|
Αγαπητέ Αναγνώστη,
Φαίνεται ότι όσο περισσότερο μένουμε σε καραντίνα, τόσο πιο ενδιαφέροντα πράγματα συμβαίνουν. Τις τελευταίες ημέρες έχουν γίνει σε όλα τα ελληνικά μέσα ενημέρωσης αποκαλύψεις ότι άνδρες σε θέσεις εξουσίας έχουν καταχραστεί τη δύναμή τους για να κακοποιήσουν και να προσβάλλουν άνδρες ή γυναίκες συναδέλφους τους. Φάνηκε ότι ο "ασκός του Αιόλου" έχει ανοίξει και όλο και περισσότεροι άνθρωποι, κυρίως γυναίκες, βγαίνουν για να μιλήσουν για τη λεκτική, σωματική ή συναισθηματική κακοποίηση που έχουν βιώσει. Το "γιατί τώρα;" είναι μία ερώτηση που χρησιμοποιείται συχνά στη θεραπεία για να τοποθετήσει ένα προς συζήτηση ζήτημα μέσα σε ένα πλαίσιο και να δώσει κάποια προοπτική στην παρούσα κατάσταση, αλλά αισθάνομαι ότι σε αυτό το θέμα, το ερώτημα είναι κάπως άσχετο. Επειδή "τώρα είναι η ώρα να μιλήσούμε ελεύθερα και η κοινωνίας να ακούσει" πολλά θύματα δηλώνουν. Ίσως έχουν δίκιο, καθώς φαίνεται μια καλή ευκαιρία λόγω της υποχρεωτικής ενδοσκόπησης που επιβάλλει η καραντίνα και των επακόλουθων συνειδητοποιήσεων. Το όλο θέμα έγινε τεράστιο πολύ γρήγορα και μου θύμισε ένα άρθρο που ήθελα να γράψω για διασημότητες και την επιρροή τους. Παρατηρώ εδώ και πολλούς μήνες πώς διάφοροι ηθοποιοί, τηλεοπτικοί παρουσιαστές, τραγουδιστές και άλλοι διάσημοι άνθρωποι διαφημίζουν μέσω των κοινωνικών τους δικτύων διάφορα προϊόντα, από κράκερς και τυρί μέχρι τηγάνια και αυτοκίνητα. Για ένα λεπτό σκέφτηκα ότι ήμασταν πίσω στη δεκαετία του '90, όπου οι διαφημίσεις κατά τη διάρκεια ενός προγράμματος διαρκούσαν περισσότερο από το ίδιο το πρόγραμμα. Σκέφτηκα με τον εαυτό μου: "Δεν μπορεί ακόμα να συμβαίνει; Οι άνθρωποι αγοράζουν στα αλήθεια πράγματα που τους προτείνουν οι αγαπημένοι τους ηθοποιοί;'' και έμεινα να επεξεργάζομαι αυτή τη σκέψη για λίγο. Μπορώ να καταλάβω πώς οι άνθρωποι έχουν την ανάγκη να θαυμάσουν κάποιον ειδικό, να πάρουν ελπίδα και θάρρος από ανθρώπους που έχουν επιτύχει κάτι αρκετά μεγάλο στη ζωή τους, αλλά ο βαθμός στον οποίο συμβαίνει αυτό δεν μου γίνεται εύκολα κατανοήσιμο. Αυτό ήταν, επίσης, ακριβώς αυτό που σκεφτόμουν όταν σπούδαζα μέσα μαζικής ενημέρωσης, επικοινωνία και διαφήμιση: "οι άνθρωποι δεν ξέρουν τί χρειάζονται και τί τους αρέσει και χρειάζονται κάποιον διάσημο για να τους πει τί να αγοράσουν;! Και μετά στράφηκα στην ψυχοθεραπεία... Καταλαβαίνω ότι οι άνθρωποι χρειάζονται καθοδήγηση. Χρειαζόμαστε ένα δάσκαλο στο σχολείο για να μας μεταδώσει κάποια γνώση, χρειαζόμαστε τους γονείς μας ως οδηγούς για να μας δείξουν τι είναι καλό και κακό στη ζωή στις νεαρές ηλικίες, είναι υπεύθυνοι για να μας κρατήσουν ζωντανούς και κάπως λειτουργικούς, ικανοποιημένους και ίσως ευτυχείς. Αργότερα κάνουμε τις πρώτες μας δουλειές και υπάρχει κάποιος ανώτερος που "ξέρει καλύτερα" και ήταν στη δουλειά για περισσότερο από εμάς. Θαυμάζουμε αυτό το άτομο και το κοιτάμε με δέος, καθώς έχει επιτύχει κάτι που θέλουμε να επιτύχουμε και εμείς, για να γίνουμε ειδικοί της τέχνης μας, όποια κι αν είναι αυτή! Δεν υπάρχει τίποτα απαραιτήτως λανθασμένο στο να έχουμε πρότυπα και ανθρώπους που θαυμάζουμε. Χρειαζόμαστε πραγματικά αυτούς τους ανθρώπους ως βοηθούς για να ρίχνουμε φως στο μονοπάτι μας. Συνήθως, αυτοί οι άνθρωποι κατέχουν ιδιότητες και επιτεύγματα που θέλουμε για τον εαυτό μας πολύ έτσι, μέσω αυτών, συνδεόμαστε με τη δυνατότητα της ευτυχίας και της επιτυχίας. Τι συμβαίνει, όμως, όταν οι αξίες τους είναι αντίθετες με τις δικές μας; Τι συμβαίνει όταν το ίδιο πρόσωπο που κοιτάμε και σεβόμαστε, μας προσεγγίζει με τρόπο που ξεπερνά τα προσωπικά ή / και επαγγελματικά μας όρια; Τι κάνουμε τότε; Φαντάζομαι ότι αισθανόμαστε σοκ, σύγκρουση και απογοήτευση ότι το πρόσωπο που ήταν μια σημαντική φιγούρα για εμάς, αποδεικνύεται ότι είναι κάποιος που όχι μόνο δεν μας αρέσει, αλλά και που πρέπει να προφυλαχτούμε. Ο 'καθοδηγητής' μας γίνεται η απειλή μας, ένας εχθρός που πρέπει να σταθούμε απέναντί του και να θέσουμε τα σαφή μας όρια. ενώ είμαστε οι "αρχάριοι", οι "νεοφερμένοι" και οι "κανούργιοι" στην εργασία και στη ζωή. Φαντάζομαι ότι μερικοί άνθρωποι θα αποφασίσουν αμέσως να εγκαταλείψουν την κατάσταση ή τον τόπο ή θα την πολεμήσουν μέχρι να βρουν δικαιοσύνη και ειρήνη μέσα τους. Κάποιοι άλλοι άνθρωποι μπορεί να μην κάνουν τίποτα, επειδή χρειάζονται τη δουλειά ή φοβούνται να αμφισβητήσουν την εξουσία, αισθάνονται σύγχυση, ντροπή και ενοχή για αυτό που συνέβη κατηγορώντας τους εαυτούς τους για ο,τιδήποτε μπορεί να οδήγησε στην κατάσταση. Η βασική αιτία και στις δύο προαναφερθείσες καταστάσεις για μένα είναι παρόμοια, "η υπευθυνότητα της εσωτερικής αρχής". Ειδικά, αλλά φυσικά όχι αποκλειστικά, η ελληνική νοοτροπία υποθέτει ότι ένας γονέας, ένας δάσκαλος, μια αρχή, μια διασημότητα δεν πρέπει να αμφισβητούνται καθώς είναι ειδικοί κάποιου είδους. Αυτό οδηγεί αυτόματα σε εσωτερίκευση αυτού του ατόμου ως ανώτερου, "ξέρουν κάτι περισσότερο για να με χαρακτηρίζουν έτσι" κλπ. Βλακείες! Όταν πιστεύουμε ότι κάποιος είναι καλύτερος από εμάς λόγω της θέσης τους, της γνώσης τους, της εμπειρίας τους, της εμφάνισής τους, των επιτευγμάτων τους κλπ, είναι σαν να τους δίνουμε τη δύναμη να την ασκήσουν σε εμάς όπως θέλουν. Δεν μιλώ εδώ για σεβασμό. Ο σεβασμός είναι μια πολύ υγιής αξία που ένα άτομο μπορεί να κερδίσει με τις ενέργειές του και ό, τι αντιπροσωπεύει. Μιλώ για τη δική μας άποψη για τον εαυτό μας. Ευτυχώς με την πάροδο των ετών, υπήρξαν βελτιώσεις και δεν χτυπάμε, για παράδειγμα, τα παιδιά στα σχολεία όπως οι γονείς μας συνήθιζαν να βιώνουν για να γίνουν "καλοί άνθρωποι". Η μετάδοση της γνώσης και των αξιών μέσω του φόβου ή των σκληρών συμπεριφορών αποτελεί κάτι τόσο ξεπερασμένο και έχει αποδειχθεί σαφώς ότι πονάει περισσότερο από το υποτιθέμενο καλό που κάνει. Στην πραγματικότητα, πονάει σε πολλαπλά επίπεδα, απο τα οποία το πιο σημαντικό για μένα είναι ότι το άτομο χάνει τη σύνδεση με τη δική του 'εξουσία'. Μαθαίνουν από την αρχή ότι είναι εδώ για να υπακούσουν τους γονείς τους, τους δασκάλους τους, τον Θεό, όποιον έχει κάποια δύναμη. Φυσικά, ακολουθώντας την τακτική του φόβου, της επιβολής και της τιμωρίας, δημιουργούμε είτε υπακοή είτε αντίσταση. Η υπακοή δημιουργεί "σκλάβους" και ανθρώπους που μαθαίνουν να βάζουν τις ανάγκες των άλλων ανθρώπων πάνω από τις δικές τους. Η αντίσταση δημιουργεί "αντάρτες" που διαμαρτύρονται συνεχώς ενάντια στην εξουσία, τις αρχές και της γνώμη τους. Και τα δύο άκρα μπορεί να είναι προβληματικά για ένα άτομο και δημιουργούν ένα διαχωρισμό στη συνείδητότητά μας, όπου ένα ανέκφραστο, ασυνείδητο μέρος μας προβάλλεται σε κάποιον (καλό ή κακό) άλλο έξω από εμάς. Ένας "υγιής" και ελεύθερος ενήλικας είναι κάποιος που μπορεί να ασκήσει τη δική του ελεύθερη βούληση, να επιλέξει τι θα κάνει με βάση τις δικές του αξίες και όχι με βάση αυτό που έχει μάθει "πρέπει να κάνει". Είμαστε όλοι απίστευτα μοναδικοί και ξεχωριστοί, επομένως δεν μπορούμε να έχουμε κανόνες που ισχύουν για όλους μας χωρίς εξαιρέσεις. Αυτό που μπορούμε να μάθουμε και να ζητήσουμε, όμως, τόσο από τον εαυτό μας όσο και από τους άλλους είναι η αξιοπρέπεια, ο σεβασμός των δικών μας πεποιθήσεων, των ορίων, των αξιών και των επιθυμιών για το πώς διαθέτουμε τον εαυτό μας. Είναι αυτή η 'αυτο-εξουσία' που πραγματικά κρίνει και αποφασίζει αν μια εμπειρία είναι προς όφελός μας ή όχι, και τότε μπορούμε να αναλάβουμε τη σχετική δράση. Είναι αυτή η 'εσωτερική αρχή' που μπορεί να αποφασίσει αν έχει αξία για εμάς να αγοράσουμε το προϊόν που ο αγαπημένος μας ηθοποιός μας παρουσιάζει τόσο ειδυλλιακά. Μπορεί να αποτελεί δια βίου διαδικασία το να συνειδητοποιήσουμε ποιες μάσκες φορούμε, από πού προέρχονται, αν μας ταιριάζουν ή όχι, επιλέγοντας τη μάσκα που αισθάνόμαστε περισσότερο ότι μοιάζει στον αυθεντικό εαυτό μας. Είναι πάντα μια πολύ προσωπική επιλογή... Με αγάπη, Παναγιώτης
0 Comments
Αγαπητέ Αναγνώστη,
Όπως πάντα η αλληλεπίδρασή μου με τον κόσμο, οι παρατηρήσεις και η δική μου διαδικασία αποτελούν υλικό και αυτού του άρθρου. Σήμερα, αισθάνομαι ότι έχω ένα ισχυρό μήνυμα το οποίο προήλθε από πολλές πλευρές και αφορά στο ζήτημα της εμπιστοσύνης. Στην ελληνική γλώσσα το ουσιαστικό "εμπιστοσύνη" προέρχεται από "εν-πίστη" που σημαίνει την ισχυρή πίστη σε κάτι ή κάποιον. Αμέσως αυτό περιγράφει κάτι που είναι, ταυτόχρονα, ανθρώπινο και πέρα από αυτό. Το ανθρώπινο μέρος σημαίνει ότι κάποιος "πιστεύει ακράδαντα" ότι δεν πρόκειται να ξεγελαστεί, ότι πρόκειται να φροντιστεί, ότι του λένε την αλήθεια, ότι μπορεί να βασιστεί σε κάποιον ή κάτι και ούτω καθεξής. Το πέρα από το ανθρώπινο μέρος σημαίνει "έχοντας πίστη στο Θεό, στη ζωή, σε κάτι πέρα από αυτόν, πίστη ότι τα πράγματα θα είναι εντάξει, ότι θα επιλυθούν, ότι υπάρχει ελπίδα στις πιο δύσκολες στιγμές κλπ". Αυτή είναι μια πιο θρησκευτική και πνευματική προοπτική που αναγνωρίζει ότι δεν είμαστε οι μοναδικοί καθοριστικοί παράγοντες των πάντων στη ζωή μας. Θα συζητήσω λίγο περισσότερο την ανθρώπινη πτυχή εδώ, καθώς σε αυτό το ανθρώπινο και φυσικό πεδίο τα πράγματα τείνουν να δείχνουν την ακαταστασία τους. Η πίστη στον φυσικό κόσμο μπορεί να ισχύει σε πολλές περιπτώσεις από την πίστη ότι μια λάμπα δρόμου δεν πρόκειται να πέσει πάνω μας έως το να έχουμε εμπιστοσύνη σε ένα ειλικρινή πρόσωπο, μια σχέση και ούτω καθεξής. Η εμπιστοσύνη μπορεί επίσης να εφαρμοστεί και στον εαυτό μας: Πόσο σίγουροι αισθάνεστε για τον εαυτό σας; Πόσο εμπιστεύεστε τον εαυτό σας ότι πρόκειται να δημιουργήσει μια ζωή ευτυχίας; Πόσο εμπιστεύεστε τον εαυτό σας ότι πρόκειται να είναι επιτυχής ή να δημιουργήσετε μια σχέση που πρόκειται να τον ικανοποιεί; Μερικοί άνθρωποι με μεγάλη βεβαιότητα θα απαντήσουν ότι είναι πολύ σίγουροι μέσα τους ότι μπορούν να επιτύχουν ό, τι στοχεύουν και ότι υπάρχουν πολύ λίγα πράγματα που δεν μπορούν να έχουν ή να δώσουν στον εαυτό τους. Αυτοί οι άνθρωποι είναι πιο πιθανό να προέρχονται από ασφαλές υπόβαθρο, όπου τους είπαν ότι μπορούν πράγματι να επιτύχουν ό, τι θέλουν και με κάποιο τρόπο αυτό αποδείχθηκε και στις μετέπειτα εμπερίες τους. Άλλοι άνθρωποι θα απαντήσουν με αβεβαιότητα και ίσως με περισσότερο "λίγο" από "πολύ" ότι εμπιστευόμενοι τον εαυτό τους. Αυτοί οι άνθρωποι, όπως μπορείτε να φανταστείτε, πιθανότατα προέρχονται από πιο ασταθή περιβάλλοντα όπου η αξία τους δεν τους καθρεφτίστηκε και οι ανάγκες τους δεν ικανοποιήθηκαν επαρκώς. Κάποιοι από εσάς μπορεί να σκέφτεστε ότι "η κάρτα" για το τραυματισμένο παιδί και τη δύσκολη παιδική ηλικία έχει παιχτεί υπερβολικά και ίσως έχετε, εν μέρει, δίκιο, επειδή οι "αποτυχίες" της παιδικής ηλικίας μπορούν συχνά να χρησιμοποιηθούν ως δικαιολογίες για κάποιον να μην προχωρήσει στη ζωή του. Η έμφασή μου εδώ, όμως, είναι ότι καθώς μεγαλώνουμε, φορώντας το κοστούμι του ενηλίκα, συνεχίζουμε να διατηρούμε μια σχέση με τον εαυτό μας με βάση τις πρώτες μας εμπειρίες, είτε θετικές είτε αρνητικές. Η σχέση με τον εαυτό μας είναι η πιο κρίσιμη και σημαντική σχέση που θα έχουμε ποτέ στη ζωή μας. Αυτή η σχέση καθορίζει τις "επιτυχίες" ή τις "αποτυχίες" στη ζωή μας. Μπορεί να έχουμε τις καλύτερες ιδέες, τις μεγαλύτερες προθέσεις και δεξιότητες, αλλά αν δεν εμπιστευόμαστε τον εαυτό μας να μετακινηθούμε, τότε όλα τα άλλα αφήνονται στην τύχη ή στο άγνωστο. Στη σχέση με τον εαυτό μας, αισθάνομαι ότι η εμπιστοσύνη διαδραματίζει βασικό ρόλο, διότι σχεδόν σημαίνει "μεταφορά". Όταν λέμε "εμπιστεύομαι" τον εαυτό μου "κρατάμε" τον εαυτό μας, το ίδιο πράγμα που κάνουν τα πόδια μας στο υπόλοιπο σώμα μας κάθε μέρα. Είναι αυτό το μέρος του εαυτού μας που μπορούμε να βασιστούμε και μας διασφαλίζει ότι μπορούμε να κάνουμε ό, τι θέλουμε να κάνουμε. Είναι ο πνευματικός μας σκελετός που μπορούμε να πάμε σε στιγμές φόβου, απελπισίας, αδυναμίας, άγχους, απώλειας και καταστροφής. Είναι αυτή η θεά που σε ένα πεδίο μάχης θα βοηθήσει να βγάλει το χρυσό από τις ψυχές. Η έλλειψη εμπιστοσύνης είναι η δυσπιστία και η απουσία υποστήριξης. Η έλλειψη εμπιστοσύνης οδηγεί σε ένα πολύ δύσκολο και ασταθές έδαφος όπου οτιδήποτε μπορεί να συμβεί ανά πάσα στιγμή και αυτό είναι πραγματικά τρομακτικό. Όταν υπάρχει έλλειψη αυτοπεποίθησης τότε ο εαυτός γίνεται ο εχθρός και υπάρχει μια συνεχής μάχη μεταξύ αντικρουόμενων μερών τα οποία, απλά, δεν έχουν μάθει να δουλεύουν μαζί, έχουν μάθει κυρίως ότι για να επιβιώσουν πρέπει να "σκοτώσουν" το άλλο με κάθε κόστος. Καταλαβαίνετε πόσο φαύλο και απειλητικό αυτό μπορεί να αποδειχθεί για την ευημερία κάποιων ανθρώπων; Είναι ένας μεγάλος μύθος ότι η εμπιστοσύνη είναι ένα από αυτά τα πράγματα που κάποιος είτε το έχει είτε όχι, μαθαίνεται και ασκείται. Ένα μικρό παιδί όταν προσπαθεί να κάνει τα πρώτα του βήματα, κρατάει τα πράγματα μέχρι να αισθανθεί αρκετά δυνατό για να τα αφήσει και στη συνέχεια... πέφτει! Αυτός είναι ο τρόπος με τον οποίο όλοι μάθαμε πώς να περπατάμε, πέφτοντας! Αν κρατούσαμε πάντα τα πράγματα, δεν θα είχαμε πάρει ποτέ το ρίσκο να περπατήσουμε. Είναι εγγενές στο ανθρώπινο σύστημα να εμπιστεύεται. Το μικρό παιδί κάπου βαθιά μέσα του ξέρει ότι μπορεί να περπατήσει, απλά πρέπει να συνεχίσει να προσπαθεί μέχρι να είναι αρκετά ισχυρό για να το πετύχει. Πόσο διαφορετικός θα ήταν ο κόσμος μας, αν όλοι συνειδητά το συνειδητοποιούσαμε όταν ήμασταν μικροί! Υπάρχει, επίσης, ένα άλλο επίπεδο στην ιστορία του μικρού παιδιού, ένα πιο κρυμμένο. Το μικρό παιδί κάθε φορά που πέφτει, απογοητεύεται, δυσανασχετεί, ίσως αισθάνεται αμήχανα και ντροπή, αλλά με κάποιο τρόπο χωρίς να "μιλήσει" στον εαυτό του, μπορεί να υποστηρίξει τον εαυτό του και να του δώσει το θάρρος να ξεπεράσει ή καλύτερα να αντισταθμίσει αυτά τα συναισθήματα και να προσπαθήσει μια ακόμη φορά. Είναι, επίσης, σημαντικό το πώς το περιβάλλον αντιδρά σε αυτά, με ενθάρρυνση ή απογοήτευση; Έχω δει τόσους πολλούς ανθρώπους (συμπεριλαμβανομένου και εμού κατά καιρούς) που αγωνίζονται να προσφέρουν αυτή την υποστήριξη στον εαυτό τους σε μόνιμη βάση. Για κάποιον που ποτέ δεν έχει πραγματικά "πέσει", δεν υπάρχει ανάγκη για υποστήριξη, αλλά για ανθρώπους που έχουν πραγματικά "πέσει" ή αισθάνθηκαν ότι δεν υποστηρίχθηκαν από το περιβάλλον τους, τότε χρειάζεται πολύ θάρρος για να υποστηρίξουν τον εαυτό τους και να μάθουν ότι "είναι εντάξει να πέσουν", ότι δεν είναι τέλειοι και είναι εντάξει να λάβουν υποστήριξη, ότι μπορούν να ζητήσουν αυτό που χρειάζονται και όχι μόνο για αυτό που τους προσφέρεται. Αυτό, αναπόφευκτα, με επιστρέφει στην άνευ όρων αγάπη. Αν προσπαθήσουμε να δεχτούμε και να αγαπάμε τις βαθύτερες, πιο άσχημες, πιο σκοτεινές, ενοχλητικές και ιδιόμορφες πλευρές μας, τότε αυτομάτως γίνονται όμορφες, ελαφρύτερες και αξίζει να ζήσουμε πλευρές του εαυτού μας, τις οποίες μπορούμε να εμπιστευτούμε και να μην φοβόμαστε. Η έλλειψη εμπιστοσύνης σε μεγάλη κλίμακα μπορεί να δημιουργήσει ένα μη υγιές κοινωνικοπολιτικό περιβάλλον όπως αυτό στην Ελλάδα. Είχα πρόσφατα ένα ραντεβού με την εφορία για να εκδόσω και να επικυρώσω ένα επίσημο έγγραφο που χρειαζόμουν. Λόγω των περιορισμών covid, έκλεισα ένα ραντεβού με έναν υπάλληλο για μια συγκεκριμένη ώρα και ημερομηνία για να πάω. Παρουσιάστηκα στην συμφωνημένη ώρα και ημερομηνία στην πόρτα, μόνο για να διαπιστώσω ότι ο εργαζόμενος δεν πήγε να εργαστεί εκείνη την ημέρα και δεν είχε γίνει καμία εναλλακτική ρυθμίση για το ραντεβού μου. Έχασα για άλλη μια φορά την εμπιστοσύνη μου στις ελληνικές αρχές. Η έλλειψη οργάνωσης στην Ελλάδα είναι παγκοσμίως γνωστή και μοιάζει με αυτή μιας χώρας του τρίτου κόσμου, όπου μόνο αν είναι κανείς τυχερός ή γνωρίζει κάποιον, θα βοηθηθεί, αλλιώς μπορεί να περάσει ώρες και μέρες προσπαθώντας να βρεί μια λύση στο πρόβλημα που το κράτος δημιουργεί για τον ίδιο και αδυνατεί να λύσει. Αυτές οι καταστάσεις πάντα με οδηγούν σε ένα αίσθημα αβοήθητου, την οποία γνώριζα καλά μεγαλώνοντας και ήταν ένας από τους λόγους που έφυγα από τη χώρα όσο πιο γρήγορα μπορούσα, λαχταρώντας να βιώσω έναν άλλο τρόπο ύπαρξης. Όπως και το μικρό παιδί, ήξερα ότι υπήρχε ένας καλύτερος τρόπος ύπαρξης, τον οποίο ανακάλυψα τόσο μέσα μου όσο και έξω από μένα (ευτυχώς!). Το ραντεβού μου έγινε τελικά χάρη στην καλοσύνη ενός άλλου υπαλλήλου που ήταν, ήδη, είχε ήδη αρκετή δουλειά και φρόντισε ώστε ότι όλοι οι παρόντες να μάθουν γι ' αυτό (ξέρετε, με τον ελληνικό δραματικό και τραγικό τρόπο!). Η παρατήρηση και η επακόλουθη ερώτηση παραμένουν όμως: υπήρξαν τόσοι πολλοί πολιτικοί κατά τη διάρκεια των ετών, υπήρξαν τόσες αλλαγές και κανείς δεν σκέφτηκε ποτέ να απλοποιήσει αυτές τις διαδικασίες; Το ελληνικό κράτος ήταν και εξακολουθεί να είναι ένα πολύ δύσπιστο κράτος, υπάρχουν τόσες πολλές σφραγίδες που πρέπει να τοποθετηθούν σε ένα έγγραφο για να εγκριθεί που οποιαδήποτε βασίλισσα θα ζήλευε! Ταυτόχρονα, υπάρχουν τόσες πολλές παρανομίες που περνούν ατιμώρητες σε καθημερινή βάση από τους πολίτες, που μετατρέπουν τη σχέση κράτους-πολίτη σε μια σχέση μαφίας, όπου η μητέρα καλύπτει τα παιδιά της και αντίστροφα. Δεν υπάρχει κοστούμι ενηλίκων εδώ, μην προσπαθήσετε καν να το αναζητήσετε, υπάρχουν κυρίως δύο παιδιά που τσακώνονται ή αγαπούν το ένα το άλλο ανάλογα με την περίσταση. Όταν δημιουργούμε και μπαίνουμε σε μια ενήλικη θέση, τότε μπορούμε να αναγνωρίσουμε όλα τα μέρη μας, να τιμήσουμε αυτά και τα συναισθήματά μας και να λάβουμε αποφάσεις που αντικατοπτρίζουν τις αξίες και τις προσδοκίες μας. Σε αυτή τη θέση μπορούμε να έχουμε την ελευθερία και τη δύναμη να επιλέξουμε αν θέλουμε να συμπεριφερόμαστε με παιδικό ή πιο αυστηρό τρόπο σε καταστάσεις, σε αντίθεση με το να ωθούμαστε μόνο σε έναν πόλο χωρίς επιλογή. Η δημιουργία εμπιστοσύνης μέσα μας, μας επιτρέπει να ζούμε με υποστήριξη και αγάπη ανά πάσα στιγμή. Η εμπιστοσύνη δεν είναι τυφλή, χρειάζεται συνεχή τροφή και μπορεί να μας κατευθύνει όπου θέλουμε να πάμε. το μεγάλο ερώτημα κάθε φορά είναι πού θέλουμε να πάμε; Μπορεί να μην είναι ένα συγκεκριμένο μέρος, αλλά μπορεί να είναι μια κατεύθυνση, ένα μονοπάτι και μια διαδρομή. Όταν το αναγνωρίσουμε, τότε μπορούμε να συγκεντρώσουμε όλη μας τη δύναμη και τις ποιότητές και να κάνουμε την προσπάθεια να φτάσουμε εκεί, όπως και το μικρό παιδί. Ελπίζω ότι το ελληνικό κράτος και οι έλληνες πολίτες θα απαντήσουν συνειδητά σε αυτό το ερώτημα για τον εαυτό τους κάποια μέρα! Με αγάπη, Παναγιώτης Αγαπητέ Αναγνώστη,
Σήμερα γράφω για κάτι που έχω βιώσει πολύ σε προσωπικό και επαγγελματικό επίπεδο και αισθάνομαι ότι δεν μιλάμε συχνά για αυτό ή δεν το καταλαβαίνουμε αρκετά. Εκτός από περίεργα σχόλια και απόψεις που είχα ακούσει, έμαθα ουσιαστικά για τη "διπολική διαταραχή" κατά τη διάρκεια της ψυχοθεραπευτικής μου εκπαίδευσης, μεταξύ άλλων κλινικών διαγνώσεων για ασθένειες ψυχικής υγείας. Υπάρχουν αυτοί οι κατάλογοι που έχουν δημιουργήσει ψυχιατρικές ενώσεις και ιδρύματα με συμπτώματα και κριτήρια διάγνωσης. Εάν ένα άτομο ταιριάζει στην πλειοψηφία ή σε όλα τα κριτήρια, τότε του δίνεται η "ετικέτα": "διπολικός" ή πρότερα "μανιοκαταθλιπτικός". Αυτή η διάγνωση σε πολύ βασικούς όρους περιγράφει ένα άτομο με ακραία διαδοχικά επεισόδια "υψηλής" και "χαμηλής" διάθεσης. Η "υψηλή" διάθεση (μανία) μπορεί να περιλαμβάνει μια πολύ ανυψωμένη και ευτυχισμένη κατάσταση όπου το άτομο μπορεί να ξοδέψει πολλά χρήματα άσκοπα, να παίξει τυχερά παιχνίδια, να πάρει ναρκωτικά, να διαλύσει σημαντικές σχέσεις και, γενικά, να παρουσιάσει συμπεριφορές που δεν ανήκουν στον "κανονικό" εαυτό του. Στη "χαμηλή" διάθεση (κατάθλιψη) το άτομο πέφτει σε σοβαρή κατάθλιψη με αισθήματα αδυναμίας, ντροπής και ενοχής που απορέουν από τις συνέπειες των ενεργειών του κατά τη διάρκεια του επεισοδίου της "υψηλής" διάθεσης. Μήπως κάποιο από αυτά τα χαρακτηριστικά ακούγεται οικείο; Πάντα ήμουν καχύποπτος με τις διαγνώσεις κυρίως επειδή επικεντρώνονται σε συμπτώματα, κριτήρια και "προβληματικές" συμπεριφορές και όχι στις αιτίες αυτών των συμπεριφορών και, πιο σημαντικά, σε λύσεις για την αλλαγή τους. Με τα χρόνια και βλέποντας σοβαρές περιπτώσεις ανθρώπων που έβαζαν τη ζωή τους σε κίνδυνο, έφτασα να εκτιμήσω τη συμβολή της ψυχιατρικής και των φαρμάκων στη διαχείριση σοβαρών μορφών ασθενειών ψυχικής υγείας. Έχω δει ανθρώπους να γίνονται πιο σταθεροί όταν είναι σε φαρμακευτική αγωγή για διπολική διαταραχή (κυρίως με σταθεροποιητές διάθεσης) ίσως εν μέρει επειδή αισθάνονται ότι κάνουν κάτι γι' αυτό. Η γωνία από την οποία επεξεργάζομαι το θέμα έχει να κάνει περισσότερο με την ψυχολογία και τη διαμόρφωση της συμπεριφοράς και πώς, τελικά, ένα άτομο μπορεί να έχει μια πιο σταθερή και ολοκληρωμένη ζωή. Φανταστείτε ότι έχετε μπροστά σας ένα μικρό παιδί για το οποίο η υπερηφάνεια είναι μια σημαντική αξία για αυτό. Θέλει να είναι καλός στο σχολείο και θέλει να είναι και άτακτος. Είναι έξυπνος και δεν του αρέσει όταν του 'τη' λένε, καθώς το παίρνει πραγματικά κατάκαρδα, ειδικά όταν κατηγοείραι για κάτι που δεν έχει κάνει. Είναι πολύ ευαίσθητος στα συναισθήματα των άλλων ανθρώπων και τείνει να βάζει τα συναισθήματά του δεύτερα για να μην προκαλέσει τριβές και δυσάρεστες συμπεριφορές στους ανθρώπους που αγαπά. Φανταστείτε τώρα ότι αυτό το παιδί μεγαλώνει σε μια οικογένεια όπου υπάρχει λίγο χάος (λες και μπορεί μια οικογένεια να υπάρξει εύκολα και αλλιώς!). Η μητέρα και ο πατέρας μαλώνουν συχνά, δίνουν αντιφατικά μηνύματα στα παιδιά για το τι είναι καλό ή κακό και τι αναμένεται από αυτά ή όχι, χωρίς να δίνουν εξηγήσεις, δεν υπάρχει δικαιοσύνη στο οικογενειακό σύστημα και τα μέλη της κατηγορούνται άδικα και δεν υπάρχει επαρκής και σταθερή καθοδήγηση σε αρχές της ζωής όπως η ελευθερία, η ευθύνη, η συναισθηματική αναγνώριση και έκφραση, η σαφήνεια των ρόλων, οι αποδεκτές συμπεριφορές, η αγάπη και ούτω καθεξής. Αισθάνομαι ότι ο κατάλογος των δυσλειτουργικών συμπεριφορών θα μπορούσε να είναι ατελείωτος, αλλά 'παίρνετε μία γεύση'. Γνωρίζω ότι πολλοί γονείς θα σκεφτούν τώρα:"...αλλά έκανα το καλύτερό που μπορούσα, πώς θα μπορούσα να ξέρω ότι το παιδί μου αισθάνθηκε σύγχυση ή πρόκειται να έχει κάποια σοβαρά διπολικά χαρακτηριστικά; Ξέρετε πόσο δύσκολο ήταν για μένα να μεγαλώσω στο οικογενειακό περιβάλλον που μεγάλωσα και, επίσης, να δημιουργήσω τη δική μου οικογένεια; Φυσικά ο γονέας έχει τη δική του εμπειρία και αξιολόγηση των δεξιοτήτων του γονεϊκής μέριμνας. Σκοπός μου εδώ δεν είναι η καταδίκη, αλλά η κατανόηση. Το γεγονός ότι κάποιος αισθάνθηκε παραμελημένος, πληγωμένος και δεν έλαβε αυτό που χρειαζόταν ως παιδί δεν σημαίνει ότι δεν μπορεί να κάνει το ίδιο στα δικά του παιδιά, αν δεν έχει επίγνωση του αντίκτυπου των πράξεών του. Όταν ένα παιδί με το παραπάνω υπόβαθρο και χαρακτηριστικά της προσωπικότητας γίνεται ενήλικας μπορούμε να φανταστούμε ότι στη ζωή του θα υπάρχει αρκετή σύγχυση. Μπορεί να μην γνωρίζει ποιόν υπηρετεί πραγματικά, τον εαυτό του ή κάποιον άλλο; Δεν θα ξέρει πιθανώς πώς να έχει πρόσβαση σε υποστήριξη και καθοδήγηση από το περιβάλλον του, καθώς δεν θα γνωρίζει ότι ένα υποστηρικτικό και σταθερό περιβάλλον μπορεί να είναι διαθέσιμο σε εκείνον. Μπορεί ακόμα να μην έχει εμπιστοσύνη στο πώς να πάρει μία απόφαση αλλά και πώς να διαμορφώσει σχέσεις που θα μπορούν να επιβιώσουν δύσκολα συναισθήματα που προκαλούνται από διαφωνίες ή διαμάχες. Όταν ένα παιδί λαμβάνει αντικρουόμενα μηνύματα από το περιβάλλον του - όπως θα έκανε οποιοσδήποτε- βρίσκει τρόπους να γεφυρώσει το κενό και να ελέγξει την ένταση που αισθάνεται δημιουργώντας μια "ιστορία", όπως "ήταν δικό μου λάθος", "δεν ενδιαφέρονται για μένα" κ.λπ., παίρνοντας τη μία πλευρά της σύγκρουσης παραμελώντας την άλλη ή αποσύροντας την εμπιστοσύνη του στο περιβάλλον για καθοδήγηση και υποστήριξη συλλήβδην. Αυτό το αφήνει να αισθάνεται ευάλωτο στη ζωή του, καθώς όχι μόνο έχει μάθει ότι δεν υπάρχει κανένας αξιόπιστος άνθρωπος να εμπιστευτεί, αλλά, επίσης, εσωτερικεύοντας την προαναφερθείσα δυναμική, δεν είναι σε θέση να εμπιστευτεί τον ίδιο του τον εαυτό! Δεν είναι τυχαίο ότι ορισμένοι άνθρωποι αναπτύσσουν συγκεκριμένες ασθένειες, τόσο σωματικές όσο και ψυχικές, και άλλοι άνθρωποι διαφορετικές. Ή για να το πούμε καλύτερα, κάθε ψυχική ασθένεια, κάθε συμπεριφορά που υιοθετούμε, κάθε στρατηγική που χρησιμοποιούμε για να αντιδράσουμε στη ζωή είναι ο δικός μας μοναδικός τρόπος να ανταποκριθούμε στις εμπειρίες της ζωής μας. Στο παραπάνω παράδειγμα το άτομο δεν έχει επιλύσει και, ως εκ τούτου, δεν έχει μάθει πώς να επιλύει δύσκολες καταστάσεις και τα συναφή συναισθήματα, συμπεριλαμβανομένης και της ανάληψης την ευθύνης για το κόστος μίας επιλογής. Είναι πιο πιθανό ότι είτε θα το "καταπιεί "είτε ότι "δε θα το αγγίξουν" αυτά τα συναισθήματα ως μηχανισμός αντιμετώπισης συγκρουόμενων (τόσο εσωτερικών όσο και εξωτερικών) απαιτήσεων. Εδώ είναι, οι "υψηλές" και "χαμηλές" διαθέσεις. Φανταστείτε ότι πρόκειται να ανεβείτε σε ένα βουνό. Δεν το έχετε κάνει πριν και, φυσιολογικά, μπορεί να αισθάνεστε φοβισμένοι και, ταυτόχρονα, ενθουσιασμένοι, καθώς αυτό θα είναι κάτι νέο. Αν ξεκινήσετε την αναρρίχηση και τα πράγματα είναι πιο δύσκολα από ό, τι νομίζατε ότι θα ήταν, τότε τι θα κάνατε; Μια πιθανή ενήλικη (ώριμη) αντίδραση θα ήταν να αισθανθείτε λυπημένοι που δεν εκπληρώσατε την επιθυμία σας, αλλά θα εξακολουθούσατε να επαινείτε τον εαυτό σας για την προσπάθεια που έκανε και ίσως να τον ενθαρρύνετε να το ξανακάνει στο μέλλον. Ένα άλλο άτομο μπορεί να εγκαταλείπε την προσπάθεια και να κατηγορούσε βάναυσα τον εαυτό του ότι είναι δειλός, επειδή δεν προσπάθησε αρκετά κλπ. ή θα μπορούσε να συνεχίσει την αναρρίχηση χάνοντας την επαφή με το φόβο, τον τρόμο, την κόπωση και την αδυναμία του, με αποτέλεσμα να υπερεκτιμήσει τις ικανότητές του και ενδεχομένως να πιθανόν να καταλήξει να τραυματιστεί. Αυτό είναι σε πολύ γενικούς όρους το δίπολο μεταξύ "υπερ-επίτευξης" και "κάτω από πίεση". Στην πραγματικότητα, πολλοί επιτυχημένοι επαγγελματίες είναι λειτουργικά διαγνωσμένοι ή μη διαγνωσμένοι διπολικοί που έχουν παγώσει τα συναισθήματά τους και αισθάνονται μόνο ζωντανοί όταν επιτύγχάνουν. Ότιδήποτε άλλο είναι μια μισητή αποτυχία από την οποία προσπαθούν να φύγουν με κάθε κόστος. Η συνεργασία με ανθρώπους σε βαθύ, ψυχικό επίπεδο μπορεί να έχει δυσκολίες από μόνη της κατά περιόδους. Δουλεύοντας, όμως, με κάποιον που παρουσιάζει ισχυρά διπολικά χαρακτηριστικά μπορεί να είναι ακόμη πιο δύσκολο, καθώς η αίσθηση είναι ότι δεν υπάρχει σταθερό έδαφος, υπάρχει είτε πέταγμα είτε υπέδαφος; δεν υπάρχει σταθερότητα, καμία ελπίδα, δεν υπάρχει κάτι ασφαλές για να στηριχθεί και να γείωσει τον εαυτό του πάνω. Όσο τρομακτικό ή δύσκολο μπορεί να είναι αυτό, είναι τελικά η πραγματικότητα που όλοι μας ζούμε σε κάποιο βαθμό. Τίποτα δεν παραμένει αναλοίωτο. Οι σχέσεις τελειώνουν, οι δουλειές αλλάζουν, ο κόσμος αλλάζει και αυτό μπορεί να είναι πιο δύσκολο για μερικούς ανθρώπους από άλλους. Οι άνθρωποι που είναι υπερβολικά προσκολλημένοι στη σταθερότητα ή δεν την έχουν βιώσει ποτέ ως τέτοια, θα τείνουν να υποφέρουν περισσότερο. Όλοι χρειαζόμαστε ένα επίπεδο σταθερότητας για να οικοδομήσουμε τη ζωή μας, αλλά αν δώσουμε υπερβολική έμφαση στη σταθερότητα και την ζητήσουμε σε μέρη (ή ανθρώπους) που δεν μπορούν να την παράσχουν, τότε αυτό μπορεί να γίνει πρόβλημα. Η μεγαλύτερη πρόκληση για τους ανθρώπους είναι να συνειδητοποιήσουν ότι τελικά οι απαντήσεις (άρα και η υποστήριξη) βρίσκονται κυρίως μέσα μας, αν "σκάψουμε" αρκετά βαθιά στις καρδιές και την ύπαρξή μας. Υπάρχουν μερικοί παράγοντες που λειτουργούν ως φάροι για μένα όταν πρόκειται για ακραίες καταστάσεις της ύπαρξης γενικά, όχι μόνο για την διπολική. Ακολουθήστε τη δική σας αλήθεια Το αντίδοτό μου ή καλύτερα το μονοπάτι που επέλεξε να ακολουθήσει η ψυχή μου είναι αυτό της ειλικρίνειας, της ελευθερίας και της γείωσης. Μόνο όταν βρούμε τη δική μας φωνή, τη δική μας αλήθεια, τη δική μας δύναμη σε κάθε κατάσταση μπορούμε να νιώσουμε σαν 'στο σπίτι' μας και να χαλαρώσουμε. Για μερικούς ανθρώπους αυτό απαιτεί εκπαίδευση, καθώς μπορεί να μην έχουν συνηθίσει να εμπιστεύονται και να δίνουν 'δίκιο' στη φωνή της αλήθειας τους. Υπάρχει μεγάλη γενναιότητα και κίνδυνος όταν κάποιος στέκεται ειιλικρινής απέναντι στην αλήθεια και στις ανάγκες του, ενώ το πιθανό κόστος μπορεί να είναι οδυνηρό, όμως, λιγότερο σημαντικό από τα οφέλη. Μερικές φορές η ίδια η φωνή μπορεί να ακούγεται συγκεχυμένη και ασαφής και αυτό είναι εντάξει: οι αποφάσεις συχνά φέρνουν συγκρουόμενες επιλογές και συναισθήματα μαζί τους. Η παραμονή στη σύγκρουση θα βοηθήσει στην αποσαφήνιση των αξιών σας, αυτό που είναι πραγματικά σημαντικό για εσάς. Όταν έρθει αυτή η σαφήνεια, τότε να είστε έτοιμοι ότι θα αντέξετε να διαταραχτεί η παλιά σας ζωή και να 'μετακινήσετε βουνά'. Κάντε τη φωνή σας να ακουστεί Συχνά αισθανόμαστε ότι πρέπει να αντιμετωπίσουμε δύσκολες καταστάσεις μόνοι μας και υποχωρούμε στις σπηλιές μας. Το μοίρασμα των δυσκολιών μας μπορεί να βοηθήσει με δύο τρόπους, πρώτον, με την αίσθηση ότι αξίζει να ακουστούμε καθώς ακούμε τον εαυτό μας να περιγράφει τις προκλήσεις μας και, δεύτερον, με τη λήψη συμβουλών, πληροφοριών ή κάτι άλλου από κάποιον άλλο που είναι πιο αποστασιοποιημένος και ενδεχομένως πιο αντικειμενικός από εμάς. Άνευ όρων αγάπη και αυτο-φροντίδα Η μανία και η κατάθλιψη είναι και οι δύο σκληρές καταστάσεις. Υπάρχει μια κατάσταση, μια απαίτηση, μια ανάγκη που είναι τόσο δύσκολη για τον άνθρωπο που θα πρέπει να απομακρυνθεί από το κέντρο του (αν ξέρει καν πού είναι αυτό) προς στα βασανιστήρια της κόλασης ή στους ουρανούς του παραδείσου, όπου αισθάνεται ανέγγιχτος. Και στις δύο περιπτώσεις υπάρχει πολύ λίγη αγάπη, υπάρχει μόνο επιβίωση από τη μια κατάσταση στην άλλη, περιμένοντας να περάσει ο χρόνος σαν να βλέπει κανείς μια ταινία χωρίς να την καταλαβαίνει ή να συμμετέχει ενεργά με οποιονδήποτε τρόπο. Τι μπορεί να συμβεί αν προσπαθήσουμε να εμφυσήσουμε αγάπη σε κάθε βήμα αυτού του ταξιδιού; Γνωρίζω ότι αυτό είναι ευκολότερο να λέγεται παρά να γίνεται, ειδικά για τους ανθρώπους που έχουν ζήσει το μεγαλύτερο μέρος της ζωής τους νιώθοντας ότι υπάρχει κάτι λάθος με αυτούς ή ότι έχουν κάνει πάντα κάτι λάθος για να κατηγορηθούν. Εκπαιδεύστε τον εαυτό μας στιγμή τη στιγμή, μέρα με τη μέρα, εβδομάδα την εβδομάδα ότι είστε αρκετοί, κάνετε το καλύτερό σας ανά πάσα στιγμή, αξίζει να αγαπιέστε κάθε στιγμή χωρίς "αλλά". Είστε άνευ όρων άξιοι αγάπης, τελεία, χωρίς λόγο, μόνο γιατί υπάρχετε, μόνο για το ποιοι είστε στο σύνολό σας. Έχω πλήρη επίγνωση ότι για μερικούς ανθρώπους μπορεί να ακούγονται ασυναρτησίες, αλλά είναι στην πραγματικότητα αλήθεια. Είναι όταν χάνουμε την επαφή μας με αυτή την αλήθεια που αρχίζουμε να κρίνουμε σκληρά τους εαυτούς μας και τους κατηγορούμε για όλα όσα ''πηγαίνουν λάθος", ακόμα κι αν δεν είναι δικό μας λάθος ή είναι πέρα από τον έλεγχό μας. Γνωρίζετε την προσπάθεια και την εκπαίδευση που απαιτείται για έναν αθλητή να γίνει πρωταθλητής; Αυτή είναι η δέσμευση και η προσπάθεια που πρέπει να δείξουμε σε διαρκή βάση για την αυτο-φροντίδα και την αγάπη του εαυτού μας. Η αγάπη δεν είναι δεδομένη, είναι ενέργειες προς τον εαυτό μας κάθε μέρα! Η παιδική ηλικία μας μορφώνει τόσο ευχάριστα όσο και δύσκολα αυτό που έχουμε γίνει, το πώς αλληλεπιδράμε με τον κόσμο και πώς δημιουργούμε τη ζωή μας. Η βαθιά γνωριμία με τον εαυτό μας είναι το πρώτο βήμα της αλλαγής αυτού που είναι δυσλειτουργικό μέσα μας και μας κρατά πίσω. Οι όποιες εμπειρίες έχουν διαμορφώσει τη ζωή μας μέχρι στιγμής, ας μην τους επιτρέψουμε να διαμορφώσουν και το μέλλον μας... Με αγάπη, Πάναγιώτης |
Παναγιώτης ΓουμαλάτσοςΨυχοθεραπευτής, Transformational Coach και Archives
March 2023
Categories |
RSS Feed