, να αισθάνεσαι ή να συμπεριφέρεσαι με αυτόν τον τρόπο τώρα" και αυτό αρχίζει και κάνει τα πράγματα να περιπλέκονται. Είναι σαν να πηγαίνετε σε ένα ποτάμι και να λέτε: "δεν είναι εντάξει, ποτάμι, να κυλάς προς αυτή την κατεύθυνση, θα πρέπει να κινηθείς διαφορετικά". Μπορείτε να φανταστείτε τη σύγχυση ή τον παραλογισμό του ποταμού; Αυτό κάνουμε συνεχώς στους εαυτούς μας και ο ένας στον άλλο: ζητάμε από εμάς και από τους άλλους να είμαστε διαφορετικοί. Προσπαθούμε με κάθε τρόπο να αλλάξουμε τον τρόπο με τον οποίο ο άλλος αισθάνεται, σκέφτεται, συμπεριφέρεται κλπ. Το κάνουμε αυτό στα παιδιά μας, στους συντρόφους μας, στους νέους, στους φίλους μας, στις κυβερνήσεις που έχουμε εκλέξει και ούτω καθεξής. Προσπαθούμε να ελέγξουμε και μερικές φορές να χειραγωγήσουμε τον άλλο για να εκπληρώσουμε τον σκοπό της επαφής που θέλουμε. Όταν δεν θέλουμε να είμαστε στοργικοί, λέμε στον άλλο ότι δεν είναι εντάξει να είναι στοργικός. Όταν δεν μπορούμε να ανεχτούμε την αλήθεια, καλούμε τους άλλους σκληρούς, ιδεαλιστές ή άλλα επίθετα. Όταν δεν θέλουμε να αναγνωρίσουμε τη δική μας ευαλοτότητα, καλούμε τους άλλους αδύναμους, δειλούς, αυτο-αναφορικούς κλπ. Η λίστα δεν τελειώνει εύκολα. Το να έρθουμε σε επαφή με ένα άλλο ανθρώπινο ον θα είναι πάντα μια δύσκολη ευκαιρία... Από τη μία πλευρά, θα μας υπενθυμίζει το ποιοι νομίζουμε ότι είμαστε και, από την άλλη πλευρά, ό,τι δεν μας αρέσει στον εαυτό μας. Είναι απολύτως εντάξει να μην μας έλει κάποιος, να μην αισθανόμαστε συγχρονισμένοι ή ευθυγραμμισμένοι με κάποιον, αλλά να τους κρίνουμε για το ποιοι είναι, δηλαδή να πούμε ότι δεν είναι εντάξει να κάνουν ό,τι αισθάνονται (υπό την προϋπόθεση, φυσικά, ότι δεν παραβιάζουν κάποιον άλλο), τότε αυτό είναι μια ένδειξη των δικών μας ιδιοτήτων, όχι των δικών τους. Οι ιδιότητες αυτές επιθυμούν ο άλλος να είναι με συγκεκριμένο τρόπο και κατασρτατηγούν την ελευθερία του άλλου στο αντιληπτικό μας γίγνεσθαι. Αυτό είναι ένα ακόμα πράγμα που ο μικρός ιός μας ανάγκασε να εξετάσουμε. Αγγίζοντας κάποιος μπορεί να είναι επιβλαβές και βλαβερό ή με χαμηλό αντίκτυπο και, επίσης, επουλωτικό και οφέλιμο για την καρδιά μας. Ως ώριμοι ενήλικες έχουμε το δικαίωμα να κάνουμε ό, τι θέλουμε (ανεξάρτητα από το πόσο παράξενο ή ακατάλληλο μπορεί να είναι για κάποιον άλλο) και, επίσης, να εκφράζουμε τις διαφωνίες μας με τις ενέργειες ή τις απόψεις των άλλων. Ως ώριμοι ενήλικες έχουμε επίσης το δικαίωμα να δείχνουμε και να μας δείχνουν σεβασμό για το ποιοί είμαστε και τι είναι σημαντικό για εμάς. Ως εκ τούτου, η επαφή με τους άλλους θα μας αποκαλύπτει πάντα ένα άλλο μέρος της ανθρωπότητας, του σύνολου, αυτού που είμαστε ικανοί και, επομένως, ένα άλλο μέρος του εαυτού μας. Μπορούμε πάντα να το δεχτούμε ή να το απορρίψουμε και να ενεργήσουμε ανάλογα. Η επιλογή είναι πάντα δική μας... Με αγάπη, Παναγιώτης
0 Comments
Αγαπητέ αναγνώστη,
Έχουμε όλοι βομβαρδιστεί τις τελευταίες δύο εβδομάδες με πολλές πληροφορίες σχετικά με την επιδημία του κορονοϊού. Η πρόθεσή μου εδώ δεν είναι να επαναλάβω κάποια από αυτές τις πληροφορίες, αλλά να προσπαθήσω να προσθέσω μερικές σκέψεις στο μείγμα της πληροφόρησης που σχετίζονται με τη διαχείριση και την καλύτερη ανταπόκριση στην κατάσταση. Αισθάνομαι ότι έχω γράψει αρκετά για το πώς ό, τι συμβαίνει σε εμάς μπορεί να του αποδοθεί ένα νόημα από εμάς και, ως εκ τούτου, να τοποθετηθεί και να ενσωματωθεί μέσα μας ως νέα πληροφορία που θα ολοκληρώσει την εμπειρία μας στη ζωή. Η εμφάνιση του ιού σε τόση μεγάλη κλίμακα και οι συνέπειές του έχουν προκαλέσει κάποια κοινά συναισθήματα μεταξύ των ανθρώπων. Ο φόβος και το άγχος για την υγεία, το άγνωστο και τι είναι ακόμα να έρθει, ο θυμός για το ότι συμβαίνει και όλοι οι περιορισμοί και οι διαταραχές που έχει φέρει μαζί του, η θλίψη για όλα όσα χάνονται, η κατάθλιψη και η απελπισία για ό, τι δεν είναι υπό τον έλεγχό μας, το σοκ και η έκπληξη για το πόσο ξαφνικά συνέβη και πόσο ευάλωτοι αποδεικνύεται ότι είμαστε και ούτω καθεξής. Αυτός είναι μόνο ένας ενδεικτικός κατάλογος πολλών συναισθημάτων που μπορεί κανείς να αισθανθεί για μια τέτοια μεγάλης κλίμακας δυσκολία. Νομίζω ότι όλοι αισθανόμαστε σε κάποιο επίπεδο ότι παίζουμε σε σενάριο ταινίας όπου είναι πιθανό να συμβεί ο,τιδήποτε ανά πάσα στιγμή και αυτό είναι τρομακτικό. Κάτι τέτοιο δεν έχει συμβεί εδώ και πολύ καιρό και κανείς δεν περίμενε ότι θα επεκταθεί τόσο πολύ, τόσο γρήγορα. Αυτό που ξεκίνησε ως "ασιατικό" πρόβλημα, έγινε μια παγκόσμια "κρίση" με αρκετές σοβαρές συνέπειες. Θέλω να επικεντρωθώ κυρίως σε δύο συνέπειες που ξεχωρίζουν για μένα: το ένα σχετίζεται με την υγεία και το άλλο με την οικονομία. Προσεγγίζω και τα δύο όπως πάντα από την προοπτική της μάθησης και της αυτοανάπτυξης. Κάθε φορά που αρρωσταίνουμε ή υπάρχει απειλή να αρρωστήσουμε, μας υπενθυμίζονται η θνησιμότητά μας και το πόσο ευάλωτοι είμαστε. Έχουμε θεωρήσει δεδομένη την καλή μας ζωή (τουλάχιστον στη Δύση) και έχουμε ξεχάσει ότι η σωματικότητά μας είναι βέβαιο ότι θα καταστραφεί και αυτό μπορεί να συμβεί ανά πάσα στιγμή. Συνηθίσαμε να χειριζόμαστε τη σάρκα μας (χειρουργικές επεμβάσεις, φάρμακα, αισθητικές παρεμβάσεις κ.λπ.) που συχνά ξεχνάμε ότι αυτή η ίδια σάρκα απειλείται δυνητικά από πολύ μικροσκοπικά πράγματα όπως ένας ιός ή ένα κουνούπι. Όντας στη σάρκα, σημαίνει ότι είμαστε ευαίσθητοι στις συνθήκες της σάρκας. είμαστε αναγκασμένοι να συνεργαστούμε με τη φύση - δηλαδή με άλλα ζώα, το περιβάλλον, τον καιρό κλπ - για να παραμείνουμε ζωντανοί και να συνεχίσουμε να ζούμε μια ουσιαστική ζωή. Οι αγρότες το γνωρίζουν καλύτερα από όλους, καθώς όταν αλλάζουν οι καιρικές συνθήκες, επηρεάζεται η καλλιέργειά τους και συνεπώς η παραγωγή τους. Η παραγωγή με οδηγεί στη δεύτερη παρατήρηση, αυτή της οικονομικής κατάστασης. Είναι αξιοσημείωτο να παρατηρήσουμε τις οικονομικές συνέπειες που έχουν αρχίσει και δεν έχουν ακόμη επιδεινωθεί όπως αναμένεται, ως αποτέλεσμα των μέτρων που έχουν λάβει οι χώρες για τον έλεγχο των λοιμώξεων. Ολόκληρος ο οικονομικός ιστός απειλείται με καττάρευση μπροστά σε λίγες εβδομάδες ή λίγους μήνες διακοπής των δαπανών. Συνέπεια που με κάνει να συνειδητοποιήσω ότι όλοι ζούμε σε ένα εργοστάσιο και αν ένα τμήμα του έχει προβλήματα, τότε ολόκληρο το εργοστάσιο επηρεάζεται από τις συνέπειες που κάθε τμήμα θα προσπαθήσει να ελαχιστοποιήσει. Ήταν πραγματικά εκπληκτικό για μένα να συνειδητοποιήσω μέσω του ιού πόσο αλληλένδετες είναι οι οικονομίες μας. Τα ταξίδια, ο τουρισμός και η φιλοξενία είναι μόνο μερικοί βασικοί τομείς που επηρεάζονται. Είναι ακόμα πιο περίεργο για μένα ότι ως ανθρωπότητα συμφωνήσαμε να είμαστε οικονομικοί εταίροι ο ενός του άλλου, αλλά όχι γειτονικοί φίλοι. Είναι σαν να βλέπουμε μέρος του κάθε ατόμου, αυτό που μας ταιριάζει και όχι το σύνολο. Είναι εντάξει να εκτιμάμε ο ένας τον άλλον ως καταναλωτές με οικονομικούς όρους, αλλά φαίνεται λιγότερο σημαντικό να εκτιμάμε ο ένας τον άλλον ως ανθρώπινα όντα, βλέπετε ότι αυτό δεν είναι εμπορεύσιμο, αλλά κυρίως ένας λόγος για να σπαταλάμε τα χρήματα των φορολογουμένων στα νοσοκομεία που τα ίδια δεν παράγουν περισσότερα χρήματα. Μέσα σε αυτό το σύστημα ολόκληρη η υγεία και η κοινωνική φροντίδα είναι βάρη που πρέπει να ελαχιστοποιήσουν τις δαπάνες τους, όπως ένας φτωχός συγγενής. Χωρίς να θέλω να απλοποιήσω τα πράγματα, από τη δική μου άποψη το πρόβλημα είναι απλό και σαφές: είμαστε αφοσιωμένοι σε ένα τεχνητό σύστημα και ως τέτοιο προοριζόταν πάντα να αποτύχει. Όταν τα χρήματα χρησιμοποιήθηκαν αρχικά, αντιπροσώπευαν μια αξία, ήταν μόνο μια αναπαράσταση, όχι ένα πραγματικό πράγμα, ένα κατασκεύασμα, ένας μεσολαβητής για να εξυπηρετήσει έναν συγκεκριμένο σκοπό. Η εξουσία και οι αξίες ήταν πολύ πιο σημαντικές εκείνες τις μέρες ως πηγή νοήματος. Τα χρήματα οικειοποιούμενα το νόημα το μεταμορφώθηκαν στο καλύτερο ναρκωτικό. Όλοι έριξαν τον εαυτό τους στη μάχη των χρημάτων για να κερδίσουν αυτό το ευχάριστο συναίσθημα της 'απόκτησης'. "Κατέχω, επομένως υπάρχω" θα έλεγε πιθανώς σήμερα ο Καρτέσιος. Γίναμε εμμονή με την ιδιοκτησία των πραγμάτων, έγιναν το ίδιο το νόημα και ως δια (καλά χτισμένης) μαγείας, η ζωή μας συρρικνώθηκε στον υλισμό και ξεχάσαμε τις αξίες, την ανθρωπότητα, τον Θεό, την ψυχή, τη μεταθάνατον ζωή. Νοιαζόμαστε σχεδόν αποκλειστικά για την άμεση ικανοποίηση του εδώ και τώρα. Σίγουρα, δεν υπονοώ ότι πρέπει να αποφεύγουμε τις απολαύσεις και να ζούμε χωρίς υλικά αγαθά υπέρ ενός επερχόμενου παραδείσου, αλλά η αίσθηση μου είναι ότι βιώνουμε μια βαθιά ηθική και αξιακή κρίση. Πιστεύω ότι το κύριο κύριο κίνητρο ενός ανθρώπου είναι το νόημα. Επιλέγουμε και κάνουμε κάτι γιατί έχει σημασία για εμάς. Πηγαίνουμε σε μια επαναλαμβανόμενη εργασία κάθε μέρα επειδή θέλουμε να θρέψουμε τις οικογένειές μας, τρώμε πράγματα επειδή μας αρέσει η γεύση τους, επιλέγουμε να κάνουμε συγκεκριμένες δραστηριότητες επειδή αισθάνονται καλά όταν τις κάνουμε, επιλέγουμε ακόμη και αντικείμενο εργασίας που με τον ένα ή τον άλλο τρόπο συμβάλλουν στον κοινωνικό ιστό στον οποίο είμαστε μέρος και αυτό μας δίνει μία ικανοποίηση. Πιστεύω ότι είναι στη φύση μας να θέλουμε να συμβάλουμε σε ένα σύνολο. Νομίζω ότι γνωρίζουμε βαθιά μέσα μας ότι είμαστε μέρος ενός συνόλου, αυτού της Δημιουργίας. Κάθε σύνολο για να είναι ολόκληρο περιέχει όλα τα αντίθετα, έτσι, είναι επίσης μέσα στη φύση μας να στρεβλώνουμε τα πράγματα και να θεωρούμε τα πάντα ως πιθανή απειλή, κάτι με το οποίο η ανθρωπότητα αγωνίζεται εδώ και αιώνες. Είναι πιθανόν η αιώνια μάχη της αγάπης και του φόβου. Αν παραδοθούμε στο αίσθημα του φόβου χωρίς προοπτική, τότε ξεχνάμε ότι ο φόβος δεν είναι πραγματικά εχθρός αλλά ένας άλλος τρόπος να γνωρίζουμε ότι αγαπάμε κάτι. Φοβόμαστε για τη ζωή μας, γιατί πραγματικά νοιαζόμαστε γι' αυτήν, φοβόμαστε το άγνωστο γιατί θέλουμε να υπάρχουμε στη βεβαιότητα, φοβόμαστε το διαφορετικό άλλο γιατί θέλουμε να συνεχίσουμε να έχουμε μια αναλλοίωτη αίσθηση του εαυτού μας. Όλα τα πράγματα πάνω στα οποία είμαστε προσκολλημένοι ως σημαντικό για εμάς είναι εκεί. Μόλις καταλάβουμε ποιοί είναι οι φόβοι μας, τότε μπορούμε να τους απαντήσουμε με ενήλικο τρόπο σύμφωνα με τις υψηλότερες αξίες μας. Το έχω δει ξανά και ξανά δουλεύοντας στενά με ανθρώπους ότι παρά τον πόνο που μπορεί να έχουν περάσει ως παιδιά, εξακολουθούν να αγαπούν την οικογένειά τους και θέλουν να κάνουν ειρήνη με αυτήν. Διαπίστωση που με κάνει να πιστεύω ότι υπάρχουν υψηλότερα μαθήματα και αξίες που κρύβονται πίσω από συγκεκριμένες προσωπικές ιστορίες. Είναι ακριβώς το αντίθετο συναίσθημα πάνω στο οποίο το σημερινό μας σύστημα βασίζεται και απαιτεί από εμάς. Σε αυτό το σύστημα όλοι πρέπει να συνεχίσουμε να "αγωνιζόμαστε" μεταξύ μας για να έχουμε μια καλύτερη ζωή. Πρέπει όμως αναγκαστικά να είναι έτσι; Θα μπορούσε να υπάρξει ένας άλλος τρόπος να ζήσουμε μια δημιουργικά ελεύθερη, αλλά και αυτορυθμιζόμενη, ανθρωποκεντρική ζωή χωρίς την αυτοεπιβαλλόμενη δουλεία του χρήματος; Είμαστε τόσο πλούσιοι σήμερα, επιλέγοντας και πετώντας φαγητό, έχοντας πολυτελή αυτοκίνητα και διαμερίσματα, εξωτικές διακοπές και ούτω καθεξής. Την ίδια στιγμή είμαστε αρκετά φτωχοί πουλώντας όπλα για να σκοτώσουμε ο ένας τον άλλο, ανεχόμενοι παιδιά να πνίγονται σε ακτές, βασανίζοντας ανθρώπους που είναι διαφορετικοί, θέτοντας ανθρώπους σε κίνδυνο πράττοντας ανέυθυνα, αποφασίζοντας ποιός θα έχει περίθαλψη και παιδεία και ποιός όχι. Με αρκετή σιγουριά μπορώ να πω ότι ο θεός και ο διάβολος ζουν μέσα μας και μέχρι να τους επιτρέψουμε να μιλήσουν ο ένας στον άλλο και να αρχίσουν να εργάζονται από κοινού, τότε θα συνεχίσουμε να ζούμε χωριστά και βαθιά χαμένοι. Περιπτώσεις όπως η εξάπλωση ενός τέτοιου ιού, αποτελούν μια ευκαιρία για εμάς μπροστά στη θλίψη και την απώλεια, να αναθεωρήσουμε αυτό που έχει σημασία για εμάς. Ανεξάρτητα από το αν ο ιός δραπέτευσε από ένα εργαστήριο, σκόπιμα εξαπλώθηκε ή μεταφέρθηκε από ζώα, το κάλεσμα για μένα είναι το ίδιο: μακριά από τους αντιπερισπασμούς, να κοιτάξουμε βαθιά μέσα μας. Προσκαλώ όλους, ενώ κάθεστε άνετα στα σπίτια σας αυτές τις μέρες, να χρησιμοποιήσετε αυτό το κενό για να αναστοχαστείτε, γράψετε και να μιλήσουν ο ένας στον άλλο για τις αξίες σας, " τι είναι σημαντικό για εσάς στη ζωή σας;", "πόσο ικανοποιημένοι και ευθυγραμμισμένοι αισθάνεστε με τις αξίες σας;", "πώς φαντάζεστε μια ευχαριστημένη για εσας ζωή να μοιάζει;"Υπάρχει κάτι που μπορείτε να κάνετε για να πλησιάσετε αυτή τη ζωή;". Μερικοί άνθρωποι θα κάνουν χρήση αυτής της ευκαιρίας και θα δημιουργήσουν κάτι από αυτό, ενώ άλλοι θα παραμείνουν σχεδόν ίδιοι. Και οι δύο επιλογές είναι θεμιτές, όπως και το ότι και οι δύο ομάδες θα συνεχίσουν να συνυπάρχουν την επόμενη μέρα με ή χωρίς συναίνεση των αξιών τους. Κανείς, όμως, δεν μπορεί να σταματήσει εμένα από το να ονειρεύομαι και να εργάζομαι προς το να περιβάλλομαι από φωτεινές και ήσυχες ψυχές που θέλουν να ζήσουν μια ζωή γεμάτη ελευθερία, χάρη, ευγνωμοσύνη και ιερότητα. Και αυτά δεν μπορούν να εξαγοραστούν. Με αγάπη, Παναγιώτης Αγαπητέ Αναγνώστη,
Είναι αλήθεια ότι αυτές τις τελευταίες εβδομάδες αντιμετωπίζουμε μια παγκόσμια πρόκληση, τον κοροναϊό (Covid-19). Όπως ο,τιδήποτε άλλο από πνευματική άποψη, δεν είναι μόνο το εξωτερικό γεγονός αλλά και το πώτ το ερμηνεύουμε: τί νόημα έχει για εμάς και τί μαθαίνουμε από αυτό. Είναι ενδιαφέρον να παρατηρήσει κανείς πως αντιδρούν οι άνθρωποι σε αυτήν την πρόκληση, μερικοί είναι απορροφημένοι από το φόβο και μαζεύουν απόθεμα για τα σπίτια τους προετοιμάζοντας για το χειρότερο, κάποιοι αδιαφορούν, κάποιοι άνθρωποι αισθάνονται στο απυρόβλητο και συνεχίζουν να ζουν όπως θα ζούσαν κανονικά, κάποιοι άλλουν ψάχνουν πώς θα βγάλουν χρήματα από αυτό και ούτω καθεξής. Ένα πράγμα είναι αναμφισβήτητο: κάτι απειλητικό συμβαίνει και όλοι το αντιμετωπίζουμε με τους δικούς μας τρόπους. Η σκέψη για αυτόν τον ιό με πήγε αναπόφευκτα πίσω στην πρόκληση που αντιμετώπισα ο ίδιος ακριβώς αυτή τη μέρα πριν από έξι χρόνια. Ένιωσα τώρα ότι ήταν μια καλή ευκαιρία να μοιραστώ αυτό το σημαντικό κομμάτι του ταξιδιού μου, όχι τόσο γιατί νιώθω οικεία και ασφαλής για να το κάνω στο ευρύτερο κοινό, αλλά επειδή αισθάνομαι ότι μπορώ να το πω με τρόπο που ίσως γίνει τροφή για σκέψη για το πώς είναι να βιώνει κανείς μία σοβαρή απειλή και τι μπορεί να κάνει για αυτό. Αντιμετωπίζοντας μια απειλή σημαίνει ότι το 'καθεστώς' μας, ένα μέρος του εαυτού μας, δηλαδή, κλονίζεται και μπορεί να καταρρεύσει. Μια απειλή μπορεί να είναι μια απειλητική για τη ζωή ασθένεια, ένας πόλεμος, η άσκηση βίας, μια απώλεια, ένα διαζύγιο και άλλα σοβαρά γεγονότα ή καταστάσεις. Το Μάρτιο του 2014, αφού έλαβα ένα προειδοποιητικό μήνυμα από έναν γνωστό, πήγα να εξεταστώ για αφροδίσια νοσήματα και εφόσον σχεδόν πάντα έπαιρνα προφυλάξεις, δεν ανησύχησα πολύ. Τα αποτελέσματα με βρήκαν θετικό στον HIV. Εκείνη ακριβώς τη στιγμή ολόκληρος ο κόσμος μου κατέρρευσε μπροστά στα μάτια μου. Θεώρησα ότι καταστράφηκα και ότι ξαφνικά έγινα μέρος μιας ομάδας ανθρώπων που ήταν τότε στο μυαλό μου ως "καταδικασμένη" κατηγορία ανθρώπων, οι άνθρωποι που είναι εντελώς απρόσεκτοι, που κάνουν σεξ με παράλληλη χρήση ναρκωτικών και που συμμετάσχουν σε επικίνδυνες σεξουαλικές δραστηριότητες. Εγώ από την άλλη, ήμουν ένα καλά μορφωμένο και "καλό'' παιδί που απολάμβανε την περιστασιακή "διασκέδαση" με διάφορετικούς συντρόφους. Δεν είχα ποτέ σοβαρά προβλήματα υγείας και δεν εξέθετα τον εαυτό μου συστηματικά σε καταστάσεις υψηλού κινδύνου για να κολλήσω κάτι. Ευτυχώς, σε αυτές τις πολύ δύσκολες πρώτες μέρες είχα καλούς φίλους, σύντροφο και την οικογένειά μου που με στήριξαν πολύ. Παρά τον φόβο, πήρα το ρίσκο να αρχίσω σιγά σιγά να τους το αποκαλύπτω καθώς μου φαινόταν αφόρητο να το αντιμετωπίσω μόνος μου και σκέφτηκα ακόμα και να γίνω αυτόχειρας. Ο πόνος ήταν τεράστιος και ευτυχώς μαζί με τον θεραπευτή μου άρχιζα να επεξεργάζομαι τα συναισθήματά μου και να προσπαθώ να καταλάβω τι συνέβαινε. Έκλαψα πάρα πολύ θρηνόντας τη μόνιμη απώλεια της καλής υγείας μου, για τη ντροπή και τις ενοχές που ένιωθα ότι έχω κάνει κάτι κακό στον εαυτό μου και πληρώνα το τίμημα, για τις μελλοντικές απορρίψεις που θα αντιμετώπιζα από πιθανούς συντρόφους που δε θα με δεχόντουσαν για αυτό που είχα, για όλα τα άσχημα σχόλια από ανθρώπους κ.ά. Ταυτόχρονα, τα πράγματα παραδόξως άρχισαν να βγάζουν κάποιο νόημα. Πράγματι, έκανα κάτι "λάθος" πριν από αυτό, αλλά αυτό δεν ήταν το σεξ χωρίς προφύλαξη - αυτή η κατηγορία μου πέρασε γρήγορα, καθώς πολλοί στρέιτ και γκέι φίλοι, μου αποκάλυψαν στη συνέχεια ότι και οι ίδιοι έχουν κάνει σεξ χωρίς προφύλαξη και, ευτυχώς, δεν είχαν προσβλήθεί από τον ιό. Κάθε άτομο αποδίδει τα δικά του νοήματα στα γεγονότα (συμπεριλαμβανομένης της αιτίας μιας ασθένειας) που συμβαίνουν στους ίδιους και στον κόσμο. Δεν υπάρχει συγκεκριμένη ιατρική εξήγηση των αιτίων του καρκίνου, για παράδειγμα, και, ακόμα, οι άνθρωποι δεν αλλάζουν διατροφικές και συναισθηματικές, για παράδειγμα, συνήθειες κατά τη διάρκεια και μετά τη θεραπεία τους, χάνοντας πραγματικά την ευκαιρία να καταλάβουν και να διορθώσουν ό,τι μπορεί να είναι εκτός ισορροπίας στην συναισθηματική, ψυχική και πνευματική τους υγεία. Φάνηκε ότ δεν ήθελα να χάσω αυτή την ευκαιρία. Ήξερα ότι υπήρχε λόγος που προσβλήθηκα από τον ιό, δεδομένου ότι πολλοί άνθρωποι που ήξερα και θα μπορούσαν να είχαν κολλήσει, δεν κόλλησαν τελικά. Η αιτία για μένα ήταν ένα χρόνιο μίσος για τον εαυτό μου. Ο ιός ήταν μια φυσική εκδήλωση της επιθυμίας μου για τιμωρία και θάνατο. Θυμάμαι ακόμα να προσεύχομαι να πεθάνω πριν από τον ιό επειδή δεν ένιωθα άξιος να ζήσω με έναν ικανοποιητικό τρόπο για μενα. Ταυτόχρονα, για να αισθάνομαι ασφαλής στον κόσμο, είχα δημιουργήσει ένα μακρινό και αλαζονικό προσωπείο που ήταν ψυχρό, συχνά κακό και απεχθές πρός τους άλλους. Ήμουν απόλυτα ευάλωτος τότε και άρχισα να το συνειδητοποιώ μόνο όταν ο θάνατος κοιτώντας με στα μάτια, μου λέει: "τώρα έχεις δύο επιλογές, είτε να παραδοθείς σε μένα, όπως το ήθελες ή να αρχίσεις από τώρα να φροντίζεις τον εαυτό σου". Επέλεξα το δεύτερο. Ταπεινωμένος και βαθιά πληγωμένος για την αλαζονεία μου έπρεπε να επιστρέψω και να οικοδομήσω μια νέα ζωή. Αυτή η ζωή περιλάμβανε μια μεγάλη ευθύνη και δέσμευση να αλλάξω τον τρόπο ζωής μου και να αρχίσω να αγαπώ τον εαυτό μου περισσότερο. Σίγουρα, για να τον αγαπήσω, έπρεπε να αρχίσω να τον βλέπω από μια διαφορετική οπτική γωνία και να αρχίσω να εκτιμώ το ποιος πραγματικά ήταν, όχι για κάτι περισσότερο ή λιγότερο από αυτό. Αυτή η διαδικασία με έκανε και συνεχίζει να με κάνει και σήμερα πιο καλό άνθρωπο, καλύτερο και πιο αποτελεσματικό θεραπευτή και γενικά 'πλουσιότερο' άνθρωπο, επειδή τώρα νιώθω ότι μπορώ να καταλάβω και να 'αγκαλιάσω' καλύτερα τις δικές μου πληγές και των άλλων, τώρα νιώθω πιο ολόκληρος και λιγότερο 'τυλιγμένος' στο φόβο, τώρα μπορώ να είμαι πιο ευάλωτος και να ζητάω βοήθεια, τώρα ξέρω ότι, τουλάχιστον, σε φυσικό επίπεδο, δεν είμαι άτρωτος και κανένας άνθρωπος δεν είναι άτρωτος, τώρα είμαι πιο δυνατός για να προφυλάξω τον εαυτό μου και τους άλλους, τώρα ξέρω καλύτερα τί είναι και τί δεν είναι σημαντικό για μένα, τώρα μπορώ να συγχωρήσω τον εαυτό μου και τους άλλους πιο εύκολα, τώρα έχω μάθει να μην ντρέπομαι και να είμαι ελικρινής απέναντι σε εμένα και στους άλλους και η λίστα των μαθημάτων ολοένα και μεγαλώνει. Τώρα που η ανθρωπότητα έχει άλλη μια διάγνωση που απειλεί τα παιδιά της, θα ήθελα να προτείνω από το δικό μου ταξίδι, να στρέψουμε την προσοχή μας προς 'τα μέσα' και να κοιτάξουμε το προσωπικό και συλλογικό μας νόημα. Τα πράγματα δε συμβαίνουν τυχαία. Αυτός ο ιός είναι εδώ για να μας διδάξει κάτι, μόνο αν επιλέξουμε να το ακούσουμε. Τώρα που πρόκειται να έχουμε αρκετό χρόνο μέσα στα σπίτια μας, ας το χρησιμοποιήσουμε για να κοιτάξουμε τους εαυτούς μας στα μάτια και να ρωτήσουμε: "Είσαι ευτυχισμένος; Τι σε κάνει ευτυχισμένη;", ''Από όλα τα πράγματα γύρω σου, τι είναι αυτό που πραγματικά έχει σημασία για εσένα;", "Υπάρχει κάτι που λείπει από τη ζωή σου;", "Τι είναι αυτό που πραγματικά σε ενδιαφέρει;", "Αισθάνεσαι ότι αγαπάς τον εαυτό σου και τους άλλους γύρω σου αρκετά;", "Δείχνεις πραγματικά τα συναισθήματά σου, τον εαυτό σου και όλα τα χρώματα σου στον κόσμο;". Μερικές φορές δεν υπάρχει εύκολος τρόπος απόκτησης ενός μαθήματος ζωής και μερικές από αυτές τις ερωτήσεις μπορεί να έχουν οδυνηρές αλλά ειλικρινείς απαντήσεις, γι αυτό άλλωστε πολλοί άνθρωποι αποφεύγουν καν να τις σκεφτούν και επιλέγουν ό,τι τους αποσπά από αυτές. Ο φυσικός θάνατος δεν είναι το τέλος του ταξιδιού, αλλά ο περιορισμός της ψυχής μπορεί να βιώνεται ως αδιέξοδο. Η επιλογή είναι πάντα προσωπική υπόθεση. Με αγάπη, Παναγιώτης Αγαπητέ αναγνώστη,
Στο προηγούμενο άρθρο συζήτησα του ρόλους του παιδιού, γονέα και ενήλικα σε σχέση με τις προσδοκίες και τα όνειρα που έχει ο καθένας και πώς συνεργάζονται ή όχι για να τα πετύχουν. Έμεινα όμως με την αίσθηση ότι δε συζήτησα αρκετά τη σημασία του να έχει κανείς όνειρα και να τα επιδιώκει ή να τα απορρίπτει. Θεωρώ τη συζήτηση πολύ σημαντική μετά τα πρόσφατα γεγονότα με την εξάπλωση ενός ιού και τα επεισόδια με μετανάστες στην Ελλάδα εξηγόντας το γιατί. Χρησιμοποιώ τον όρο 'όνειρα' εδώ για να συμπεριλάβω όλες εκείνες τις επιθυμίες, τα 'θέλω', τα μ'αρέσει' που μας οδηγούν, τον καθένα χωριστά να ακολουθήσουμε συγκεκριμένες σπουδές, επάγγελμα, τόπο διαμονής, τρόπο ζωής, χόμπι, συντρόφους κλπ. Είτε θέλουμε να το παραδεχτούμε, είτε όχι, οποιαδήποτε επιλογή κάνουμε βασίζεται πάνω σε μία αξία μας. Υπάρχει λόγος γιατί επιλέγουμε το τάδε πράγμα έναντι του δείνα, όπως υπάρχει λόγος που τα μαλλία του καθενός έχουν συγκεκριμένο χρώμα και σχήμα (γονιδιακές επιλογές). Είναι αλήθεια πώς δεν επιλέξαμε τα γονίδια μας, αλλά μας μεταφέρθηκαν από τις προηγούμενες γενιές και αποτελούν τη βάση της υλικής μας σώματος. Το ίδιο μπορεί να πούμε και για τις συμπεριφορές που γνωρίσαμε και οικειοποιηθήκαμε μέσα στα περιβάλλοντα που μεγάλωσε ο καθένας μας- αυτό που ο R. Dawkins ονόμασε 'μιμίδια' κατ' αντιστοιχία των γονιδίων-. Πολλές από αυτές τις συμπεριφορές ή την αντίδρασή μας σε αυτές, τις έχουμε υιοθετήσει αυτόματα χωρίς πιθανόν να τις έχουμε συνειδητοποιήσει με αποτέλεσμα να μην αντιλαμβανόμαστε ακριβώς τους λόγους για τους οποίους τις κάνουμε, αφού τους έχουμε μάθει ως δογματικούς κανόνες και δεν τους έχουμε επαναπροσδιορίσει. Είναι σαν να είμαστε πάνω σε ένα τρένο που κινείται σε σπασμένες ράγιες και να μην ξέρουμε ότι υπάρχουν ίσιες ράγιες γιατί δεν τις έχουμε δεί ποτέ. Σε ένα βαθμό, λοιπόν, περιφερόμαστε όλοι σαν μονόφθαλμοι γιατι είμαστε κάπως γνώστες της αντίληψης που έχουμε εμείς για τον κόσμο βάση του τί ξέρουμε για αυτόν και όχι απαραίτητα το πώς πραγματικά είναι. Μπορεί να είναι πολύ διαφορετικό να ακούμε μία ιστορία στην τηλεόραση παρουσιασμένη από κάποιον από το να είμαστε μπροστά εκεί που διαδραματίζεται η ιστορία. Ανεξάρτητα από το πού πηγάζουν τα όνειρά μας, ποιός δηλαδή κατασκεύσε τις ράγες (που αγγίζει μεταφυσικά ερωτήματα), έχουμε πάντα την επιλογή, εφόσον τα αντιληφθούμε, να τα ακολουθήσουμε ή όχι, να επισκευάσουμε δηλαδή τις ράγες, να αλλάξουμε τρένο ή να παραμείνουμε εκεί που είμαστε. Από τη στιγμή που συνειδητοποιήσουμε ότι μπορεί να υπάρξει και ένας διαφορετικός, ίσως πιό 'ίσιος' τρόπος ταξιδιού, τότε μπορεί να ακολουθήσουμε το δρόμο της αυτογνωσιας που από τη στιγμή που ξεκινά, αποτελεί μια σύνθετη και ατελείωτη διαδικασία όσο ατελείωτος είναι και ο εαυτός μας. Εάν θεωρήσουμε ότι ο εαυτός μας είναι δεκα πράγματα, τότε το ταξίδι μας θα έχει δέκα στάσεις, εάν θεωρήσουμε ότι έχει άπειρα πράγματα, τότε ίσως και να έχουμε άπειρες στάσεις. Σε κάθε περίπτωση, ό,τι και να επιλέξουμε, θα έχουμε συνέπειες και εσωτερικά και εξωτερικά. Για παράδειγμα, εάν συμπεριφερόμαστε μόνο εγωιστικά στις σχέσεις μας, μην ακούγοντας και ικανοποιώντας τις ανάγκες των άλλων, τότε μπορεί οι άλλοι να πάρουν απόσταση από εμάς γιατί δε θα θέλουν μόνο να δίνουν, αλλά και εμείς θα χάσουμε την ευκαιρία να νιώσουμε την ικανοποίηση του να δώσουμε κάτι σε κάποιον με ανιδιοτέλεια που φέρνει και ευχαρίστηση. Σύνθετες κοινωνικές διεργασίες μας οδήγησαν στη δημιουργία των νεοφιλελεύθερων, καπιταλιστικών κοινωνιών που ζούμε σήμερα, οι οποίες είναι χτίσμένες πάνω σε μία αίσθηση εαυτού γύρω από το 'εγώ', από μία δηλαδή συγκεκριμένη ταυτότητα. Εγώ ο άντρας ή η γυναίκα, εγώ της μίας ή της άλλης χώρας, εγώ ο στρέιϊτ ή ο γκέϊ, εγώ ο πιστός της μίας ή της άλης θρησκείας, εγώ ο πλούσιος ή ο φτώχος, εγώ ο δυνατός ή ο αδύναμος κλπ. Αυτή η διάζευξη υποδηλώνει αυτό που είμαι και αυτό που δεν είμαι και που αναγκαστικά θα είναι κάποιος άλλος και αυτός ο άλλος θα είναι αντίθετά μου. Εάν σε αυτό το σχήμα προσθέσουμε και την εξουσία ή όχι που μπορεί να διαθέτει κάθε φορά ένας συγκεκριμένος συνδυασμός ταυτοτήτων (π.χ. γυναίκα ελληνίδα λεσβία), τότε καταλαβαίνουμε την επίδραση που μπορεί να έχουν οι ισχυρές ταυτότητες στις μικρότερες. Η ίδια διαδικασία συμβαίνει και εσωτερικά ως αντίγραφο της εξωτερικής πραγματικότητας. Η αυτοπεποίθηση, η σιγουριά και η θεωρούμενη δύναμη ανταμοίβονται καλύτερα από την ανασφάλεια, την αβεβαιότητα και τη θεωρούμενη αδυναμία. Δεν υπάρχει σχεδόν καθόλου χώρος και χρόνος για κάποιον σήμερα να ταξιδέψει σε νερά αβέβαια προκειμένου να ανακαλύψει καινούργιες χώρες. Οι χώρες οι πλούσιες, οι μεγάλες, οι σίγουρες, αν και κορεσμένες, γέρικες και σαθρές, έχουν ήδη ανακαλυφθεί. Είναι πολύ ριψοκίνδυνο να τις αποδομήσει κάποιος ψάχνοντας να δημιουργήσει κάτι καινούργιο με αβέβαιες συνέπειες, γιατί απο αυτήν την οπτική γωνία, είναι καλύτερα να μένει κανείς στις σπασμένες ράγες από το να καταλήξει να μην έχει καθόλου ράγες. Από αυτήν την οπτική γωνία, τα όνειρα θα περικλείονται πάντα από αυτή τη μαύρη σκόνη της αβεβαιότητας και του φόβου του αγνώστου. Κι όμως, με τα όνειρα ως κίνητρο δημιουργίας ήταν που καταφέραμε ως ανθρώπινο είδος να εξελιχθούμε και να φτάσουμε στη θέση που έχουμε σήμερα. Έτσι διαρκώς φανταζόμασταν διάφορες πιθανότητες και κάποιες από αυτές τις υλοποιούσαμε, εκπληρώνοντας έτσι μία αξία, μία επιθυμία, τα θεμέλια δηλαδή πάνω στα οποία χτίστηκε το όνειρο. Και τα πήγαμε πολύ καλά. Καταφέραμε να αξιοποιήσουμε τον πλούτο ενός ολόκληρου πλανήτη και να πετύχουμε επίπεδα ποιότητας ζωής που πρίν από κάποιες δεκάδες χρόνια θα φάνταζαν ασύλληπτα. Δημιουργήσαμε σύνθετες παραγωγικές κοινωνίες, συστηματική γνώση και έρευνα, επιλύσαμε προβλήματα υγείας, διευκολύναμε μετακινήσεις και μεταφορές και τόσα άλλα. Επειδή όμως οι προκλήσεις στην εξέλιξη δεν τελειώνουν ποτέ, το ερώτημα πάντα θα είναι παρόν: 'Πώς ονειρευόμαστε την επόμενη μέρα του ανθρώπινου είδους;' Θέλουμε να συνεχίσουμε να κερδοφορούμε από την ασθένεια και το φόβο του άλλου; Θέλουμε να συνεχίζουμε να καταδικάζουμε και μερικές φορές ως το θάνατο ανθρώπους που η κατάστασή τους αποτελεί λογική συνέπεια της δικής μας παράλογης απληστίας και δύναμης; Θέλουμε να συνεχίσουμε να κακοποιούμε το χέρι που τόσο γενναιόδωρα μας θρέφει και μας συντηρεί για χιλιετίες τώρα; Θέλουμε να συνεχίσουμε να βασανίζουμε ανθρώπους επείδη τόλμησαν να μας δείξουν ότι υπάρχει και διαφορετικός τρόπος ύπαρξης από αυτόν που επιλέξαμε εμείς; Θα συνεχίσουμε να προσποιούμαστε πως όλα αυτά δε συμβαίνουν επειδή δε συμβαίνουν σε εμάς τους ίδιους; Όσο προχωρώ στο δικό μου ταξίδι στη ζωή, καταλαβαίνω όλο και πιό βαθιά πώς το όνειρο του καθενός είναι στενά συνδεδεμένο με το όνειρο του άλλου και τα συλλογικά μας όνειρα. Το όνειρο το δικό μου επηρεάζει και επηρεάζεται από το όνειρο του άλλου και μπορεί να γίνει και εφιάλτης. Ως είδος είμαστε μια παγκόμσια οικογένεια- με πολλά διαφορετικά χαρακτηριστικά αλλά οικογένεια- που ζεί ανάμεσα σε μακρινά ξαδέρφια (ζώα) και είναι ένα με το περιβάλλον στο οποίο ζεί (τρέφεται, κατοικεί κλπ). Κάθε όνειρό μας σχετίζεται με τον ένα ή με τον άλλο τρόπο με τον άλλο γιατί του απευθύνεται, κανείς δε δημιουργει στο κενό. Δημιουργούμε αγαθά και υπηρεσίες (τρόφιμα, τέχνη, διασκέδαση, αναψυχή κλπ) για να τα 'αγοράσει' κάποιος, άρα ο πωλητής χρειάζεται τον πελάτη και ανάποδα. Άρα πωλητής και πελάτης έχουν την ίδια δύναμη και ευθύνη ως προς την συναλλαγή. Αν και πώς τη χρησιμοποιούν, είναι μία άλλη ιστορία. Το ίδιο ισχύει και για κάθε ιδιότητά μας, ένα κράτος χρειάζεαι τους πολίτες και το περιβάλλον του υγιή και ενεργά και αντίστροφα, μια ήπειρος χρειάζεται τις χώρες που την αποτελούν και συλλήβδην χρειαζόμαστε τον πλανήτη στον οποίο ζούμε και μας χρειάζεται και εκείνος. Θεωρώ ότι ήρθε σίγουρα η ώρα να επανεξετάσει ο καθένας τα όνειρά του και να δεί πόσο πραγματικά περιέχουν τον ίδιο και δεν είναι αυτά που έχει μάθει για δικά του, πόσο περιέχουν τον άλλο γιατί αυτός θα μας θυμίζει πάντα αυτό που δεν ξέουμε μέσα μας και πόσο περιέχουν τον κόσμο γιατί χωρίς αυτό δεν θα υπάρχουμε. Με αγάπη, Παναγιώτης |
Παναγιώτης ΓουμαλάτσοςΨυχοθεραπευτής, Transformational Coach και Archives
March 2023
Categories |
RSS Feed