Αγαπητέ αναγνώστη,
Αισθάνομαι και με την τελευταία έκλειψη σελήνης στις 21/1 ότι συμβαίνουν διαρκώς πράγματα που μας αναστατώνουν, που έρχονται σαν να χρειάζεται να εξετάσουμε με καινούργια ματιά δικές μας θέσεις και συμπεριφορές αλλά και καταστάσεις που συμβαίνουν. Γράφω κυρίως αφουγκραζόμενος προσωπικά και συλλογικά βιώματα που παρατηρώ να συμβαίνουν την ίδια χρονική περίοδο και αφορούν στα ίδια ή συγγενικά θέματα. Φυσικά η εμπειρία του καθενός είναι μοναδική και εμπιστεύομαι ότι ο καθένας συνδέεται και παίρνει αυτό που χρειάζεται από ο,τιδήποτε συμβαίνει γύρω του. Τις τελευταίες μέρες παρατηρώ τη δυσκολία που έχουμε οι άνθρωπιοι σε σχέση με την εξάρτηση και ανεξαρτησία από κάτι, μπορεί αυτό να είναι μία συνήθεια π.χ. η χρήση ουσιών ή από κάποιον π.χ. μια σχέση κλπ. Θεωρώ ότι για ο,τιδήποτε κάνουμε οι άνθρωποι -ακόμα και καταστρεπτικό- υπάρχει ένας λόγος. Ικανοποιούμε μια επιθυμία, μια ανάγκη, ένα `θέλω`, απαντάμε σε μια συναισθηματική κατάσταση ή σε μια εξωτερική κατάσταση κ.ό.κ. Ένα πολύ γνωστό παράδειγμα είναι όταν αισθανόμαστε θλίψη ή μοναξιά που για να νιώσουμε καλύτερα ή για να `καλύψουμε το κενό` μπορεί να φάμε κάτι συγκεκριμένο που θα μας γεμίσει όπως π.χ. πίτσα ή σοκολάτα. Αντίστοιχα, αν είχαμε μια δύσκολη και στρεσογόνα μέρα μπορεί να θέλουμε να πιούμε αλκοόλ ή να καπνίσουμε για να ηρεμήσουμε και να χαλαρώσουμε. Δεν προσάπτω καμία αξιολογική χροιά στα παραδείγματα και τις συνήθειες που χρησιμοποιώ. Όλοι κάνουμε ο,τι καλύτερο μπορούμε την κάθε δεδομένη χρονική στιγμή. Στο βαθμό, λοιπόν, που συνδέουμε συστηματικά μια συναισθηματική κατάσταση ή ένα ερέθισμα με μια συγκεκριμένη απάντηση ή πράξη, τότε δημιουργείται μια σχέση εξάρτησης. Σαφώς και υπάρχουν βαθμίδες εξάρτησης όπως και διαφορετικά μέσα π.χ. η σωματική, η συναισθηματική κλπ. Η σχέση αυτή εξυπηρετεί, λοιπόν, μια λειτουργία, κάτι προσφέρει στο άτομο για να συνεχίσει να ζεί τη ζωή του όπως εκείνο νομίζει καλύτερα. Αν αυτή η σχέση διαταραχθεί, τότε το άτομο μπορεί να βρεθεί σε σύγχυση και ενδεχομένως να αναζητήσει να δημιουργήσει μια αντίστοιχη σχέση κάπου αλλού. Στην περίπτωση εξαρτησιακής σχέσης μεταξύ ανθρώπων βλέπουμε άτομα να έλκονται και να δημιουργούν διαρκώς σχέσεις με άτομα που φέρουν παρόμοια χαρακτηριστικά (βέβαια δεν είναι οι ίδιοι άνθρωποι). Σ αυτές τις σχέσεις, ο ρόλος που μπορεί να παίρνουν, η έκβαση της σχέσης και το πώς μπορεί να αισθάνονται στη σχέση μπορεί να αποτελούν γνώριμο πεδίο που τους προσφέρει μια αίσθηση ασφάλειας, οικειότητας και σιγουριάς όχι μόνο για τον εαυτό τους αλλά και για τη ζωή εν γένει. Μια κάπως τέτοια εξαρτησιακή σχέση μπορεί να είναι η σχέση των γονέων με τα παιδιά τους δεδομένου ότι τα παιδιά όσο είναι μικρά σε ηλικία εξαρτώνται από τους γονείς για την επιβίωσή τους. Αν μια τέτοια σχέση συνεχιστεί σε πρακτικό και συναισθηματικό επίπεδο και απο τις δύο πλευρές όταν τα παιδιά ενηλικιωθούν τότε μπορεί γίνει προβληματική κυρίως για το παιδί γιατί θα δυσκολευτεί να ενηλικιωθεί. Συχνά χρησιμοποιούμε τον όρο 'ανεξαρτητοποίηση' για να περιγράψουμε την ενηλικίωση, υπονοόντας ουσιαστικά ότι κάποτε ήμασταν εξαρτημένοι από κάποιους και θέλουμε να ανεξαρτητοποιηθούμε, να αποκτήσουμε δηλαδή περισσότερη, αν όχι απόλυτη ελευθερία κινήσεων, μακριά από τη σχέση ανάγκης και αιτίου και αποτελέσματος, δηλαδή έχουμε μια ανάγκη και περιμένουμε ο άλλος να μας την καλύψει ή περιμένουμε ο άλλος να μας κάνει να νιώσουμε καλά ή με ένα συγκεκριμένο τρόπο. Νομίζω ότι πρόκειται για ένα από τα πιό δύσκολα έργα στη ζωή ενός ανθρώπου, όχι τόσο για το ακατόρθωτο της εκπλήρωσής του όσο για το βαθμό συνθετότητάς του. Προυποθέτει κάποιος να συνειδητοποιήσει σε τί είδους σχέσεις βρίσκεται ή με τί συμπεριφορές ενεργεί, την έκταση των επιπτώσεων στον ίδιο και τη ζωή του, το αν έχει τη δύναμη και τους αναγκαίους πόρους για να αλλάξει, τις επιπτώσεις των αλλαγών στους άλλους, το χάραγμα και καθορισμό μιας άγνωστης, νέας πορείας προς το τί είναι ανεξαρτησία για τον ίδιο και τελικά το περπάτημα αυτής της πορείας με τις δυσκολίες και τις επιτυχίες, με τις χαρές και τους φόβους που μπορεί να έχει. Αλλά τί είναι ουσιαστικά η ανεξαρτησία; Είδαμε το πώς σχετίζεται με την εξάρτηση αποτελώντας τον αντίθετο πόλο της ως προς την δυνατότητα ή μη ελεύθερων επιλογών. Θα μπορούσε όμως να αποτελεί μια συνεχή βιωμένη κατάσταση στα πλαίσια της ζωής σε μια κοινωνία; Μέρος της ενηλικίωσης (από την πλευρά της ψυχοθεραπείας τουλάχιστον) είναι η αποδοχή και η εφαρμογή της αλληλοεξάρτησης (interdependence) . Αν το σκεφτούμε στην πιό πρακτική του μορφή, διαπιστώνουμε ότι καθημερινά για το φαγητό μας (καλλιέργια, συγκομιδή, διανομή, μαγείρεμα), την υγιεινή μας (συλλογή σκουπιδιών, γιατροί κλπ), την υγεία μας κ.ό.κ. χρειαζόμαστε ο ένας τον άλλον. Ο καθένας εξυπηρετεί μία -ισότιμη στα δικά μου μάτια- λειτουργία ως μέρος ενός συνόλου, όπως τα όργανα, οι μύες, τα κόκαλα, το αίμα, οι φλέβες κλπ σε ένα σώμα δουλεύουν όλα μαζί σε συνεργασία για την καλή λειτουργία και ευημερία του. Το ίδιο συμβαίνει για ο,τιδήποτε θεωρούμε ως σύνολο που αποτελείται από μέρη, μία οικογένεια, μία φυλή, μία κοινωνία, μία πόλη, μία χώρα, μία ήπειρος, ένας πλανήτης κ.ό.κ. Με ψυχολογικούς (και πνευματικούς όρους) οι θέσεις 'εξάρτησης' και 'ανεξαρτησίας' αποτελούν το ίδιο με τη θέση 'παιδιού' ή 'γονέα', δηλαδή περιγράφουν μονομερώς μία σύνθετη κατάσταση, τον άνθρωπο και τη ζωή του. Η 'αλληλεξάρτηση' και κατ' αντιστοιχία η θέση του 'ενήλικα' -πάλι στα δικά μου μάτια- προσφέρουν τη εμπειρική δυνατότητα άρα και τον χώρο ελευθερίας σε όλους μας να είμαστε πότε το ένα το άλλο, πότε πάροχοι, πότε δέκτες, πότε παιδιά, πότε γονείς, πότε υποστηρικτικοί, πότε υποστηριζόμενοι. Ενδεχομένως να το κάνουμε αλλά λίγο το συνειδητοποιούμε και πόσο μάλλον το παραδεχόμαστε. Απαραίτητη δε προϋπόθεση είναι η συμφωνία ότι όλοι παίζουμε το ίδιο παιχνίδι... Με αγάπη, Παναγιώτης
0 Comments
Leave a Reply. |
Παναγιώτης ΓουμαλάτσοςΨυχοθεραπευτής, Transformational Coach και Archives
March 2023
Categories |
Proudly powered by Weebly