Αγαπητέ αναγνώστη,
Αυτό το κείμενο αφορά σε ένα θέμα που εμφανίζεται συχνά στο νού μου αλλά και σε ζητήσεις με ανθρώπους τελευταία. Ο δυτικός τρόπος ζωής είναι βασισμένος σε ένα μεγάλο βαθμό στη σημασία της γνώσης. Πάμε στα πανεπιστήμια για να σπουδάσουμε, κάνουμε μετεκπαιδεύσεις, διαβάζουμε βιβλία, πηγαίνουμε σε διαλέξεις κ.ά ή δεν κάνουμε τίποτα απο αυτά γιατί ξέρουμε αρκετά και δεν θέλουμε να μάθουμε άλλα. Η απόκτηση γνώσης μας βοηθάει στο να βρούμε, να διατηρήσουμε και να εξελιχθούμε σε μια δουλειά, στο να γίνουμε σημαντικοί στο θέμα ενασχόλησής μας, στο να κατανοήσουμε καλύτερα το πώς λειτουργεί αυτό το πολύπλοκο πεδίο που ονομάζουμε κόσμος αλλά και άνθρωπος, ανθρώπινες κοινωνίες, ζωικό βασίλεια, μηχανήματα, σύμπαν κλπ. Τί είναι όμως στα αλήθεια η γνώση; Στην επιστήμη, στη φιλοσοφία, στην τέχνη και στις διάφορες πρακτικές, η γνώση συλλέγεται ή δημιουργείται απο την συνεχή παρατήρηση, δοκιμή (πείραμα) και εφαρμογή. Είναι το απόσταγμα δηλαδή μιας ενεργής, συστηματικής διαδικασίας που ουσιαστικά αυτό που συλλέγεται ως πληροφορία γίνεται αρχή, αξίωμα, οργανωμένο σύστημα πληροφοριών. Βάση αυτών των πληροφοριών (αισθητηριακών και νοητικών) και της αξιολόγησής τους ερμηνεύουμε και κατ'επέκταση σχετιζόμαστε με τον κόσμο. Για παράδειγμα, ξέρουμε ότι αν βάλουμε το χέρι μας σε ένα πολύ ζεστό αντικείμενο θα καεί. Άρα σε ένα βαθμό ξέρουμε ότι εμείς και ο κόσμος λειτουργούμε με συγκεκριμένους τρόπους, αυτούς που υποδεικνύει η γνώση. Με την γνώση σε ένα μεγάλο βαθμό έχουμε καταφέρει να ελέγχουμε τον εαυτό μας (ασθένειες κ.ά) και τον κόσμο (αντιμετώπιση καιρικών συνθηκών κ.ά.). Μας δίνει, δηλαδή, τη δυνατότητα και τη δύναμη να προβλέψουμε τα αποτελέσματα πράξεων και συνθηκών ώστε να δρούμε με τον καλύτερο δυνατό τρόπο για εμάς, αρχικά για να επιβιώσουμε και επακόλουθα για να ζήσουμε με τον τρόπο που επιλέγει ο καθένας, Μήπως όμως η γνώση δεν είναι τίποτα άλλο απο κατασταλαγμένη εμπειρία; Πριν τα οργανωμένα συστήματα γνώσης (σχολεία, σχολές, πανεπιστήμια, κολλέγια, ινσιτούτα κλπ) οι άνθρωποι είχαν απευθείας εμπερία με το περιβάλλον τους. Η γνώση ήταν προφορική και μεταφερόταν μέσω του άμεσου βιώματος. Για παράδειγμα, αν ένας πατέρας ήθελε να μάθει στο παιδί του ή σε κάποιον άλλον στην κοινότητα πώς να κυνηγάει για να τραφεί, τότε θα τον έπαιρνε μαζί του στο κυνήγι και θα του μάθαινε τους τρόπους που ο ίδιος ήξερε, ανεξάρτητα με το πόσο πετυχημένοι ήταν. Αν δεν υπήρχε ο πατέρας τότε κάποιος έμπειρος και γνώστης απο την κοινότητα θα μάθαινε στον εκκολαπτόμενο κυνηγό. Σαφώς και η γνώση έχει απελευθερώσει πολλές δυνατότητες και οι άνθρωποι έχουμε πρόσβαση σε πληροφορίες που παλαιότερα θα ήταν αδύνατον να μάθουμε. Η πρόθεσή μου εδώ δεν είναι να δαιμονοποιήσω την γνώση, αλλά με γνώμονα το τεράστιο πεδίο της ζωής να θέσω το ερώτημα της σχέσης εμπειρίας και γνώσης. Η γνώση κατα κύριο λόγο σχετίζεται με το μυαλό με την έννοια ότι για την επεξεργασία σύνθετων πληροφοριών χρειάζονται οι πολύπλοκες και υπολογιστικές ικανότητες και λειτουργίες του νού. Για παράδειγμα, εάν επιθυμούμε να πετύχουμε ενα συγκεκριμένο αποτέλεσμα τότε θα πρέπει να συλλέξουμε και να εφαρμόσουμε συγκεκριμνένη γνώση, δηλαδή τρόπους, ιδέες και πράξεις για να το πετύχουμε. Αντίθετα ή καλύτερα συμπληρωματικά η εμπειρία σχετίζεται περισσότερο με την καρδιά, με το άγνωστο, με την εμπιστοσύνη στο καινούργιο. Η εμπειρία ή το βίωμα ξαφνιάζει γιατί δεν αφορά τόσο στο αναμενόμενο και στο γνωστό αλλά στο άγνωστο και το καινούργιο, κάτι που δεν προϋπάρχει σαν πληροφορία. Στο παραπάνω παράδειγμα για την επίτευξη ενός στόχου, εάν η γνώση που εφαρμόζουμε δε φέρει το επιθυμητό αποτέλεσμα, τότε θα πρέπει να την ανανεώσουμε, να αναζητήσουμε δηλαδή καινούργιες πληροφορίες που θα μας βοηθήσουν προς το στόχο μας. Με ένα πιο συγκεκριμένο παράδειγμα, εάν έχουμε συνέντευξη για μια δουλειά που θέλουμε να κάνουμε, τότε μπορούμε να προετοιμαστούμε γι' αυτήν μελετώντας, διαβάζοντας, δουλεύοντας τα επίπεδα άγχους και αυτοπεποίθησής μας ώστε να αυξήσουμε τις πιθανότητες για να την πάρουμε. Σαφώς υπάρχουν παράγοντες που είναι πέραν απο τον ελεγχό μας, όπως το γεγονός ότι δεν ξέρουμε ποιοί άλλοι είναι υποψήφιοι για τη θέση, ποιά τα κριτήρία της επιλογής κλπ. Όση γνώση και αν έχουμε αποκτήσει πριν, εάν κατα τη διάρκεια της συνέντευξής μας δεν εφαρμοστεί ή δεν ξέρουμε να απαντήσουμε σε μια ερώτηση ή μας έχει καταβάλλει το άγχος, τότε το αποτέλεσμα της συνέντευξης δεν θα είναι το επιθυμητό. Δηλαδή, η ίδια η εμπειρία της συνέντευξης δείχνει εάν εφαρμόσαμε τα όσα μάθαμε ή πρέπει να μάθουμε και άλλα για να επιτύχουμε τελικά το στόχο μας. Εάν επεκτείνουμε αυτή τη σκέψη σε όλο το πεδίο της ζωής, τότε αντιλαμβανόμαστε ότι η γνώση διαδέχεται την εμπερία σε μια διαρκή σχέση εφαρμογής και ανατροφοδότησης (βιώνουμε, μαθαίνουμε, βιώνουμε κλπ). Η προσδοκία για ένα συγκεκριμένο αποτέλεσμα απο τους ανθρώπους, τις σχέσεις, τη ζωή κλπ προκύπτει απο την μηχανική αντίληψη του κόσμου ότι πρέπει να συμπεριφέρεται με ενα συγκεκριμένο τρόπο, αυτόν που ξέρουμε, μας βολεύει, μας ταιριάζει κλπ. Για παράδειγμα, είναι σαν να προσδοκούμε ότι οι πωλητές σε ένα ζαχαροπλαστείο θα πρέπει πάντα να είναι χαμογελαστοί με όλους, αγνοώντας ότι ίσως να βιώνουν μια απώλεια ή κάτι δύσκολο που δεν είναι ταιριαστό με τη δική μας κατάσταση ή προσδοκία. Φυσικά όλοι έχουμε επιθυμίες για το πώς θα θέλαμε να είναι τα πράγματα, αλλά αυτό δε σημαίνει ότι τα πραγματα θα είναι όπως τα επιθυμούμε. Η εμπειρία προυποθέτει σε ένα βαθμό ένα άφημα στο άγνωστο, σε αυτό που μπορεί να συμβεί σε ένα πείραμα, σε μια διάδραση και δεν το είχαμε σκεφτεί ή προβλέψει πρίν ή δεν συνάδει με την προσδοκία που είχαμε απο εμάς και τον κόσμο. Και εκεί ακριβώς αρχίζει το 'θαύμα', η επαφή με ένα μεγαλυτερο πεδίο γνώσης (και εμπειρίας) που ξεπερνά αυτό που ξέρουμε ήδη για εμάς και τη ζωή και μας καλεί να αφεθούμε (χωρίς απαραίτητα να είναι εύκολο) σε κάτι μεγαλύτερο (ανώτερος εαυτός, πνευματικότητα, θεός δική σας η επιλογή της ονομασίας). Για κάποιους αυτή η ανάπτυξη, το 'μεγαλύτερο' που συνδυάζει άγνωστο, χαρά και σοφία είναι τρόπος και σκοπός ζωής, για κάποιους άλλους δεν υπάρχει τίποτα άλλο πέραν απο αυτό που ήδη ξέρουν και έχουν βιώσει. Πρόκειται για μια ακόμη προσωπική επιλογή.. Με αγάπη, Παναγιώτης
0 Comments
Leave a Reply. |
Παναγιώτης ΓουμαλάτσοςΨυχοθεραπευτής, Transformational Coach και Archives
March 2023
Categories |
Proudly powered by Weebly