Αγαπητέ αναγνώστη,
Το θέμα αυτού του άρθρου θεωρώ ότι είναι ιδιαίτερα σημαντικό καθώς 'κρύβεται' πίσω από πολλά άλλα θέματα που έχω συζητήσει προηγούμενα. Το συναίσθημα του φόβου, της διαχείρισης και αντιμετώπισής του, της κατανόησης και της επίλυσής του είναι ιδιαίτερα επίκαιρο ειδικά με την άνοδο του φασισμού αλλά και στον κόσμο της αυτοβελτίωσης όπου φόβος είναι το 'κακό' εκείνο συναίσθημα που πρέπει να ξεπεράσει κάποιος για να είναι ελεύθερος και να δημιουργήσει τη ζωή που θέλει. Παρόλο που μέρος αυτής της πρότασης μπορεί να μην είναι λανθασμένο, η εμμονή με την οποία κάποιοι την υπερασπίζονται μπορεί να καλύπτει άλλα πράγματα. Στην ψυχική υγεία τα συναισθήματα θεωρούνται πληροφορίες για το πώς συνδεόμαστε με τον εαυτό και με το περιβάλλον μας. Για παράδειγμα, χαιρόμαστε όταν κάτι μας είναι πολύ ευχάριστο και λυπούμαστε όταν κάτι το βιώνουμε ως πολύ δυσάρεστο. Ο φόβος επιτελεί την λειτουργία του να μας ειδοποιεί για την παρουσία κινδύνου ώτσε να δράσουμε με τρόπο τέτοιο ώστε να διατηρηθούμε σε μια κατάσταση ασφάλειας. Εάν δεν αισθανόμασταν φόβο, τότε πολύ πιθανό να σκοτωνόμασταν περνώντας ένα δρόμο με αυτοκίνητα ή να χτυπάγαμε σε διάφορα αντικείμενα που θα συναντούσαμε μπροστά μας. Σε ένα βαθμό, λοιπόν, ο φόβος συμβάλει ως σύμμαχος στην επιβίωση και εξέλιξή μας έχοντας μια σημαντική χρησιμότητα. Ο βαθμός και ο τρόπος που κάθε ανθρώπινος οργανισμός ενεργοποιεί ή χρησιμοποιεί αυτό το συναίσθημα ποικίλλει και διαμορφώνεται ως τέτοιος από διάφορους λόγους. Ως ψυχοθεραπευτής είναι αδύνατον να μην κάνω αναφορά στα πρώτα χρόνια της ζωής ενός ανθρώπου όπου μαθαίνει από το περιβάλλον του τί είναι επικίνδυνο, τί να προσέχει και τί να εμπιστεύεται. Μαθαίνει πώς να χρησιμοποιεί ένα μαχαίρι, την ηλεκτρική κουζίνα, πώς να προστετεύεται από ένα ζώο κλπ. Όπως όλα τα συναισθήματα έτσι και ο φόβος δημιουργούνται βάση των προηγούμενων εμπειριών μας και των πληροφοριών που έχουμε για τον κόσμο. Για παράδειγμα, εάν μια μητέρα φοβάται τα σκυλιά (επειδή ίσως κάποτε να την είχε δαγκώσει ένα σκυλί) τότε μπορεί να μάθει στο παιδί της ότι τα σκυλιά είναι επικίνδυνα και να τα φοβάται και το ίδιο. Η εμπειρία του παιδιού όμως μεγαλώνοντας μπορεί να είναι διαφορετική και έτσι να πλησιάζει τα σκυλιά με περιέργεια μαθαίνοντας ποιά ή πώς μπορεί να είναι επικίνδυνα. Αιτία του φόβου μπορεί επίσης να είναι και η συνάντηση με το άγνωστο, όταν ζούμε, δηλαδή, μια πρωτόγνωρη εμπειρία όπου το μυαλό μας επιστρατεύει ό,τι σχετικές πληροφορίες διαθέτει για να υπολογίσει και να προλάβει τυχόν 'βλάβες' ή 'απώλειες' στο σύστημά μας, π.χ. πόνο κλπ. Το μυαλό 'γεμίζει', δηλαδή, τον όποιο κενό χώρο πληροφοριών (ή επεξεργασίας νέων πληροφοριών) με ό,τι πληροφορίες (σενάρια) διαθέτει ήδη και μπορεί να δημιουργήσει προκειμένου ως χαρτογραφημένο πεδίο να προετοιμάσει το σύστημά μας για το τί μπορεί να συμβεί και άρα να επιλέξουμε την πιό 'συμφέρουσα' δράση. Η ένταση, λοιπόν, του βιώματος ενός συναισθήματος είναι μία συνάρτηση των εμπεριών, των γνώσεων, των αναμνήσεων, δηλαδή, και των πληροφοριών που έχει αποθηκευμένα ένας άνθρωπος για το συγκεκριμένο πράγμα, καθώς και των μέσων που πιστεύει ότι διαθέτει για την αντιμετώπιση του. Για παράδειγμα, εάν ένας σκύλος επιχειρήσει να επιτεθεί σε έναν άνθρωπο, η διαθεσιμότητα και η χρήση ενός ξύλου μπορεί να αποτελέσουν προστατευτικό και αποτρεπτικό παράγοντα για την επίθεση. Υπάρχει όμως και η περίπτωση ένας άνθρωπος να μην βλέπει ή να μην ξέρει πώς να χρησιμοποιήσει το ξύλο άρα και να συνεχίσει να αισθάνεται ανυπεράσπιστος απέναντι στην επικείμενη επίθεση. Ανάλογα με τη παρουσία των παραγόντων αυτής της συνάρτησης επιλέγεται, σχεδόν αυτόματα, από τον οργανισμό η καλύτερη δυνατή λύση για την διαχείριση και επίλυσή του ωστέ ο οργανισμός να παραμείνει ασφαλής (άρα και ζωντανός). Σε άυλους κινδύνους, οι παράγοντες τις ίδιας συνάρτησης μπορεί να περικλέκονται λίγο παραπάνω. Ο φόβος μιας αρρώστιας, για παράδειγμα, μπορεί να σχετίζεται με το φόβο του θανάτου, με το φόβο της μαθημένης αβοηθησίας, με το φόβο της μοναξιάς κ.ά. Ανεξάρτητα με τη γνώμη, τις πληροφορίες ή την προσωπική εμπειρία που έχει ο καθένας, όταν κάποιος αισθάνεται κάτι, π.χ. φόβο, για εκείνον είναι αληθινό και ώς τέτοιο οφείλουμε να το αντιμετωπίσουμε εάν θέλουμε να σταθούμε ειλικρινείς απέναντι στο συγκεκριμένο άνθρωπο. Πιθανοί τρόποι αντιμετώπισης του φόβου μπορεί να είναι η μάχη (fight), η αποφυγή (flight), ή η 'παράλυση' και παρατεταμένη απραξία καθώς ο άνθρωπος μπορεί να αισθάνεται ότι δε μπορεί να διαχειριστεί και να 'επιβιώσει' τον φόβο, οπότε και δεν τον αντιμετωπίζει. Η αντιμετώπιση ενός φόβου προυποθέτει εκτός από κουράγιο και θάρρος, την απόφαση ότι τα οφέλη που θα αποκομίσει το άτομο θα είναι περισσότερα από αυτά που θα χάσει από τα να μην κάνει τίποτα αλλά και την πεποίθηση ότι διαθέτει τους απαραίτητους πόρους να τον αντιμετωπίσει (δύναμη, στήριξη κλπ). Και κάπως έτσι γυρνάμε σαν το φίδι που δαγκώνει την ουρά του, από εκεί ακριβώς που ξεκινήσαμε, από το τί έχουμε μάθει να φοβόμαστε, να εμπιστευόμαστε και τελικά ποιό σενάριο ζωής βιώνουμε. Η παραδοχή του φόβου από μόνη της θεωρείται από κάποιους παραδοχή δειλίας, αδυναμίας, ανημπόριας λες και ένας άνθρωπος επιλέγει συνειδητά να μη θέλει να επιλύσει μια εσωτερική σύγκρουση που τον κρατά 'κολλημένο' στην ίδια θέση. Βλέποντας όμως το φόβο από τη σκοπιά της γνώσης και τη εξέλιξης, τότε καταλαβαίνουμε ότι ο άνθρωπος που φοβάται είναι σε αγωνία γιατί αισθάνεται ότι κάτι από εκείνον βρίσκεται σε απειλή και ότι χρειάζεται κάτι για να μπορέσει να επιλύσει τον φόβο και να ενσωματώσει τη νέα εμπειρία (αυτή που φοβάται). Αυτό μπορεί να είναι περισσότερες πληροφορίες, υποστήριξη, αναγνώριση, εκτίμηση και εμπιστοσύνη σε δυνάμεις και ποιότητες του εαυτού του, εμπιστοσύνη σε άλλους κ.ά. Αν όλοι μάθουμε να αναγνωρίζουμε, να παραδεχόμαστε και να αποδεχόμαστε όλα όσα αισθανόμαστε μαζί και αυτά που φοβόμαστε, τότε θα διαπιστώσουμε πόσα κοινά έχουμε τελικά ως άνθρωποι και επίσης τί πόρους (βοήθεια κ.ά.) χρειαζόμαστε τελικά από τον εαυτό μας και από τους άλλους για να μετακινηθούμε από μία παγιωμένη θέση προς σε μια ελεύθερη κινήσεων ζωή. Με αγάπη, Παναγιώτης
0 Comments
Leave a Reply. |
Παναγιώτης ΓουμαλάτσοςΨυχοθεραπευτής, Transformational Coach και Archives
March 2023
Categories |
Proudly powered by Weebly